Hà Nội dự kiến 2 năm nữa sẽ kiểm định khí thải xe máy

Đa số người dân ủng hộ việc kiểm soát khí thải xe máy

Vừa qua, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.Hà Nội đã mời Tổng cục môi trường, Cục đăng kiểm Việt Nam, Công an Thành phố, các Sở, ngành liên quan, UBND một số quận và các chuyên gia tham dự cuộc họp tham vấn về kết quả thực hiện "Chương trình đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn thành phố Hà Nội và thí điểm các giải pháp giao thông gắn kết với môi trường" (sau đây gọi là Chương trình).

Theo đó, Chương trình "Đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn Thành phố, làm cơ sở nghiên cứu, đề xuất các giải pháp cải thiện chất lượng không khí" được triển khai nhằm xây dựng các cơ sở khoa học để xây dựng các giải pháp giao thông bền vững và cải thiện chất lượng không khí.

Chương trình gồm các hoạt động: Đo kiểm khí thải và hỗ trợ bảo dưỡng đối với xe mô tô, xe gắn máy; Thí điểm tiếp nhận xe máy cũ thải bỏ và hỗ trợ chuyển đổi xe mới; Tham vấn ý kiến người dân và chuyên gia, và các cơ quan ban ngành liên quan về kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy nhằm cải thiện chất lượng không khí của thành phố; Đánh giá tác động kinh tế, xã hội và môi trường của việc kiểm soát khí thải xe máy; Đề xuất các giải pháp kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy.

Theo kết quả đo kiểm khí thải xe moto, xe gắn máy, kiểm tra ngẫu nhiên khí thải của 5240 xe có tuổi đời trên 5 năm chỉ ra các xe máy đã qua 5 năm sử dụng có xu hướng phát thải vượt giới hạn cho phép hiện nay.

Từ 12/11/2021 đến 3/2022 chỉ có 4 xe máy được người dân tự nguyện đồng ý thải bỏ và nhận hỗ trợ đổi xe máy mới theo quy định của chương trình.

Mặt khác, qua khảo sát trực tiếp 3.867 chủ phương tiện xe máy ở Hà Nội cho thấy, đa số người dân (86%) ủng hộ chính sách kiểm soát khí thải xe máy. Mức phí kiểm tra khí thải được đa số người dân chấp thuận trong khoảng 30.000 - 50.000 đồng/lần với tần suất 1 lần/năm. Có khoảng 29% người dân cho biết sẽ đưa xe máy cũ, thải bỏ tới các điểm thu hồi theo quy định.

Theo báo cáo, việc kiểm soát khí thải xe máy thông qua kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ sẽ thu được nhiều lợi ích.

Về mặt kinh tế - xã hội, chính sách này sẽ không làm phát sinh chi phí cho người dân do chi phí từ việc tiết kiệm nhiên liệu có thể bù đắp cho chi phí kiểm tra và bảo dưỡng xe.

Ngoài ra, việc triển khai chính sách này tạo thêm việc làm cho người lao động và doanh thu từ việc kiểm tra và bảo dưỡng xe máy cho đơn vị kiểm định theo quy định pháp luật.

Về mặt môi trường, chính sách này sẽ giúp giảm 35,55% tổng lượng CO, 40% tổng lượng HC phát thải. Hơn nữa, chính sách còn giúp giảm gánh nặng ngân sách từ các dịch vụ y tế cho việc khắc phục hậu quả do tác động  của ô nhiễm không khí và từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống. 

Hà Nội dự kiến kiểm định khí thải xe máy từ 2024

Từ các vấn đề nêu trên, Sở Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất các giải pháp kiểm soát khí thải xe máy.

Về vấn đề xây dựng khung pháp lý cho kiểm định khí thải xe máy, đối tượng xe phải kiểm định là xe từ 5 năm trở lên, xe phải được kiểm định khí thải định kỳ trong giai đoạn 2024-2025 thực hiện kiểm soát. Từ năm 2026, tùy theo kết quả đo kiểm khí thải và mục tiêu quản lý phương tiện, bảo vệ môi trường để xem xét rút ngắn tuổi xe lưu hành để kiểm định.

Tiêu chuẩn khí thải áp dụng: Mức 1, 2 của TCVN 6438:2018 được áp dụng trong giai đoạn đầu triển khai kiểm soát. Giai đoạn tiếp theo sẽ xem xét nâng mức tiêu chuẩn khí thải (mức 3, 4).

Quy trình đo kiểm khí thải xe máy: Quy trình kiểm tra khí thải xe máy tuân thủ TCVN 11215:2015 và TCVN 6204:2008, và cơ sở dữ liệu được quản lý bằng phần mềm và bởi các cơ quan quản lý liên quan.

Tiêu chuẩn trạm kiểm định (thiết bị, nhân sự, hạ tầng, cơ sở dữ liệu, phần mềm…) với quy trình kiểm định đảm bảo kỹ thuật và tin cậy.

Xây dựng bộ máy thực hiện kiểm định: Đề xuất cơ quan đăng kiểm, cơ sở đăng kiểm xe cơ giới sẽ là đơn vị nòng cốt trong việc thực hiện kiểm định khí thải xe máy. Bên cạnh đó, nếu xã hội hóa hoạt động kiểm định thì sẽ huy động được nguồn nhân lực tại các cơ sở, đại lý kinh doanh sửa chữa xe máy tham gia.

Quản lý và xử lý vi phạm tiêu chuẩn khí thải: Đề xuất phương thức quản lý dữ liệu xe máy đồng thời tại Công an thành phố; Sở GTVT và Công an/xã phường; quản lý khí thải phương tiện bằng hình thức dán tem hoặc nhận diện khác nhau; Kiểm soát thực hiện kiểm định khí thải (kiểm tra định kỳ và kiểm tra đột xuất); xây dựng các hình thức xử lý vi phạm về khí thải của xe máy…

Kịch bản kiểm soát khí thải xe máy sẽ như sau: Chương trình nghiên cứu kịch bản kiểm soát khí thải xe máy theo hình thức hỗn hợp giữa kiểm soát theo khu vực và đối tượng (theo năm sử dụng của xe); giữa khu vực và thu phí. Tùy theo từng giai đoạn, từng thời kỳ thành phố có thể điều chỉnh nội dung của kịch bản.

Lộ trình thực hiện có 3 giai đoạn: Chuẩn bị, thí điểm và thực thi toàn phần.

Giai đoạn chuẩn bị (năm 2023) sẽ xây dựng khung pháp lý và ban hành Kế hoạch kiểm soát khí thải xe máy theo các giải pháp đề xuất; nghiên cứu phân vùng bảo vệ môi trường không khí và hạn chế xe máy; xây dựng và ban hành Tiêu chuẩn khí thải xe máy đang lưu hành và các tiêu chuẩn, quy định liên quan đến quản lý khí thải xe máy, bao gồm cả đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ kiểm định khí thải xe máy. Đồng thời thực hiện các hoạt động tuyên truyền, vận động sâu rộng trên địa bàn toàn Thành phố về kiểm soát khí thải xe máy.

Giai đoạn thí điểm (2024-2025), đối tượng sẽ là xe máy từ 5 năm sử dụng trở lên và kiểm định 01 lần/năm. Có thể nghiên cứu phương án dán tem kiểm định khí thải để phân biệt.

Phạm vi kiểm soát trên địa bàn toàn thành phố, bắt đầu áp dụng phân vùng các khu vực theo tiêu chuẩn khí thải.

Giai đoạn thực thi toàn phần (từ 2026), đối tượng phải kiểm định khí thải định kỳ: Có thể quy định cho xe từ 5 năm sử dụng trở lên hoặc 3 năm sử dụng trở lên…