Trường THCS Sơn Đông tiền thân là Trường Phổ thông cấp II Sơn Đông, được thành lập từ năm 1963, có 2 lớp, 8 giáo viên. Trường được đặt ở chùa Phú Thị cũ, thôn Quan Tử, xã Sơn Đông.
Khi mới thành lập, cơ sở vật chất khó khăn, lớp học nằm rải rác trong thôn, có lớp được đặt nhờ ở miếu Quan Tử, có lớp đặt nhờ ở đền Mẫu, lớp thì đặt tại nhà thông tin của thôn.
Văn phòng làm việc của thầy cô giáo cũng tạm bợ, được đặt nhờ ở nhà thờ họ Vũ. Nhiều thầy cô giáo phải ở nhờ nhà đồng nghiệp vì không có nhà lưu trú.
Vươn lên trước khó khăn, thử thách, vừa dạy, vừa học, thầy và trò nhà trường lại vừa vận động nhân dân cùng nhau chung sức xây dựng trường lớp.
Năm 1965, Ban kiến thiết nhà trường ra đời, hai ngôi nhà đầu tiên của nhà trường được xây dựng trên mảnh đất của ngôi chùa Phú Thị cũ. Nền tảng cơ sở vật chất đầu tiên của nhà trường tạm thời được ổn định.
Thầy giáo Lê Thanh Bình - Hiệu trưởng Trường THCS Sơn Đông cho hay, những năm đầu thành lập, cơ sở vật chất cực kỳ khó khăn, từ những thiếu thốn đó, đã thôi thúc các thầy cô giáo phải cố gắng dạy tốt hơn nữa, để các thế hệ học trò có đủ kiến thức, hành trang bước vào đời.
Nhiều thế hệ học sinh sau này đã trở thành những nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu khoa học, thạc sĩ, tiến sĩ, cán bộ chủ chốt ở các cấp chính quyền trên mọi miền của tổ quốc…
Cũng theo thầy Bình, nhờ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo huyện Lập Thạch, đến nay Trường THCS Sơn Đông đã có cơ sở vật chất khang trang, sạch đẹp, các phòng học có đầy đủ các trang thiết bị theo quy chuẩn trường học Quốc gia, đáp ứng tốt cho việc học tập và giảng dạy hiện nay.
Nhìn lại chặng đường lịch sử 60 năm hình thành và phát triển, dù ở thời kỳ nào, nhà trường vẫn không ngừng vượt khó vươn lên, chất lượng dạy và học luôn được nhà trường quan tâm hàng đầu.
Nhiều năm học trở lại đây, trường THCS Sơn Đông luôn là địa chỉ giáo dục uy tín, là một trong những ngôi trường có chất lượng giáo dục nằm trong tốp đầu của huyện và nằm trong dự án xây dựng trường cụm phía Nam có lớp chất lượng cao của huyện Lập Thạch.
Nhiều năm liền Trường THCS Sơn Đông có nhiều học sinh đạt giải cao trong kì thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh. Năm học 2013- 2014 trường có 2 học sinh đạt giải Nhì Quốc gia cuộc thi Nghiên cứu khoa học kỹ thuật. Ngoài ra, nhà trường cũng có nhiều học sinh đạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Sinh học và các môn thể dục, thể thao…
"Hai năm học 2020- 2021, 2021- 2022, trong bối cảnh bùng phát của đại dịch Covid-19 lan rộng, Trường THCS Sơn Đông tiếp tục khắc phục khó khăn phát huy truyền thống đoàn kết, sáng tạo trong công tác dạy và học, vận dụng thực hiện thắng lợi mục tiêu kép vừa chống dịch đảm bảo an toàn trường học đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục.
Đặc biệt năm học 2022- 2023 là dấu mốc không thể quên của thầy và trò Trường THCS Sơn Đông. Một năm học với nhiều thành tích đáng tự hào. Chất lượng thi tuyển sinh vào lớp 10 của trường đạt kết quả tốt vượt bậc, có tới 87,9% học sinh dự thi đỗ vào THPT. Trường vươn lên đứng thứ 4/21 trường trong toàn huyện về chất lượng học sinh đỗ vào lớp 10 THPT, so với năm học trước tăng 15 bậc trong huyện Lập Thạch, tăng 43 bậc so với chất lượng toàn tỉnh.
Chất lượng mũi nhọn của nhà trường cũng rất đáng tự hào. Thi học sinh giỏi các môn văn hóa cấp huyện 86 giải. Trong đó 10 giải Nhất, 26 giải Nhì, 23 giải Ba, 27 giải Khuyến khích. So với năm học trước tăng 70 giải); thi IOE đạt 5 giải Ba, 3 giải Khuyến khích. Thi học sinh giỏi cấp tỉnh: đạt 1 giải Khuyến khích (môn Lịch sử 9), 1 giải Tư (môn Khoa học kỹ thuật). Tham gia giải TDTT ngành giáo dục chào mừng 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam đạt 2 HCB môn Bóng bàn, 1 HCB Bóng chuyền hơi cấp tỉnh; 2 HCĐ môn Bóng bàn cấp huyện. Và nhiều thành tích đáng ghi nhận khác…", thầy Bình nói.
Theo thầy Bình, Trường THCS Sơn Đông có được những dấu ấn tự hào như ngày hôm nay, là kết quả của quá trình phấn đấu không ngừng nghỉ của đội ngũ thầy, cô giáo đã được tôi luyện trong gian nan thử thách.
Họ là những trí thức "nghèo" về vật chất, nhưng giàu lòng nhân ái, yêu nghề, yêu người, hăng say chuyên môn, năng động, sáng tạo, quyết tâm vượt khó.
Phát huy truyền thống đáng tự hào đấy, thời gian tới Trường THCS Sơn Đông sẽ tiếp tục đẩy mạnh các phong trào thi đua, xây dựng nhà trường phát triển toàn diện, xứng đáng với niềm tin, sự mong đợi của lãnh đạo và nhân dân địa phương và là niềm tự hào của lớp lớp thế hệ học sinh nhà trường, trở thành địa chỉ đỏ về nhiệm vụ trồng người được các cấp lãnh đạo Đảng, Nhà nước ghi nhận và biểu dương.