Ngành ô tô điện Trung Quốc có thể "càn quét" thị trường Mỹ và châu Âu?

Đã có thời kỳ Trung Quốc sản xuất ra những chiếc xe thiếu an toàn một cách trầm trọng, đến nỗi các mặt hàng Trung Quốc thường xuyên bị gán mác là kém chất lượng. Chúng dễ bị móp méo khi xảy ra va chạm, như thể được làm từ bìa carton. Nhưng trong 20 năm trở lại đây, nhờ học hỏi từ các công ty ô tô lớn, sự chuyển giao thông tin và công nghệ chưa từng có trong lịch sử hiện đại của Trung Quốc đã được châm ngòi.

Ngày nay, Trung Quốc đang sản xuất những chiếc ô tô tốt bằng hoặc tốt hơn các hãng như Mercedes, Ford, Volkswagen hay GM. Thị trường ô tô mới của Trung Quốc cũng lấn át tất cả những hãng khác. Năm ngoái, có 27 triệu ô tô mới được bán ở Trung Quốc, 13,75 triệu ô tô và xe tải nhẹ được bán ở Mỹ và 9,25 triệu ô tô được bán ở châu ÂU.

Doanh số bán xe điện chạy bằng pin của Trung Quốc chiếm 2/3 tổng doanh số bán xe điện trên toàn cầu với 5,4 triệu xe. Trung Quốc cũng kiểm soát 76% năng lực sản xuất pin toàn cầu và có vị trí thống lĩnh chuỗi cung ứng nguyên liệu thô để sản xuất tất cả các loại pin này. Điều đó mang lại cho các nhà sản xuất ô tô của đất nước một lợi thế chiến lược và khả năng chế tạo xe điện với mức giá mà ít hãng nào có thể cạnh tranh.

Sẽ ra sao khi ô tô điện Trung Quốc du nhập thị trường châu Âu?

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc hiện nay đã sẵn sàng xuất khẩu ô tô sang thị trường nước ngoài. Trung Quốc cũng nhận thấy thị trường châu Âu chào đón sản phẩm của mình nhiều hơn so với Mỹ, quốc gia đã và đang tái khởi động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.

Trong ba năm qua, nhờ những bước nhảy vọt, chất lượng và mức giá của ô tô Trung Quốc đã được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, đây có thể là một vấn đề đau đầu đối với các nhà sản xuất ô tô châu Âu. Mới đây, châu Âu đã thông qua lệnh cấm ô tô sử dụng động cơ đốt trong vào năm 2035. Với 10% thuế nhập khẩu của EU cho các ô tô sản xuất tại nước ngoài, xe điện Trung Quốc sẽ là lựa chọn hợp lý với giá cả phải chăng tại thị trường này.

Điều này dẫn đến rủi ro lớn đối với nền kinh tế châu Âu, do ngành ô tô tại khu vực là ngành công nghiệp lớn nhất và sử dụng lao động nhiều nhất, chiếm 10% hoạt động sản xuất. Cho đến nay, xuất khẩu ô tô tạo ra thặng dư thương mại từ 70 tỷ euro đến 110 tỷ euro mỗi năm trong thập kỷ qua cho nền kinh tế châu Âu. Giá trị thặng dư khổng lồ này có nguy cơ giảm hoặc thậm chí biến mất khi ô tô điện Trung Quốc tràn vào thị trường.

Viễn cảnh thặng dư thương mại bốc hơi dẫn đến áp lực ngày càng tăng đối với Ủy ban châu Âu trong việc tăng thuế đối với ô tô nước ngoài. Các nhà sản xuất ô tô ở Pháp muốn có các rào cản thương mại cao hơn, nhưng các nhà sản xuất lớn của Đức, vốn phụ thuộc vào doanh số bán ô tô ở Trung Quốc, lo ngại rằng thuế quan bảo hộ có thể khiến Bắc Kinh trả đũa.

Ông William Todts, giám đốc điều hành của tổ chức phi chính phủ về Giao thông vận tải & Môi trường, chia sẻ rằng ông muốn càng nhiều người chuyển sang xe điện càng tốt, nếu nó không phá hủy ngành công nghiệp quan trọng nhất của lục địa. "Thế giới đang rất cần họ. Điều này là để đảm bảo sự cạnh tranh gay gắt nhưng công bằng", ông nhận xét.

Tâm lý bài Trung tại Mỹ

Mỹ đã đưa các ưu đãi hào phóng dành cho ô tô và xe tải điện vào Đạo luật Giảm lạm phát, nhằm giảm khả năng ô tô điện giá rẻ Trung Quốc tràn vào thị trường, đồng thời nhằm thúc đẩy nguồn cung ứng vật liệu pin trong nước.

Các luồng gió chính trị ở Mỹ đang chống Trung Quốc một cách mạnh mẽ. Để không phụ thuộc vào pin Trung Quốc, chính quyền Mỹ đã cấp khoản tài trợ dự kiến 200 triệu USD cho công ty công nghệ pin Microvast ở bang Texas xây dựng một nhà máy sản xuất linh kiện pin ở bang Tennessee. Chính phủ Mỹ cho biết mục tiêu của khoản tài trợ nhằm "thúc đẩy chuỗi cung ứng trong nước cho pin lithium ion và tạo cơ hội việc làm lương cao ở Mỹ".

Công ty Gotion High-Tech, một công ty pin có trụ sở tại Trung Quốc, đang gặp phải một loạt vấn đề khi cố gắng thành lập một nhà máy sản xuất pin ở bang Michigan. Người dân địa phương ở đây tỏ ra không thiện cảm với công ty này, bất chấp mức lương triển vọng ở một khu vực đang cần lao động. 

Mặc dù vậy, IRA khuyến khích các công ty Trung Quốc xây dựng các nhà máy ở Mỹ. Đây cũng là một trong những yếu tố giúp các công ty Nhật Bản thành công trên thị trường nền kinh tế lớn nhất thế giới. Mặt khác, Trung Quốc có thể thử thành lập các nhà máy ở Mexico để tránh gánh nặng thuế nhập khẩu của Mỹ.