Lỗ gần 30 tỷ đồng sau 18 tháng thí điểm, xe buýt điện đầu tiên ở TP.HCM có nguy cơ dừng hoạt động

Sở GTVT TP.HCM vừa có báo cáo gửi UBND TP về tình hình hoạt động thí điểm tuyến xe buýt sử dụng xe buýt điện trên địa bàn TP.

Báo cáo cho biết, tháng 2/2022, UBND TP.HCM có chủ trương thí điểm tổ chức vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt điện trên địa bàn TP. Theo đó, UBND TP chấp thuận chủ trương tổ chức 5 tuyến xe buýt điện, thời gian thí điểm là 24 tháng kể từ khi các tuyến xe bắt đầu hoạt động; tỷ lệ trợ giá/chi phí là 44,1%.

Tháng 3/2022, tuyến xe buýt điện đầu tiên có trợ giá số D4 (Vinhomes Grand Park – Bến xe buýt Sài Gòn) do Công ty TNHH dịch vụ vận tải sinh thái VinBus (gọi tắt Công ty VinBus) đưa vào vận hành. Từ khi đưa vào vận hành tới nay, khối lượng vận chuyển tuyến xe buýt D4 liên tục tăng, từ bình quân 14,1 lượt hành khách/chuyến khi bắt đầu hoạt động lên bình quân 33,4 hành khách/chuyến vào tháng 9/2023.

Tỷ lệ trợ giá/chi phí của tuyến xe buýt điện D4 này đang là 44,1%. Tỷ lệ này được xây dựng trên cơ sở thống kê tỷ lệ trợ giá bình quân trong 10 năm (từ năm 2009-2019). Đây là tỷ lệ Sở GTVT đã báo cáo UBND TP theo văn bản đề xuất mở mới tuyết xe buýt điện trên cơ sở đề xuất của Công ty VinBus vào năm 2021.

Theo thống kê của Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng, tỷ lệ trợ giá/chi phí bình quân toàn hệ thống năm 2020 là 59,7%; năm 2021 là 58,3%; năm 2022 là 68,5% và năm 2023 là 64,8%. Như vậy, tỷ lệ trợ giá của tuyến D4 hiện nay là thấp so với bình quân toàn hệ thống.

Theo báo cáo của Công ty Vinbus ngày 9/10/2023, tỷ lệ trợ giá cho tuyến xe buýt D4 hiện nay là quá thấp (44,1%), chỉ bằng 2/3 so với tỷ lệ trợ giá của tuyến xe buýt sử dụng diesel, CNG cùng với việc áp dụng đơn giá xe buýt sử dụng dẫn đến công ty lỗ lớn. Năm 2022 lỗ 16,1 tỷ đồng, 8 tháng năm 2023 lỗ 12,5 tỷ đồng.

Do đó, công ty đề nghị điều chỉnh tỷ lệ trợ giá cho các tuyến xe buýt điện tại TP.HCM từ 44,1% lên 64,8% (bằng tỷ lệ trợ giá bình quân hệ thống của các tuyến xe buýt năm 2023).

Với tỷ lệ trợ giá như hiện tại, nếu không được xem xét điều chỉnh và sớm ban hành định mức kinh tế kỹ thuật cho xe buýt điện thì công ty không thể mở tiếp được các tuyết còn lại và phải xin dừng hoạt động của tuyến D4 cuối năm 2023 do thua lỗ.

Công ty cũng cho biết tại Hà Nội, Vinbus báo cáo là 9 tuyến xe buýt điện do Sở GTVT TP.Hà Nội đặt hàng với tỷ lệ trợ giá bình quân 80%.

Cũng theo báo cáo của Sở GTVT TP.HCM, 4 tuyến xe buýt điện còn lại chưa đi vào hoạt động do một số nguyên nhân, khó khăn và vướng mắc.

Cụ thể, để tổ chức hoạt động 5 tuyến xe buýt điện (quy mô gần 100 xe), Công ty Vinbus đã tìm kiếm và đầu tư quỹ đất xây dựng depot với diện tích từ 1,5 đến 2ha với đầy đủ cơ sở vật chất như văn phòng, nhà xưởng bảo dưỡng sửa chữa…

Công ty Vinbus đã triển khai các thủ tục để xây dựng depot tại TP.Thủ Đức, tuy nhiên quy trình thực hiện các thủ tục pháp lý của dự án phải trải qua nhiều bước và chờ thẩm định, phê duyệt từ nhiều sở, ngành khác nhau dẫn đến bị kéo dài thời gian thực hiện. Bên cạnh đó, việc thay đổi chủ trương, chính sách về lĩnh vực xây dựng cũng ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư dự án.

Dự kiến các depot sẽ hoàn thiện thi công vào tháng 4/2024, các tuyến xe buýt còn lại cũng sẽ được mở vào tháng 5/2024 (khi được điều chỉnh tỷ lệ trợ giá và ban hành định mức kinh tế kỹ thuật và đơn giá vận chuyển cho xe buýt điện).