Nhà đầu tư bán phá giá cổ phiếu công ty mẹ của Facebook: Tỷ phú Zuckerberg đang bất lực?

Một năm trước, trước khi Facebook biến thành Meta, công ty truyền thông xã hội này đã thể hiện mức vốn hóa thị trường là 1 nghìn tỷ đô la, đưa họ vào lãnh thổ hiếm hoi với một số ít các gã khổng lồ công nghệ của Mỹ đạt được vị thế như vậy.

Giờ đây, quan điểm đó có vẻ khác nhiều. Meta đã mất khoảng 2/3 giá trị kể từ khi đạt đỉnh vào tháng 9 năm 2021. Cổ phiếu đang giao dịch ở mức thấp nhất kể từ tháng 1 năm 2019 và sắp kết thúc quý thứ ba liên tiếp với mức lỗ hai con số.

Vốn dĩ, hoạt động kinh doanh của Facebook được xây dựng dựa trên hiệu ứng mạng - người dùng đưa bạn bè và các thành viên gia đình của họ đến, những người nói với đồng nghiệp của họ, những người mời bạn bè của họ. Đột nhiên mọi người kết nối tập trung lại một chỗ. Các nhà quảng cáo đã tận dụng lợi thế này và lợi nhuận sau đó của Meta rất dồi dào những năm về trước. Điều này cũng đã cung cấp vốn để công ty tuyển dụng các kỹ sư giỏi nhất và sáng giá nhất để duy trì các hoạt động chu kỳ.

Nhưng vào năm 2022, chu kỳ này đã đảo ngược hoàn toàn. Các nhà quảng cáo đang giảm chi tiêu của họ, khiến Meta sẵn sàng báo cáo doanh thu hàng quý của quý thứ 2 năm nay giảm liên tiếp. Mới đây nhất, các doanh nghiệp đang loại bỏ nút đăng nhập xã hội phổ biến một thời của Facebook khỏi trang web của họ. Còn tuyển dụng đang là một thách thức mới nổi, đặc biệt là khi người sáng lập kiêm CEO Mark Zuckerberg dành nhiều thời gian để phát triển metaverse, vốn có thể là tương lai của công ty nhưng hầu như không chiếm doanh thu tiềm năng ngắn hạn mà lại còn làm tiêu tốn hàng tỷ đô la mỗi năm để xây dựng.

Zuckerberg cho biết, anh hy vọng rằng trong vòng một thập kỷ tới, metaverse "sẽ tiếp cận một tỷ người" và "lưu trữ hàng trăm tỷ đô la thương mại kỹ thuật số". Zuckerberg nói với  Jim Cramer của CNBC vào tháng 6 rằng công ty sẽ đạt được những con số đó vào cuối thập kỷ và tạo ra một "nền kinh tế lớn" xung quanh hàng hóa kỹ thuật số.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư không hào hứng với hướng đi này và cách họ bán phá giá cổ phiếu Meta ở hiện tại khiến một số nhà quan sát đặt câu hỏi, liệu áp lực này có thực sự là một vòng xoáy tử thần mà từ đó Meta không thể phục hồi nữa được hay không.

Laura Martin của Needham, nhà phân tích duy nhất trong số 45 người được FactSet theo dõi với xếp hạng bán cổ phiếu Meta cho biết: "Tôi không chắc có mảng kinh doanh cốt lõi nào còn hoạt động tại Facebook".

Không ai cho rằng Facebook có nguy cơ ngừng kinh doanh. Công ty vẫn có vị trí thống trị trong lĩnh vực quảng cáo trên điện thoại di động và là một trong những mô hình kinh doanh có lợi nhuận cao nhất hành tinh. Ngay cả khi thu nhập ròng giảm 36% trong quý gần nhất so với năm trước, Meta đã tạo ra lợi nhuận 6,7 tỷ đô la và kết thúc giai đoạn với hơn 40 tỷ đô la tiền mặt và chứng khoán thị trường.

Vấn đề với Facebook là nó không còn là câu chuyện tăng trưởng nữa. Số lượng người dùng hoạt động hàng ngày ở Hoa Kỳ và Canada đã giảm trong hai năm qua, từ 198 triệu người vào giữa năm 2020 xuống còn 197 triệu người trong quý hai năm nay. Trên toàn cầu, số lượng người dùng tăng khoảng 10% trong khoảng thời gian đó và dự kiến sẽ tăng 3% một năm cho đến năm 2024, theo ước tính của FactSet.

Jeremy Bondy, Giám đốc điều hành của công ty tiếp thị ứng dụng Liftoff, cho biết: "Tôi không thấy Meta sẽ tăng lên về mặt dòng tiền trong vài năm tới, và tôi lo lắng rằng họ cũng sẽ không giành được chiến thắng nào trong thế hệ tiếp theo".

Tăng trưởng doanh số bán hàng dự kiến sẽ ở mức một con số trong nửa đầu năm 2023 nhưng có nhiều rủi ro đi kèm. Bởi Bondy mô tả, người dùng trẻ hiện đang chuyển sang TikTok, nơi người dùng có thể tạo và xem các video ngắn, có tính lan truyền, hơn là xem những lời dị nghị cực đoan trong quá khứ từ những người họ hàng xa mà họ đã kết nối nhầm trên Facebook.

Meta đã và đang cố gắng bắt chước thành công của TikTok với việc cung cấp video ngắn có tên Reels, vốn đã trở thành tâm điểm chính trên Facebook và Instagram. Meta có kế hoạch tăng số lượng video ngắn được đề xuất theo thuật toán trong nguồn cấp dữ liệu Instagram của người dùng từ 15% lên 30% và Bondy dự đoán công ty có thể sẽ "nhận được dòng doanh thu khổng lồ từ sự thay đổi thuật toán đó".

Tuy nhiên, Facebook thừa nhận rằng còn rất sớm để kiếm tiền từ Reels và vẫn chưa rõ định dạng này hoạt động tốt như thế nào đối với các nhà quảng cáo.

Mặt khác, Zuckerberg có ít nhất một lý do chính để lo ngại ngoài việc tăng trưởng người dùng bị đình trệ và nền kinh tế đang chậm lại. Đó là Apple.

Bản cập nhật bảo mật iOS năm 2021, được gọi là Tính minh bạch theo dõi ứng dụng (ATT), đã làm suy yếu khả năng nhắm mục tiêu người dùng bằng quảng cáo của Facebook, khiến công ty sẽ mất khoảng 10 tỷ USD doanh thu trong năm nay. Vì thế mà Meta đang dựa vào quảng cáo dựa trên trí tuệ nhân tạo để cuối cùng bù đắp cho những thay đổi của Apple.

Chris Curtis, một chuyên gia tiếp thị trực tuyến và nhà tư vấn, đã chứng kiến mạng xã hội này giảm doanh thu và lợi nhuận khi xu hướng thay đổi và người dùng di chuyển theo. Và vấn đề đó không thể giải quyết được với AI.

Lần cuối cùng vốn hóa thị trường của Facebook ở mức thấp là vào đầu năm 2019 và công ty phải đối phó với hậu quả tiếp tục của vụ bê bối quyền riêng tư Cambridge Analytica. Kể từ đó, Facebook đã bị tổn hại thêm về danh tiếng, đáng chú ý nhất là từ các tài liệu bị rò rỉ vào năm ngoái bởi người tố cáo và cựu nhân viên Frances Haugen.

Điểm rút ra chính từ câu chuyện Haugen, trước khi đổi tên thành Meta, đó là Facebook biết nhiều tác hại mà các sản phẩm của họ gây ra cho trẻ em và không muốn hoặc không thể làm gì với chúng. Một số thượng nghị sĩ Hoa Kỳ đã so sánh công ty với Big Tobacco.

Denise Lee Yohn , tác giả của những cuốn sách xây dựng thương hiệu bao gồm "Những thương hiệu vĩ đại nên làm gì" và "Hợp nhất", cho biết có rất ít bằng chứng cho thấy việc Facebook đổi thương hiệu thành Meta vào cuối năm ngoái đã làm thay đổi nhận thức của công chúng về công ty.

Yohn nói: "Tôi nghĩ rằng công ty vẫn phải hứng chịu rất nhiều lời chỉ trích và hoài nghi về việc liệu họ có phải là lực lượng thiện hay ác".

Yohn nói, việc phục hồi một thương hiệu bị hư hỏng là rất khó nhưng không phải là không thể. Cô ấy lưu ý rằng vào năm 2009, Domino's Pizza đã có thể trở lại thành công sau một cuộc khủng hoảng. Vào tháng 4 năm đó, một video được thực hiện như một trò đùa của hai nhân viên nhà hàng đã lan truyền trên mạng, cho thấy một trong số họ đang thực hiện những hành vi ghê tởm với thức ăn khi đang nấu ăn tại một trong những nhà bếp của công ty. Cả hai nhân viên đều bị bắt và bị buộc tội làm ô nhiễm thực phẩm.

Vào tháng 12 năm 2009, Domino's đã tung ra một chiến dịch tiếp thị có tên là "Vòng quay Pizza." Cổ phiếu tăng 63% trong quý đầu tiên của năm 2010.

Yohn cho biết cách tiếp cận của công ty là: "Chúng tôi đã bị đồn thổi rằng những chiếc pizza của chúng tôi rất tệ, và vì vậy chúng tôi thực sự sẽ thực hiện những thay đổi đáng kể đối với những gì chúng tôi đang cung cấp và thay đổi nhận thức của mọi người". Mặc dù ban đầu nghe có vẻ giống như tiếp thị qua lời nói. Nhưng cuối cùng "họ đã thực sự thay đổi".

Mặt khác, Zuckerberg không phải là "một nhà lãnh đạo nghiêm túc về việc thay đổi văn hóa, thay đổi bản thân và về việc tạo ra một công ty có thể tiến tới tương lai mà anh ấy đang hình dung", cô nói.

Cú đánh uy tín của Meta cũng có thể làm tổn hại đến khả năng tuyển dụng nhân tài hàng đầu của công ty, trái ngược hoàn toàn với một thập kỷ trước.

Một cựu giám đốc điều hành quảng cáo của Facebook, người đã nói với điều kiện không lộ tên của mình, nói với CNBC rằng mặc dù TikTok thuộc sở hữu của một công ty mẹ Trung Quốc, nhưng giờ đây nó có lợi thế hơn Meta khi tuyển dụng vì nền tảng này được coi là ít "kém đạo đức hơn Meta".

Ben Zhao, giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Chicago, cho biết, ông nhận thấy điều đó đang diễn ra trên thực tế khi ngày càng có nhiều sinh viên trong khoa của ông tỏ ra muốn làm việc cho TikTok và ByteDance.

Zhao cho biết, để duy trì tính cạnh tranh, với cách thức thị trường đã trừng phạt cổ phiếu công nghệ trong năm nay, Meta và Google đang "phải trả giá nhiều hơn và chắc chắn phải đưa ra nhiều lựa chọn khác, bao gồm các gói cổ phiếu sinh lợi hơn".