"Hoa" nở trên đất anh hùng

11 nghĩa trang với hơn 5.000 mộ liệt sĩ, trong đó có 1.605 phần mộ chưa xác định thông tin, 389 mộ có một phần thông tin, 785 mộ vong (mộ không có hài cốt)… Hòa Vang trở thành "địa chỉ đỏ" về sự tàn khốc của chiến tranh.

Như thường lệ, vào dịp kỷ niệm Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7, chính quyền địa phương và người dân đều đặn duy trì việc tổ chức ngày giỗ cho các liệt sĩ. Tại nghĩa trang liệt sĩ Hòa Phong, huyện Hòa Vang người thân, đồng đội và người dân hòa thành dòng dâng hương tưởng nhớ gần 1.000 liệt sĩ tại đây.

"Dưới chân mình, mỗi hạt cát đều là xương máu của anh em", ông Nguyễn Bá Sanh (83 tuổi, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang) đặt nén nhang còn lại lên phần mộ đồng đội nói.

Ngày ấy, họ là những người lính đôi mươi, cùng đùm bọc nhau sống hiên ngang giữa chiến trường bom đạn ác liệt. Nhưng bao giờ, những ngày cuối tháng Bảy hằng năm, khi bước chân tìm đến không gian này, thì kí ức về những tháng ngày cam go lại làm cay khóe mắt.

Trước cách mạng tháng 8/1975, ông Sanh là Đội trưởng Đội công tác xã Hòa Hưng (nay là Hòa Phong, huyện Hòa Vang). Vào một ngày cuối tháng 7/1974, khi ông phối hợp với Trung đội trưởng Trung đội 3 Hòa Vang Trần Chiến Chinh tổ chức tiến công lên khu dồn thôn 17 (nay là thôn Cẩm Toại Trung) và thôn D1 (nay là Dương Lâm 1) thì gặp quân địch, lúc đó ông ngồi dưới hầm bí mật, nhờ có sự giúp đỡ của nhân dân mà thoát chết trong gang tấc. Sau, ông Sanh tiếp quản Hòa Hưng, trở thành Chủ tịch UBND đầu tiên của xã Hòa Phong.

Với lớp thế hệ trở về từ chiến trường xưa, đứng trên mảnh đất quê hương, ông Bá Sanh thấm thía được sự quý giá của hòa bình ngày hôm nay.

"Cứ vào dịp này, tôi lại ra đây thăm đồng đội cũ. Đã bao nhiêu mùa trôi qua, tay chân đã già, đã yếu duy chỉ có tình cảm thì vẫn vậy. Thương các anh em, đồng đội nhiều lắm", ông Sanh xúc động.

Cách đây hơn 50 năm, anh Lê Đức Tuấn (thôn Túy Loan Đông 1, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang) đã mồ côi cha khi chưa đầy 2 tuổi. Cha anh là liệt sĩ Lê Thiện Đợi, cán bộ Kinh tài, hy sinh trong một lần đi công tác.

Đau đáu nỗi nhớ người cha đang nằm tại Nghĩa trang liệt sĩ xã Hòa Phong, anh dồn hết số tiền tiết kiệm được, cùng cấp ủy, chính quyền địa phương xã Hòa Phong sửa chữa, làm mới một số hạng mục công trình nghĩa trang và đúc Đại hồng chuông với số tiền hàng trăm triệu đồng…

Hình ảnh người đàn ông đầu bạc hơn nửa, mặc chiếc áo sơ mi cũ sờn lụi cụi chỉnh tranhg lại phần mộ các liệt sĩ khiến nhiều người lặng đi.

"Như bố tôi, tôi tự nhủ làm gì được cho cuộc sống hôm nay ấm áp, tốt đẹp và ý nghĩa hơn thì tôi nguyện làm hết sức mình", anh Tuấn nói.

Bí thư Đảng ủy xã Hòa Phong Nguyễn Thanh Quảng cho biết, Hòa Phong hiện có số hộ gia đình chính sách rất lớn với trên 600 hộ. Riêng tại nghĩa trang liệt sĩ xã Hòa Phong hiện nay có 931 mộ liệt sĩ, trong đó có rất nhiều mộ liệt sĩ vô danh.

"Hằng năm vào dịp 27/7, Tết Nguyên Đán, hay các ngày sự kiện lớn của đất nước thì chính quyền từ xã đến thôn đều tổ chức các hoạt động lớn tại nghĩa trang. Tất cả các mộ liệt sĩ đều sửa sang tươm tất. Giỗ liệt sĩ là hoạt động tri ân có ý nghĩa, trước hết là giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, cũng như thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, tri ân của thế hệ hôm nay đối với thế hệ cha anh lớp trước đã ngã xuống vì quê hương, đất nước", ông Quảng nói.

Mấy nhánh hoa sen, hương đèn cùng cờ tổ quốc được đoàn viên thanh niên đặt trang trọng trước phần mộ các anh. Từng ký ức về chiến trường ngày ấy như nhớ nhớ quên quên trong một ngày tháng Bảy đặc biệt. Và thật lạ lùng, ở nơi tưởng như chỉ có nỗi buồn của quá khứ, thì tình yêu lại nở giữa vòm trời này.