Nghiên cứu về điều trị bệnh lao được tôn vinh

Công trình "Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán, điều trị bệnh hô hấp tại Việt Nam" do PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương và 22 đồng tác giả vừa vinh dự nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ đợt 6.

Công trình được nghiên cứu hơn 3 năm với sự tham gia nghiên cứu của hàng trăm nghìn người. 

PGS.TS Nguyễn Viết Nhung cho biết, công trình này lần đầu tiên triển khai nghiên cứu với cỡ mẫu lớn gần 100.000 người, ứng dụng kỹ thuật tiên tiến để sàng lọc, chẩn đoán sớm, phát hiện bệnh lao trong cộng đồng. 

Nhờ đó đã làm giảm bệnh lao nhanh hơn 44% so với can thiệp thường quy, và nếu kết hợp tác động của các hoạt động thường quy có thể giảm đến 72% bệnh lao sau 4 năm triển khai nghiên cứu, là bằng chứng về tính khả thi của mục tiêu chấm dứt bệnh lao toàn cầu.

Kết quả của cụm công trình có tính lan tỏa rộng lớn, truyền được cảm hứng cho cộng đồng chống lao thế giới với chiến lược sàng lọc 2X (X-quang và Xpert) mang tính đột phá nhằm tăng cường phát hiện bệnh nhân lao trong cộng đồng.

Chiến lược sàng lọc 2X được triển khai trong thời gian ngắn do tác động của đại dịch COVID-19, nhưng đã chẩn đoán và điều trị thêm cho 2.854 bệnh nhân lao trong cộng đồng, ước tính tỉ lệ bệnh nhân lao được phát hiện là 1.248/100.000 dân, cao hơn nhiều so với tỉ lệ hiện mắc toàn quốc là 322/100.000 dân.

Mô hình này là tinh hoa được đúc kết trong nhiều năm bởi hàng chục nghiên cứu khác nhau, đã cho Việt Nam vị thế của một nước đi đầu, đề xuất cho Hội đồng Tư vấn Chiến lược của WHO nhằm phổ biến và nhân rộng mô hình trên phạm vi toàn cầu.

Việc ứng dụng thành công các kỹ thuật tiên tiến để sàng lọc, chẩn đoán sớm và xây dựng phác đồ mới điều trị bệnh lao đã giúp giảm gánh nặng bệnh lao tại Việt Nam nhanh hơn nhiều so với mức trung bình của toàn thế giới, với tỉ lệ giảm là 4,5% mỗi năm tại Việt Nam so với 1,5% mỗi năm trên toàn cầu.

Tỉ lệ tử vong năm 2020 đã giảm 34% so với năm 2015, cao hơn mức giảm tử vong do lao trung bình trên toàn cầu trong giai đoạn này là 14%. Dịch tễ lao giảm trong 10 năm qua đã giúp tiết kiệm được 8.781 tỷ đồng, tương đương với ngăn ngừa 284.000 người mắc lao mới nếu không có các biện pháp phòng, chống bệnh. 

Theo PGS Nhung, sau 40 năm lịch sử điều trị lao, nhóm đã nghiên cứu và phát triển thành công phác đồ điều trị lao 4 tháng, là một bước tiến quan trọng trong lộ trình chấm dứt bệnh lao trên toàn cầu. Việc rút ngắn thời gian điều trị chỉ còn 2/3 so với phác đồ hiện tại đã làm tăng khả năng tuân thủ điều trị, giảm nguy cơ xuất hiện tác dụng phụ nghiêm trọng, nâng cao chất lượng điều trị cho người bệnh.

Việc ứng dụng sáng tạo phác đồ ngắn hạn điều trị lao đa kháng và phác đồ có thuốc mới Bedaquiline điều trị tiền siêu kháng và siêu kháng thuốc với hiệu quả điều trị cao và tác dụng phụ thấp, phối hợp với tối ưu hóa các kỹ thuật chẩn đoán tiên tiến đã giúp Việt Nam có kết quả điều trị cao hơn trung bình trên thế giới khoảng 15- 20%.

Cụm nghiên cứu này đã cứu sống hàng ngàn người bệnh lao đa kháng, tiền siêu kháng và siêu kháng thuốc, trước đây coi như vô phương cứu chữa.