Dù phải đụng độ chủ nhà Hà Lan tại bán kết UEFA Nations League 2022/23 nhưng Croatia vẫn xuất sắc đoạt vé vào chung kết sau 120 phút giàu cảm xúc. Trong tay HLV Zlatko Dalic vẫn còn nhiều ngôi sao đã cùng nhau trải qua nhiều năm chinh chiến trên mọi mặt trận, giúp bóng đá Croatia giành ngôi á quân World Cup 2018 và vị trí thứ 3 tại World Cup 2022.
Điều còn thiếu duy nhất của thế hệ vàng này là một danh hiệu. Khao khát mãnh liệt đó đã được thể hiện trước Hà Lan mà tiêu biểu nhất là hình ảnh một Luka Modric ở tuổi 37 vẫn chiến đấu bền bỉ, tả xung hữu đột ở tuyến giữa.
Đặt lên bàn cân, Tây Ban Nha ít nhiều nhỉnh hơn Croatia về đẳng cấp lẫn tương quan lực lượng. Tuy vậy, đội bóng xứ sở bò tót cũng đã trải qua 11 năm không danh hiệu kể từ chức vô địch EURO 2012. Thực ra, cách đây 2 năm, La Roja cũng đã tiến vào chung kết UEFA Nations League 2020/21 nhưng rốt cục thua Pháp với tỷ số 1-2.
Dẫn dắt Tây Ban Nha ở chung kết là HLV Luis de la Fuente, nhà cầm quân từng rất thành công ở cấp độ trẻ với 2 chức vô địch U19 và U21 châu Âu cùng Tây Ban Nha. Ngoài ra, ông còn giúp đội Olympic (U23+3) Tây Ban Nha giành HCB Thế vận hội 2020.
Thay thế Enrique sau VCK World Cup 2022, De La Fuente được giao nhiệm vụ đưa Tây Ban Nha trở lại thời kỳ hoàng kim. Qua 3 trận đầu tiên dưới triều đại mới, Tây Ban Nha đã giành 2 chiến thắng (thắng 2, thua 1). La Roja phiên bản mới vẫn duy trì đặc trưng của bóng đá Tây Ban Nha: Tập trung vào kiểm soát bóng và thống trị trận đấu. Điểm khác biệt là các cầu thủ di chuyển tích cực hơn, chịu khó pressing ngay bên phần sân đối phương vốn là trào lưu thịnh hành ngày nay.
So với trận bán kết gặp Italia, HLV De La Fuente thực hiện hai sự điều chỉnh trong danh sách xuất phát khi Fabian Ruiz (khoác áo PSG) thay thế Merino trong vai trò đá cặp tiền vệ trung tâm với Rodri và trên hàng công, Marco Asensio (cầu thủ vừa hết hợp đồng với Real Madrid) lấy mất suất đá chính của Rodrigo Moreno (Villarreal). Phía đối diện, Croatia lại chỉ thay đổi đúng một vị trí khi Martin Erlic (Sassuolo) bất ngờ được trao cơ hội ở vị trí trung vệ, có lẽ do đội phó Vida gặp chút vấn đề về thể lực sau 120 phút thi đấu ở bán kết.
Đúng với tính chất của một trận chung kết, đôi bên đều nhập cuộc thận trọng. Tây Ban Nha cũng không dễ chiếm quyền kiểm soát bóng như thói quen bởi đơn giản Croatia đâu thiếu tiền vệ trung tâm đẳng cấp. Cơ hội nguy hiểm đầu tiên xuất hiện vào phút 12 khi Gavi gây sức ép đoạt bóng trong chân Brozovic rồi dẫn vài nhịp trước khi tung ra cú sút ở sát vạch 16m50. Bóng đi sát mặt đất đầy khó chịu và chệch cột dọc trong gang tấc.
Mãi tới phút 32, Croatia mới đưa ra được câu trả lời khi Ivan Perisic bật cao hơn Jesus Navas để thực hiện cú đánh đầu trong tình huống đá phạt của Luka Modric nhưng thủ thành Unai Simon đã cản phá thành công. Nhìn chung chất lượng chuyên môn của hiệp 1 không cao khi đôi bên chơi quá chắc chắn.
Bước sang hiệp 2, tình hình chưa khả quan hơn bao nhiêu. Phút 51, Perisic tạt bóng vào khu vực 5m50 từ cánh trái và Unai Simon "bắt bài" hụt song Juranovic lại bắt volley ra ngoài. Vài phút sau, tới lượt Tây Ban Nha phô diễn khả năng đá cánh khi Jordi Alba thực hiện quả treo bóng vào giữa vùng cấm địa để Asensio bật nhảy đánh đầu, đưa bóng bay sạt xà ngang.
Phút 65, Rodri có cơ hội tung ra cú sút sở trường từ ngoài vạch 16m50 mà đôi lần giúp anh ghi bàn cho Man City bao gồm trận chung kết Champions League 2022/23 song lần này bóng đã đi trượt mục tiêu. Phút 78, thủ môn Livakovic buộc phải rời khung thành để ngăn chặn sớm ý đồ của Ansu Fati. Bóng bật ra đến vị trí của Fabian Ruiz và tiền vệ này lập tức thực hiện ngay cú sút về khung thành bỏ trống nhưng trái bóng chỉ bay sạt xà ngang mà thôi.
Nhưng đáng tiếc hơn cả là tình huống xảy ra vào phút 85 khi Ansu Fati đỡ bóng một nhịp sau quả căng ngang của Alba rồi dứt điểm chìm mà nếu Perisic không có mặt trước vạch vôi thì chắc chắn bàn thắng đã được ghi. Bất phân thắng bại trong hai hiệp chính, đôi bên đành phải lôi nhau vào 30 phút hiệp phụ.
Khi mà thể lực của nhiều cầu thủ đã suy yếu rõ rệt, đặc biệt là Croatia bởi chỉ trong vài ngày phải liên tục đá thêm hiệp phụ thì cuộc chơi làm sao trở nên "đột biến". Phải đến cuối hiệp phụ thứ 2, nhịp độ trận đấu mớ được cải thiện vì không đôi nào muốn đá luân lưu 11m. Tuy vậy, tất cả vẫn chỉ dừng lại ở mức độ cơ hội.
Không còn cách nào khác, hai đội phải thi "đấu súng" trên chấm 11m để phân thắng bại và sự căng thẳng được nối dài. Nếu như Majer bên phía Croatia thất bại ở lượt sút thứ 3 (bị Simon chặn được) thì Laporte - nhà ĐKVĐ Champions League trong màu áo Man City - đã không thành công ở lượt sút thứ 5 khi bóng trúng xà ngang, khiến cho màn đá luân lưu 11m phải kéo sang lượt thứ 6.
Tại đây, thủ môn Unai Simon thêm một lần cản phá thành công trước cú sút của Petkovic để sắm vai người hùng của tuyển Tây Ban Nha trong khi Dani Carvajal chính thức kết liễu trận đấu bằng pha đá 11m cực kỳ tự tin và bản lĩnh theo phong cách panenka mà hiếm người dám thực hiện trong hoàn cảnh căng thẳng như vậy. Nhưng đừng quên Carvajal còn là thành viên của Real Madrid vĩ đại và đã chinh phục quá nhiều danh hiệu cao quý trong quá khứ.
Như vậy, Croatia không thể chấm dứt cơn khát danh hiệu và một lần nữa về nhì. Còn Tây Ban Nha đã trở thành nhà vô địch tiếp theo của UEFA Nations League sau Bồ Đào Nha và Pháp.
Croatia (4-3-3): Dominik Livakovic; Ivan Perisic, Martin Erlic, Josip Sutalo, Josip Juranovic (Stanisic 112'); Mateo Kovacic, Marcelo Brozovic, Luka Modric; Luka Ivanusec (Vlasic 78'), Andrej Kramaric (Majer 90'+1), Mario Pasalic (Petkovic 61').
Tây Ban Nha (4-2-3-1): Unai Simon; Jordi Alba, Aymeric Laporte, Robin Le Normand (Nacho 78'), Jesus Navas (Carvajal 97'); Fabian Ruiz (Merino 78'), Rodri; Yeremy Pino (Ansu Fati 66'), Gavi (Dani Olmo 87'), Marco Asensio; Alvaro Morata (Joselu 66').