Cây cảnh này thuộc họ thạch anh với "họ hàng" đông đảo khoảng 800-1000 loài khác nhau: Đỗ quyên (tên khoa học là Rhododendron).
Ban đầu cây đỗ quyên xuất hiện chủ yếu ở khu vực khí hậu ôn đới, sau đó dần phổ biến ở hầu hết các quốc gia.
Tuy nhiên những địa điểm có khí hậu lạnh là thích hợp nhất cho sự phát triển của giống cây này, ở Việt Nam thường được trồng ở Sa Pa – Thừa Thiên Huế, Vĩnh Phúc, Lâm Đồng, hay Tây Giang – Quảng Nam.
Đỗ quyên hầu hết là cây thân gỗ, dạng bụi, cao khoảng 1-3m, thân gỗ nhưng cũng có loài cao đến 10m. Đặc biệt có giống cây đạt chiều cao khi trưởng thành lên tới 30m, một số loại có lớp vỏ xù xì trong khi đó có loại lại tương đối láng mịn.
Hoa đỗ quyên cũng cực kỳ phong phú, nhiều hình dạng, kích cỡ, màu sắc khác nhau nhưng điểm chung là khả năng "sinh nở" cực kỳ tốt. Thông thường sẽ nở theo từng chùm lớn, cánh hoa mỏng và xen kẽ với nhau, hoa có mùi hương quý phái và thanh lịch.
Màu sắc của hoa rất đa dạng hồng đỏ, tím, trắng, vàng, hồng, loang... nhưng phổ biến vẫn là hồng và đỏ.
Ngoài để trang trí, làm đẹp nhà cửa và thu hút may mắn, hoa đỗ quyên còn có những công dụng bất ngờ đối với sức khỏe. Trong y học, người ta có thể dùng đỗ quyên với những lý do như sau:
- Hoa đỗ quyên có thể làm vị thuốc điều hòa kinh nguyệt, trị phong thấp. Tuy nhiên cần phải dùng theo đúng chỉ thị của bác sĩ.
- Rễ cây đỗ quyên có tác dụng ngăn ngừa phong thấp, hoạt huyết và cầm máu.
- Lá cây đỗ quyên chống ngứa, thanh nhiệt, giải độc, mụn nhọt sưng lỏ, ngoại thương xuất huyết, mề đay,...
Đỗ quyên được mệnh danh là "hoa mỹ nhân" thể hiện địa vị, thân phận của nó trong dân gian. Nó là một loài hoa rất phổ biến, được nhiều người ưa thích.
Trong phong thủy, cây cảnh này là biểu tượng cho sự may mắn, tài lộc. Bên cạnh đó, cây cảnh còn có khả năng xua đuổi vận đen, xui xẻo và thu hút những năng lượng tích cực.
Trong cuộc sống, cây cảnh đỗ quyên là đại diện cho niềm vui và sự hạnh phúc. Văn hóa của một số quốc gia cho rằng đỗ quyên tượng trưng cho sự sum vầy, ấm áp trong gia đình, giúp gắn kết tình cảm giữa các thành viên và mang lại niềm vui, hạnh phúc.
Vì thế không chỉ những dịp Tết đến xuân về mà thường niên các mùa trong năm cây cảnh này cũng được rất nhiều người chọn để trang trí trong nhà.
Mọi người có vườn cũng rất thích trồng cây cảnh này để tô điểm cho khu vườn của mình.
Cây cảnh đỗ quyên rất khó nuôi, đặc biệt đỗ quyên trong chậu thường bị chế giễu là cây "hoa một năm, lá hai năm, chậu ba năm" nên nếu muốn cây cảnh này sống lâu thì phải trồng xuống đất.
Trên thực tế, chúng ta chưa hoàn toàn nắm vững được thói quen và kỹ năng trồng đỗ quyên. Cây cảnh đỗ quyên cũng rất nhạy cảm với môi trường nên việc duy trì trồng đỗ quyên gặp nhiều khó khăn.
Ví dụ như rễ cây đỗ quyên có lông, nếu bạn không chú ý chăm sóc và tưới nước mà tưới nhiều lần chắc chắn rễ sẽ bị thối. Nhưng đỗ quyên cũng là cây ưa nước, nếu khát nước chúng sẽ rụng hết lá.
Theo Swansonsnursery, để trồng cây cảnh đỗ quyên cần lưu ý:
1. Ánh sáng
Vì hầu hết các loài đỗ quyên đều có nguồn gốc từ môi trường sống rừng ẩm, nên hầu hết các loài rhodies đều thích bóng râm một phần (như nắng buổi sáng/bóng chiều, hoặc bóng râm lốm đốm dưới tán cây).
Các cây cảnh này cũng có thể chịu được ánh nắng đầy đủ nếu tưới nước đều đặn.
2. Đất
Cây cảnh này thích đất ẩm, thoát nước tốt, có tính axit nhẹ, có nhiều chất hữu cơ, như trong môi trường rừng. Chúng thường không phát triển tốt ở đất dày đặc hoặc bị nén chặt và sẽ bị ảnh hưởng nếu đất liên tục ẩm ướt.
Hầu hết các loại đỗ quyên đều có rễ dạng sợi tạo thành một tấm thảm dày đặc gần bề mặt đất và không chịu được nhiều xáo trộn.
Mặc dù bạn có thể trồng lớp phủ mặt đất hoặc các loại cây nhỏ, có rễ nông khác bên dưới thân rễ trưởng thành, nhưng hãy cố gắng giảm thiểu việc đào xới để trồng hoặc làm cỏ, để tránh làm tổn thương rễ bề mặt.
3. Tưới nước
Vì cây cảnh này thích độ ẩm nên việc tưới nước đều đặn là điều cần thiết trong vài năm đầu tiên, đặc biệt là trong thời kỳ khô hạn vào mùa hè.
Những cây đã trưởng thành cần ít nước hơn nhưng cần tưới nước kỹ lưỡng vài tuần một lần trong thời kỳ khô hạn. Tập trung tưới nước cho đất qua rễ. Cố gắng giảm thiểu việc tưới nước cho tán lá vì có thể gây ra bệnh đốm lá, đặc biệt là trong những tháng hè.
4. Bón phân
Để bảo tồn độ ẩm của đất và tăng cường chất hữu cơ, việc bón thúc vùng rễ bằng lớp phủ từ 3-5cm lớp phủ làm từ phân trộn hoặc lá cứ sau 1-2 năm là rất hữu ích. Rác lá tự nhiên trong vườn của bạn hoặc những cây thấp phủ đất xung quanh thân cây có thể có chức năng tương tự.
Phân bón gốc axit có thể giúp chúng phát triển và tăng cường sự nở hoa của cây cảnh này. nên bón phân trước một hoặc hai tháng trước và ngay sau thời kỳ nở hoa.
5. Sâu bệnh
Những cây đỗ quyên khỏe mạnh ít gặp vấn đề về sâu bệnh, nhưng rệp hoặc mọt rễ có thể tấn công những cây bị suy yếu, có bóng râm quá mức hoặc cây rậm rạp. Rệp có thể hút sự phát triển non nớt của cây non, gây ra vết quăn và dính.
Nếu gặp phải tình trạng này, bạn nên sử dụng các loại thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật để giúp bảo vệ và ngăn chặn chuyển biến nặng.