Năm 1993, xác ướp của một phụ nữ được phát hiện ở vùng cao nguyên Ukok băng giá thuộc Siberia, Nga. Khi đó, các phương tiện truyền thông thời bấy giờ đặt xác ướp này tên gọi là "Công chúa Ukok" hay "thiếu nữ băng giá".
Và đây là một trong những phát hiện khảo cổ quan trọng nhất, gây chấn động trong thế kỷ 20.
Nhờ các kỹ thuật khoa học hiện đại ngày nay đã làm sáng tỏ dần những bí ẩn xung quanh người phụ nữ này. Theo các chuyên gia, đây là thi thể của một phụ nữ Pazyryk quý tộc.
Theo cô Maria Charysheva, hướng dẫn viên của bảo tàng Gorno - Altaisk, xác ướp có niên đại khoảng 2.500 năm.
"Công chúa Ukok" sống vào khoảng thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên. Việc phát hiện và khai quật phần mộ đã thu hút sự chú lớn trên toàn thế giới. Nhà khảo cổ Natalia Polosmak là người có công đầu trong việc phát hiện.
Khi nhóm khảo cổ tiến hành khai quật, họ bất ngờ bởi ngôi mộ "hoàn chỉnh đến bất ngờ". Bên trong chưa từng bị những kẻ trộm mộ tiếp cận. Phần quan tài vẫn khóa với xác ướp được bảo quản rất tốt. Thậm chí vào thời điểm phát hiện, băng đá trong mộ chưa tan chảy kể từ khi đông cứng hàng nghìn năm trước.
"Bởi vậy trong lúc nghiên cứu xác ướp, chúng tôi như được quay ngược thời gian", một thành viên trong nhóm khảo cổ cho biết.
Danh tính của xác ướp đến nay vẫn còn là dấu hỏi. Một số phát hiện cho rằng, bà có thể là một vị pháp sư hoặc nhà thủ lĩnh tâm linh. Phần mộ của bà nằm cách xa so với những ngôi mộ khác.
"Trong các cộng đồng chăn nuôi gia súc, chỉ pháp sư mới được chôn cất tách biệt. Ngoài ra, trong cuộc kiểm tra hóa học, các chuyên gia phát hiện có dấu vết thủy ngân và đồng trong lỗ mũi của bà.
Có thể bà ấy đã hít những thứ này để mở rộng khả năng nhận thức, bước vào trạng thái xuất thần. Ngoài ra, xác ướp còn đội trên đầu chiếc mũ tinh xảo cho thấy có thể đây là một pháp sư", hướng dẫn viên Maria tiết lộ.
Trên xác ướp, các chuyên gia còn phát hiện ra các hình xăm. Những hình xăm này vốn rất phổ biến với người Pazyryk.
"Suốt thời gian dài, chúng tôi chưa thể xác định danh tính của xác ướp. Bà ấy được chôn cùng 6 con ngựa. Điều này lại không phổ biến với những phụ nữ Pazyryk. Bởi vậy, ngôi mộ này rất đáng chú ý", một chuyên gia khảo cổ phân tích.
Những xét nghiệm sau này cho thấy, xác ướp thuộc về người phụ nữ là hậu duệ của người châu Âu. Nhưng kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) lại gây ra nhiều bất ngờ.
"Xác ướp này rất gầy, không giống như những xác ướp khác. Trước đó, chúng tôi tìm thấy những xác ướp thuộc giới quý tộc đều không bị thiếu ăn kể cả trước khi chết. Thậm chí, họ khá to lớn. Ngoài ra, người phụ nữ này khá cao so với thời đó, khoảng 165cm - 170 cm nhưng chỉ 49kg", Giáo sư Andrey Letyagin, nhận định.
Cuối cùng, kết quả phân tích cho thấy "Công chúa Ukok" mắc ung thư ở giai đoạn cuối đời. Bà bị bệnh rất nặng, nhưng không bị những người trong bộ tộc bỏ lại. Họ đưa bà đi cùng, tới đồng cỏ chăn thả gia súc trên cao nguyên Ukok. Tất cả bộ tộc di cư đến đó cho tới mùa xuân.
Và có vẻ trong hành trình này, bà đã ngã từ trên cao xuống. Trong phần mộ, các chuyên gia còn tìm thấy cả cần sa. Có thể, bà đã dùng để giảm bớt những cơn đau từ bệnh ung thư và các vết thương.
Trong hơn 20 năm qua, xác ướp được đặt trong bảo tàng viện khảo cổ học và dân tộc học Novosibirsk. Đến tháng 9/2012, xác ướp lại được chuyển tới bảo tàng quốc gia tại Gorno - Altaisk.