Vì sao Tử Cấm Thành đầy gỗ mà suốt 600 năm không hề mối mọt?

Nằm ở khu Đông Thành thuộc Bắc Kinh, Trung Quốc, Tử Cấm Thành là một trong những khu phức hợp cung điện lớn nhất thế giới, với tổng diện tích 720.000 mét vuông. Bao bọc xung quanh là nhiều khu vườn và đền đài hoàng gia sang trọng. Đây vừa là nhà của các Hoàng đế Trung Hoa từ thời nhà Minh (bắt đầu từ Vĩnh Lạc Đế) tới cuối thời nhà Thanh, từ năm 1420 đến năm 1924, cũng vừa là trung tâm nghi lễ - chính trị của Trung Quốc trong suốt 500 năm.‏

‏Quá trình xây dựng Tử Cấm Thành mất 14 năm, huy động tới hơn một triệu nhân công. Vật liệu được sử dụng bao gồm gỗ quý từ các khu rừng phía Tây Nam Trung Quốc và đá cẩm thạch lớn từ các mỏ đá gần Bắc Kinh.

Các kiến trúc sư trưởng của công trình gồm Nguyễn An (?-1453) - người Việt Nam - cùng với Thái Tín, Trần Khuê, Ngô Trung và Trương Tư Cung thiết kế, giám sát thi công.‏

‏Cung điện thể hiện rõ nét kiến trúc cung đình truyền thống tại quốc gia này, là dấu ấn ảnh hưởng đến sự phát triển văn hóa, kiến trúc ở Đông Á cũng như nhiều nơi khác. Không những được UNESCO công nhận là Di sản thế giới vào năm 1987, Tử Cấm Thành còn được tổ chức này xếp vào danh sách các công trình kiến trúc cổ bằng gỗ được bảo tồn lớn nhất thế giới.‏

‏Được xây dựng bằng gỗ nhiều như vậy, nhiều người không khỏi thắc mắc, tại sao loại gỗ này có thể "đứng vững" suốt 600 năm mà không bị mối mọt? Bí quyết gì khiến một trong năm cung điện lớn nhất thế giới vẫn còn nguyên vẹn, không hề bị mục nát dù chịu nhiều mưa gió?‏

‏Theo các chuyên gia, không phải những thân gỗ ở Tử Cấm Thành không bao giờ mục nát, mà là không dễ dàng mục nát vì chất lượng của nó. Các loại gỗ được sử dụng hầu hết đều là gỗ trinh nam, linh sam và gỗ bách - những loại gỗ quý có chất lượng rất cao.

‏Trong đó, trinh nam là loài cây lớn, cao tới 30m, thuộc loài đặc hữu ở Trung Quốc, xuất hiện ở một số vùng như Quý Châu, Hồ Bắc và Tứ Xuyên, hiện đang được xếp trong danh sách bảo vệ quốc gia hạng 2. Gỗ cây trinh nam rất đắt đỏ, có màu vàng óng khi đánh bóng, chỉ Hoàng đế Trung Hoa mới được sở hữu.

Theo sử sách ghi lại, gỗ trinh nam được dùng để làm cột trụ xây dựng Tử Cấm Thành, là vật liệu làm ngai vàng, tủ đồ trong phòng ngủ của các Hoàng đế thời nhà Minh. Hiện gỗ trinh nam có giá trị cao gấp 8000 lần so với gỗ thông thường.‏

‏Vào thời điểm chuẩn bị xây dựng, rất nhiều quan viên thời đó đã đã được cử đi để giám sát việc khai thác gỗ. Tứ Xuyên, Hồ Quảng, Giang Tây, Triết Giang, Sơn Tây, Vân Quý… Những nơi này đều là những nơi cung cấp nguồn gỗ quan trọng cho Tử Cấm Thành. Tương truyền rằng công việc tìm kiếm và chuẩn bị này kéo dài trong suốt 11 năm để tìm ra những loại gỗ tốt nhất.‏

‏Đồng thời, những đồ vật làm bằng gỗ cũng đã được phủ một lớp sơn mài lớn, đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng chống mọt và chống ăn mòn ở một mức độ nhất định.‏

‏Bên cạnh chất lượng gỗ, một trong những nguyên nhân giúp Tử Cấm Thành không bị mối mọt làm hư hỏng là nhờ vị trí địa lý của nó. Tử Cấm Thành nằm ở phía Bắc, với tiết trời đặc trưng là khô và lạnh. Do đó, số lượng côn trùng ăn gỗ như mối, mọt tương đối ít.‏

‏Tử Cấm Thành cũng được bao quanh bởi một con sông bảo vệ rộng 52m, sâu 6m. Đây vừa là sông bảo vệ thành, vừa có tác dụng giúp cho hệ thống thoát nước. Nhờ hệ thống thoát nước luôn hoạt động một cách tuyệt vời dù đã trải qua 600 năm, Tử Cấm Thành là một minh chứng hoàn hảo về kiến trúc truyền thống của Trung Quốc, đó là "Bắc cao, Nam thấp," nhằm tránh ngập.‏

‏Phía bên ngoài mỗi phòng có những điểm thoát nước được thiết kế hình đầu rồng. Khi có mưa, nước sẽ thoát ra tại đó, tạo nên một khung cảnh ngoạn mục với "hàng ngàn con rồng đang phun nước." Lượng nước được phân tán đi nhiều nơi nên tại đây hiếm khi xảy ra ngập úng. ‏

‏Các bức tường trong cung cũng được trang bị lỗ thông gió, có vai trò ngăn ẩm rất lớn. Điều này cũng làm cho gỗ trong Tử Cấm Thành khó bị hư hại bởi không khí ẩm, nên gỗ trong Tử Cấm Thành để lâu như vậy không bị mục nát.