5% dân số Brazil có gốc Nhật Bản, vì sao lại có điều này?

Năm 2008 là một năm vô cùng ý nghĩa đối với người Nhật Bản, bởi lẽ năm đó họ đã kỷ niệm 100 năm cuộc di cư của người Nhật Đến Brazil. Vào năm 1908, có hàng trăm nông dân Nhật Bản di cư đến đất nước Nam Mỹ và mơ ước tạo ra một sự nghiệp ổn định trước khi quay trở về quê hương.

Những người dân Nhật đầu tiên đến Brazil là ai?

Vào ngày 18/6/1908, nhóm người Nhật Bản đầu tiên trên con tàu Kasato Maru đã rời cảng Kobe vào tháng 4 đã cập bến tại cảng Santos, cách Sao Paulo khoảng 60km về phía Nam. Được biết, hầu hết họ đều là nông dân đến từ 14 quận ở Nhật bao gồm Okinawa, Kagoshima và Kumamoto. Trong số đó, có khoảng 781 người đều có hợp đồng lao động để làm việc tại các đồn điền cà phê ở Sao Paulo, ngoài ra trong đoàn có 10 người là khách du lịch không có hợp đồng lao động.

Brazil không phải là đất nước đầu tiên mà người dân Nhật đến để lập nghiệp. Trước đó, người Nhật đã đến Hawaii, Mỹ, Canada và Úc. Tuy nhiên, tại những nước này đã xảy ra sự phân biệt và kỳ thị chủng tộc nên đã giới hạn về số lượng người nhập cư Nhật Bản. Cũng chính vì lý do đó là mà họ chuyển sang Nam Mỹ.

Thời điểm đó, Brazil được biết đến là nơi có nhiều nông trại cà phê và sử dụng lao động nô lệ từ Châu Phi. Tuy nhiên, vào năm 1888, nhiều cuộc khởi nghĩa bùng nổ chống lại chế độ nô lệ, dẫn đến việc cấm sử dụng nô lệ ở các nông trại. Lúc này, Brazil chỉ chấp nhận sử dụng người lao động là dân nhập cư từ Ý, Tây Ban Nha và Đức. Mặc dù số lượng người di dân từ các quốc gia Châu Âu ngày càng nhiều nhưng chế độ sử dụng lao động nô lệ không còn dẫn đến thiếu hụt nhân công trong ngành nông nghiệp.

Đúng lúc này, số lượng người Nhật Bản xuất khẩu lao động sang Brazil ngày càng tăng. Họ đã chen lấn trên những con tàu vận chuyển khổng lồ, vượt nửa vòng trái đất để đến Brazil làm việc với đồng lương ít ỏi. Trong khoảng thời gian từ năm 1908 – 1941, ước tính có khoảng 190.000 người Nhật chuyển đến Brazil. Sau khi việc di cư chấm dứt cộng với việc đình chỉ quan hệ ngoại giao giữa Nhật Bản và Brazil trong Thế chiến thứ 2, thì có khoảng 7% người Nhật quay về quê hương. Còn lại, vẫn làm việc và sinh sống tại đất nước này.

Khi Nhật Bản trải qua quá trình công nghiệp hóa vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, thì việc di cư của người dân được cho là giải quyết các vấn đề như vượt dân số và nạn nghèo đói ở khu vực nông thôn. Những người di cư dự kiến sẽ trở về quê hương và đem tiền mặt về cho gia đình của họ.

“Miền đất hứa” không như mong đợi nhưng người Nhật đã vực dậy bằng nghị lực phi thường

Để đổi đời, nhiều người dân Nhật bất chấp sang Brazil trên những con tàu nhỏ nhưng lại chứa rất nhiều. Những người này ôm mộng về một cuộc sống mới được hứa hẹn đãi ngộ tốt và lương cao. Tuy nhiên, khi đến nơi, họ đã bị vỡ mộng bởi chế độ làm việc hà khắc không khác gì nô lệ. Họ không còn sự lựa chọn nào khác là phải làm việc thật chăm chỉ, kiếm đủ tiền để trở về nước. Đối với những người mãi quanh quẩn với đồng lương ít ỏi thì chắc chắn bị mắc kẹt lại Brazil.

Dưới góc độ luật pháp, những người dân Nhật di cư đến Brazil đều có hợp đồng lao động và là công dân tự do. Nhưng trên thực tế sinh hoạt và đãi ngộ của họ tại môi trường làm việc không khác gì nô lệ. Trong suốt thời gian làm việc nơi đất khách, đã có nhiều cuộc phản kháng chống lại chế độ này, thậm chí có những người còn bỏ sáng Argentina vào lúc nửa đêm.

Trong số những người nhập cư Nhật Bản, không ít người đạt được thành công. Khi bị bóc lột nặng nề, những người đồng hương đã liên kết lại với nhau tạo thành một nhóm, gom góp tiền để thành lập nông trại và bắt đầu sự nghiệp riêng để không phải đi làm thuê làm mướn.

Từ việc trồng cà phê, người Nhật đã cùng nhau suy nghĩ và nghĩ ra việc trồng và phát triển những nông sản khác có khả năng đem lại lợi nhuận cao như trà, khoai tây, rau diếp, cà chua và tỏi. Nhờ vậy mà cộng đồng người Nhật có một địa vị trong xã hội Brazil. Đương nhiên, đi kèm với sự thành công là những khó khăn không mấy ai hiểu được. Nhiều người nhập cư Nhật Bản đã phải đối mặt với sự kỳ thị, ghét bỏ, phân biệt đối xử của người bản xứ, thậm chí ở Brazil còn có một phong trào đòi trục xuất người Nhật Bản.

Dù trải qua không ít khó khăn nhưng cộng đồng người Nhật đã phát triển mạnh mẽ ở đất nước này. Trải qua 2 – 3 thế hệ, có nhiều người đã không còn nhớ tiếng Nhật nhưng họ vẫn không quên gốc gác, cội nguồn. Hiện tại, ở Brazil có khoảng 5% dân số là người gốc Nhật, họ hoạt động hầu hết trong mọi lĩnh vực từ bác sĩ, luật sư, kỹ sư, giáo viên, nhà văn hóa… Đặc biệt thành công lớn ở Brazil có được đều nhờ vào những người gốc Nhật xây dựng nên.

Hiện tại, ước tính có khoảng 1,6 triệu người gốc Nhật đang sống tại Brazil, tập trung tại thành phố Sao Paulo. Trong đó, khu vực Liberdade còn được gọi là phố Nhật (Japantown). Đây là nơi có cộng đồng người Nhật lớn nhất thế giới bên ngoài nước nhật và nó tiếp tục phát triển từ những năm 1950. Tại đây, những người Nhật có thể thoải mái giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ hay thưởng thức những món ăn đặc sản quê nhà.

Thời đại ngày càng phát triển, có những người Nhật sống ở Brazil dần quên đi gốc gác của mình, tuy nhiên tổ tiên của họ đã để lại một sứ mệnh, bài học quý giá cho việc không ngừng nỗ lực, cố gắng, vượt qua khó khăn để xây dựng chỗ đứng vững chắc tại nơi mình sinh sống và làm việc.