Xã Nam Thanh (trước đây là xã Thanh Thủy), huyện Nam Đàn, là địa phương cấp xã đầu tiên ở tỉnh Nghệ An giành chính quyền trong những ngày tháng lịch sử của đất nước.
Đó là sau cuộc họp thống nhất của Việt Minh Liên tỉnh Nghệ Tĩnh quyết định cho các phủ, huyện bố trí ngay việc giành chính quyền, không câu nệ làng trước hay huyện trước. Ngày 15/8/1945 tại chùa Viên Quang, Ban chấp hành Mặt trận Việt Minh xã Thanh Thủy (nay là xã Nam Thanh) đã tổ chức một cuộc họp bí mật nhận định thời cơ cách mạng đã tới.
Ngày 16/8/1945 dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh xã Thanh Thủy, đông đảo bà con nhân dân đã nhất tề đứng dậy giành chính quyền. Lý trưởng, cường hào, hương lý không dám phản ứng mà đã ngoan ngoãn giao nộp con dấu và các loại giấy tờ sổ sách của xã cho cách mạng.
Cuộc cách mạng tại xã Thanh Thủy thành công, Ủy ban khởi nghĩa lâm thời được thành lập. Thắng lợi của xã Thanh Thủy đã châm ngòi cho phong trào khởi nghĩa giành chính quyền ở các làng, xã khác, rồi mở rộng ra huyện và toàn tỉnh.
Gặp lão thành cách mạng 75 năm tuổi Đảng, nhân chứng sống của thời khắc lịch sử
Về xã Nam Thanh hôm nay đã thực sự thay da đổi thịt với những con đường khang trang, sạch sẽ. Đời sống nhân dân không ngừng được nâng cao. Trên từng con đường, ngõ xóm cờ hoa rực rỡ chào mừng ngày lễ lớn của đất nước.
Ông Nguyễn Bá Tân - Bí thư chi bộ xóm 2, xã Nam Thanh, huyện Nam Đàn đưa chúng tôi đến thăm lão thành cách mạng lớn tuổi nhất của xã đó là cụ Bùi Trọng Thành (SN 1925). Ông Bùi Trọng Thành đã có 75 năm tuổi Đảng cũng là nhân chứng sống đã trải qua thời khắc lịch sử của quê hương, đất nước.
Đã gần 100 tuổi nhưng cụ Bùi Trọng Thành vẫn có thể đi lại một cách nhanh nhẹn, sức khỏe tốt. Đặc biệt, trí nhớ cụ Thành vẫn rất tốt. Hiện tại cụ Thành sống một mình trong căn nhà cũ ở xóm 2, xã Nam Thanh. Trên từng bức tường, treo đầy các tấm ảnh ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ trong cuộc đời của cụ.
Thường ngày, ông Tân vẫn thường xuyên qua lại, thăm hỏi, động viên sức khỏe của cụ Thành. Tuổi Đảng của cụ Thành còn nhiều hơn tuổi đời của Bí thư chi bộ xóm 2. "Cụ ấy vẫn còn nhớ cả năm vào Đảng, quá trình công tác, chiến đấu ở đâu. Những chuyện từ ngày xưa cụ vẫn còn nhớ rất rõ", ông Nguyễn Bá Tân tâm sự.
Sinh ra trong một gia đình có truyền thống cách mạng. Bố của cụ Thành cũng là cán bộ cách mạng thời kỳ 1930 – 1931. Cụ Thành nói: "Tôi tham gia cách mạng từ tháng 4 năm 1944. Làm liên lạc bí mật cho tổng bộ Việt Minh. Tôi đi khắp nơi theo nhiệm vụ được giao. Sau ngày dành chính quyền tôi tham gia tự vệ chiến đấu tại xã. Năm 1948, tôi được vào Đảng. Tôi tham gia quân đội Nhân dân Việt Nam chiến đấu ở rất nhiều chiến trường ác liệt…"
Cụ Thành cho biết, khi đó, khí thế rất hào hùng, khắp làng, khắp xã, bà con nhân dân đoàn kết một lòng nhất tề đứng lên dành lấy chính quyền. Đó là một ngày lịch sử.
Sau khi phục viên, cụ Thành trở về địa phương tiếp tục tham gia công tác quân sự, công an của xã, của huyện, Uỷ ban Mặt trận tổ quốc. Tuổi già, cụ Thành sống thảnh thơi nơi căn nhà cũ. Con cháu sống ở gần đó thường xuyên qua thăm non, chăm sóc cho cụ.
Tiếp nối truyền thống quê hương cách mạng, Đảng bộ và nhân dân xã Nam Thanh, huyện Nam Đàn luôn đoàn kết, chung tay xây dựng quê hương ngày một giàu đẹp. Đặc biệt, trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, xã Nam Thanh vẫn luôn là một trong những địa phương dẫn đầu toàn huyện.
Tháng 12/2022, xã Nam Thanh đã hoàn thành các nội dung và được UBND tỉnh Nghệ An công nhận là xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Năm 2023, xã Nam Thanh đặt mục tiêu về đích nông thôn mới kiểu mẫu. Chùa Viên Quang nơi diễn ra cuộc họp mang tính lịch sử nay cũng được trùng tu xây dựng mới khang trang hơn.