Cụ bà hơn 100 tuổi ở xứ Huế miệt mài giữ nghề may gối cung đình

Ở Huế, người ta gọi cụ Trí Huệ là "mệ Trí Huệ". Tên đầy đủ của cụ là Công Tôn Nữ Trí Huệ. Cụ là cháu nội của hoàng tử Miên Lâm- một trong những người con của vua Minh Mạng. Vì là con cháu hoàng tộc nên từ nhỏ cụ đã được vào trong chốn hoàng cung học may vá, thêu thùa.

Căn nhà của cụ Trí Huệ nằm bên con đường nhỏ ở xóm 8, thôn Giáp Đông, làng Hương Cần, xã Hương Toàn, thị xã Hương Trà, Thừa Thiên Huế. Nhiều năm nay, căn nhà của cụ trở nên quen thuộc với nhiều người dân và khách du lịch, đặc biệt những bạn trẻ yêu nghề truyền thống may gối cung đình. 

Gối trái dựa là loại gối có nhiều nếp gấp, có thể gấp mở tùy ý và thường được các vua, quan ngày xưa sử dụng. Gối dùng để gối đầu, dựa lưng, tựa cánh tay trong khi đọc sách, ngâm thơ, uống trà… Vì được sử dụng nhiều ở chốn hoàng cung, vương giả nên mọi người quen gọi là gối cung đình. 

Dù đã 101 tuổi rồi nhưng cụ Trí Huệ mỗi ngày vẫn tỉ mẩn may gối trái dựa cung đình. Cụ cần mẫn từng công đoạn, từ cắt vải, làm ruột gối đến may gối… Để làm nên một cái gối, trước tiên phải cắt mảnh vải theo khổ, rồi may thành ô vuông, sau đó xé bông dầm cho vuông góc, xong mới khâu, kết cái gối lại cho thành 5 lá.

Điều khó nhất khi làm gối trái dựa là gối phải tạo thành khối thẳng đứng, chồng khít nhau, không một chút xê dịch. Chính vì thế, cần rất nhiều sự khéo léo, đặc biệt ở khâu nhồi ép bông làm ruột gối, khâu viền quanh gối. 

Gần như các công đoạn làm gối đều được cụ Trí Huệ cẩn thận làm bằng tay. Riêng công đoạn khâu may lớp vải bọc gối, vài năm trở lại đây đã được cụ thay thế bằng máy may. 

 "Tui còn sức thì còn giữ nghề và truyền nghề, vì đó là niềm vui, là lẽ sống. Tui đã truyền lại nghề cho con dâu và các cháu nhưng tụi nó chỉ mới được 7 đến 8 điểm thôi, phần còn lại phải cần tui giúp hoàn thiện", cụ Trí Huệ chia sẻ. 

Vì lợi nhuận từ việc làm loại gối cung đình này rất ít trong khi phải tốn thời khá nhiều thời gian nên hiện nay ở Thừa Thiên Huế gần như chỉ còn mỗi gia đình cụ Trí Huệ giữ nghề. Để hoàn thiện một sản phẩm gối cung đình, 3 người trong nhà cụ cùng nhau làm trong suốt 3 ngày. Mỗi phẩm trung bình giá khoảng 1,8 triệu đồng, tùy theo yêu cầu của khách hàng. 

Sản phẩm gối trái dựa lúc trước đa phần sử dụng ở nơi thờ cúng, chùa chiền, hoặc làm quà tặng lưu niệm cho người có tuổi. Nhưng hiện nay gối còn có thể dùng làm bàn làm việc, tựa tay, tựa lưng... và có thể tự do sáng tạo cách dùng đối với người sử dụng.

Bà Lê Thị Hiền – con dâu cụ Trí Huệ - cho biết, mấy năm gần đây sản phẩm gối trái dựa cung đình được biết đến nhiều hơn cũng nhờ một số khách du lịch đến tham quan trực tiếp và mua về làm quà tặng. Bên cạnh đó, hiện nay có các bạn trẻ ở Huế đã kết nối, quảng bá qua mạng xã hội để giúp hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm cho gia đình.