Đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp không chỉ để làm thuê cho doanh nghiệp, mà còn phải tạo ra những... ông chủ

Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan nhấn mạnh như thế tại Hội nghị đào tạo và phát triển nguồn nhân lực nông nghiệp và phát triển nông thôn khu vực phía Nam, để phục vụ cho phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững do Bộ NNPTNT tổ chức ngày 4/8 tại TP.HCM.

Giảm hàng triệu lao động trong lĩnh vực nông nghiệp

Theo Bộ NNPTNT, công tác đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp ở miền Nam đang đứng trước nhiều khó khăn.

Lao động nông lâm thủy sản có xu hướng giảm nhanh trong thời gian qua. Trong giai đoạn 2011-2020, lao động nông lâm thủy sản của Vùng Đông Nam Bộ giảm mạnh từ 1,24 triệu người (năm 2011) còn 778.000  năm 2020. Mỗi năm giảm trung bình 46.700 người/năm (tốc độ giảm bình quân 3.75% mỗi năm).

Vùng ĐBSCL, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên đã giảm từ 10,2 triệu người xuống 9,36 triệu người (mức giảm 7,2% tương ứng với 729.4000 người).

Nguyên nhân cho sự sụt giảm này là do lao động đã di cư ra khỏi vùng để tìm kiếm việc làm ở các khu công nghiệp, đô thị của các vùng khác.

Chất lượng của lao động nông, lâm nghiệp và thủy sản ở miền Nam nhìn chung còn thấp. Tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật từ sơ cấp nghề trở lên chiếm tỷ lệ thấp, cụ thể là chỉ là 7,4% đối với vùng Đông Nam Bộ và 2,21% đối với vùng ĐBSCL.

Phần lớn lao động nông, lâm nghiệp và thủy sản trong vùng vẫn còn là lao động phổ thông, giản đơn, lao động làm việc theo kinh nghiệm, thời vụ, thiếu lao động có tay nghề cao.

Lao động còn thiếu hụt kỹ năng và năng lực hành nghề, tỷ lệ lao động chưa được công nhận có kỹ năng nghề quốc gia còn chiếm tỷ lệ lớn. Nhiều học sinh, sinh viên tốt nghiệp ra trường không kiếm được việc làm phù hợp với chuyên môn đào tạo, do chưa đáp ứng yêu cầu nhà tuyển dụng và thị trường lao động.

Công tác đào tạo cung chứng kiến sự suy giảm ở các ngành nông nghiệp truyền thống ở ngành khoa học đất, khuyến nông, chăn nuôi, nông học, khoa học cây trồng, phát triển nông thôn, kinh tế nông nghiệp, bảo vệ thực vật.

Với cán bộ quản lý các HTX nông nghiệp, vẫn còn một tỷ lệ lớn cán bộ, thành viên HTX chưa có bằng cấp chứng chỉ hoặc chỉ mới đào tạo trình độ sơ cấp và các lớp ngắn hạn dưới 3 tháng nên chưa phát huy được hiệu quả. Kiến thức về thị trường, kỹ năng quản lý, quản trị của cán bộ quản lý các hợp tác xã nhìn chung còn yếu.

Không nên làm khởi nghiệp nông nghiệp theo... phong trào

Ông Phạm Thái Bình - Tổng Giám đốc Công ty CP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An cho biết, đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp là rất cần thiết vì nhu cầu luôn cao.

Ngay trong lĩnh vực lúa gạo, muốn có sự phát triển bền vững thì sản xuất phải gắn với thị trường. Nghĩa là nông dân và doanh nghiệp phải liên kết chặt chẽ với nhau.

Theo ông Bình, muốn liên kết thì phải có nguồn nhân lực. Ví dụ Bộ NNPTNT tổ chức lực lượng khuyến nông ở các địa phương để hỗ trợ cho các doanh nghiệp liên kết với nông dân. Hoặc là hỗ trợ đào tạo các cán bộ quản lý HTX. Bởi vì HTX chính là cái cánh tay nối dài giữa doanh nghiệp với nông dân.

"Liên kết là vấn đề cốt lõi mà ngành lúa gạo Việt Nam phải thực hiện cho bằng được để tận dụng các cơ hội, và nâng cao cái giá trị của của lúa gạo. Những doanh nghiệp như chúng tôi rất cần nguồn nhân lực nông nghiệp có chất lượng này", ông Bình nói

Theo Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan, đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp cũng phải theo chuỗi giá trị. Đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp không chỉ để làm thuê cho doanh nghiệp mà còn phải tạo ra những người làm chủ.

Bộ trưởng Hoan cho rằng, đào tạo phải gắn liền nhu cầu cuộc sống, chính là cuộc sống chứ không phải chuẩn bị cho cuộc sống. Cho nên khởi nghiệp nông nghiệp trong các trường học cũng không nên làm theo phong trào. Khởi nghiệp không nên là sân chơi mà phải là làm thật, tạo ra hiệu quả và giá trị thật.