Về Lai Châu khám phá bảo vật Quốc gia - Bia Cổ Hoài Lai

Lai Châu: Bia Cổ Hoài Lai sừng sững 600 năm ở huyện Nậm Nhùn

Cách trung tâm thành phố Lai Châu khoảng 110km về phía Tây Nam, đền thờ vua Lê Lợi (hay còn gọi là vua Lê Thái Tổ), Bia Cổ Hoài Lai là công trình văn hóa mang ý nghĩa lịch sử và tâm linh lớn của tỉnh Lai Châu. Đây là nơi để mỗi người con vùng biên ải Lai Châu hành hương trở về chiêm bái và tưởng nhớ đến công lao của vua Lê cùng nghĩa quân Lam Sơn đã có công trong cuộc chiến gian khổ đánh đuổi giặc Minh bảo vệ bờ cõi (năm 1418 – 1428).

Lịch sử còn ghi chép lại, tháng Chạp năm Tân Hợi (năm 1431), vua Lê Thái Tổ đã cho tạc khắc Bia Cổ Hoài Lai vào vách đá Pú Huổi Chỏ bên bờ Bắc sông Đà để lưu lại cho muôn đời sau.

Nội dung trên văn bia có câu (đã được dịch thơ – PV) "… Tiếng gió thổi hạc kêu làm cho quân giặc run sợ/ Sông núi từ nay nhập vào bản đồ/ Đề thơ khắc vào núi đá/ Trấn giữ phía Tây nước Việt ta/ Ngày lành tháng Chạp năm Tân Hợi (1431)."

Vậy là đã gần 600 năm kể từ ngày bia đá được khắc lên bên bờ sông Đà, cho đến nay, lịch sử nước nhà còn chép lại, "năm 1431, tù trưởng Đèo Cát Hãn làm phản, liên kết với Kha Đốn (còn gọi là Kha Lại), quấy nhiễu nhân dân nơi biên ải, đánh chiếm vùng đất Mường Muỗi (nay thuộc khu vực huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La).

Sau hơn 10 năm, Vua Lê Thái Tổ đã thân chinh đem quân lên châu Phục Lễ bình định vùng Tây Bắc, đến tháng Chạp năm Tân Hợi 1431, trên đường trở về qua địa phận xã Lê Lợi, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu (hiện nay), để răn dạy các tù trưởng cai quản nơi biên cương của Tổ quốc, vua Lê Thái Tổ đã cho khắc vào vách đá bài văn ghi nhớ sự kiện này.

Văn bia được khắc trên vách đá Pú Huổi Chỏ bên bờ Bắc sông Đà để lưu lại cho muôn đời sau (sử cũ gọi là Bia Cổ Hoài Lai). Toàn văn bia được tạc khắc bằng chữ Hán, tạc trong khuôn khổ hình chữ nhật có kích thước 1,4m x 0,8m, viết theo chữ khải chân gồm 132 chữ.

Chia sẻ với Dân Việt, ông Vũ Tiến Hoá, Phó Chủ tịch UBND huyện Nậm Nhùn, Lai Châu cho hay: "Bia Vua Lê Thái Tổ được Bộ VHTTDL công bố Quyết định công nhận là di tích cấp quốc gia từ ngày 2/9/1981, đến cuối năm 2016, văn bia được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Lai Châu: Bia Cổ Hoài Lai - Hồn cốt của một trang sử hào hùng đánh giặc ngoại xâm

Qua câu chuyện với ông Vũ Tiến Hóa, được biết trước đây, di tích Bia Vua Lê Thái Tổ nằm trên một khoảng đất bằng hẹp, vách sườn núi thấp, hướng mặt bia nhìn xuống dòng sông Đà trên lộ 127.

Năm 2012 thực hiện việc xây dựng nhà máy thủy điện Sơn La, để bảo tồn nguyên vẹn di sản bút tích của vua Lê Thái Tổ, phần văn bia đã được khoan cắt ra khỏi vách đá Pú Huổi Chỏ thành khối đá lớn có kích thước dài 2,62 m, rộng 1,13m, cao 1,85m, trọng lượng trên 15 tấn, sau đó được di chuyển đến vị trí hiện nay cách vị trí cũ 500m, từ đó hình thành nên quần thể lưu niệm Vua Lê Thái Tổ thuộc xã Lê Lợi và xã Pú Đao, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu.

Để tưởng nhớ công lao to lớn của Vua Lê Thái Tổ, "Bia Cổ Hoài Lai" đã được làm thêm thành 3 phiên bản: Một bản được tỉnh Lai Châu đặt tại Đền thờ Lê Lợi (Thành phố Lai Châu, tỉnh Lai Châu); một bản tặng di tích Tượng đài Lê Thái Tổ tại thủ đô Hà Nội và một bản tặng tỉnh Thanh Hóa, đặt long trọng trong khuôn viên Ban Quản lý Khu di tích lịch sử Lam Kinh, huyện Thọ Xuân.

Ngôi đền tọa lạc trên trên một ngọn đồi cao soi mình bên bờ sông Đà theo thế "sơn trầu, thuỷ tụ". Lối lên điện thờ rộng rãi, được cây xanh che phủ tạo bóng mát nên du khách có thể thong thả tản bộ không thấy mệt. Sau khi tham quan, chiêm bái, du khách có thể đứng trên sân đền và phóng tầm mắt xuống phía dưới sẽ thấy những dãy núi cao bao quanh hai bờ sông Đà tựa như một bức tranh thuỷ mặc.

Ông Hà Văn Duệ, cán bộ Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông huyện Nậm Nhùn cho biết: "Bia Lê Lợi là hiện vật gốc độc bản, hoàn toàn không trùng lặp với các văn bia đã được phát hiện. Văn bia vừa mang giá trị to lớn về lịch sử, nhưng cũng là một kiệt tác văn hóa của vị anh hùng tài hoa của dân tộc".

Đền thờ Vua lê Lợi còn là một trong những điểm sinh hoạt văn hóa tâm linh của bà con nơi đây. Những ngày đầu năm, du khách từ mọi miền đất nước đến tham quan, tìm hiểu về bảo vật quốc gia – Bia Lê Lợi, đây cũng là dịp để nhiều gia đình và trường học đưa con em mình đến để tìm hiểu về vị vua tài ba trên dòng lịch sử Việt Nam.

Đây còn là nơi linh thiêng, mang hồn cốt của một trang lịch sử hào hùng, những ngày đầu xuân năm mới, du khách đến đền thờ chiêm bái cầu cho năm mới bản thân và gia đình có sức khỏe dồi dào, vạn sự an khang và cùng hòa mình vào trong những lễ hội xuân của đồng bào các dân tộc cùng sinh sống trên địa bàn huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu.