Vì sao Viện trưởng VKSND Tối cao kháng nghị vụ bé gái 3 tuổi bị bố dượng, mẹ bạo hành tử vong?

Mới đây VKSND Tối cao quyết định kháng nghị bản án phúc thẩm của TAND Cấp cao tại Hà Nội về phần quyết định hình phạt với với Nguyễn Minh Tuấn (SN 1989) và Nguyễn Thị Lan Anh (SN 1991) về tội Giết người.

Mẹ và bố dượng thay nhau bạo hành bé gái 3 tuổi

Theo bản án, bé Nguyễn Ngọc M.M là con của Lan Anh với người chồng đầu tiên. Sau khi ly hôn, bé Minh ở với bà ngoại. Năm 2018, Lan Anh kết hôn với Tuấn. Tháng 10/2019, Lan Anh và Tuấn thuê căn hộ ở phường Phương Liên, quận Đống Đa để sinh sống, mua ma tuý về cất giấu và sử dụng dần.

Ngày 5/3/2020, hai người đón bé Minh về sống chung, song thường xuyên đánh, phạt. Sáng 29/3/2020, cháu Minh đòi ăn bánh gạo trong bữa sáng, nên bị Tuấn phạt quỳ trong chậu nhựa đến khi xin lỗi mới được tha. Từ 8h ngày 29/3 đến đến 2h sáng hôm sau, Tuấn và Lan Anh sau khi sử dụng ma túy đã nhiều lần dùng cán chổi nhựa, kim loại, kim khâu đánh khắp người cháu M. Sau 2h sáng, cháu M mới được cho đi ngủ.

Sáng 30/3/2020, Tuấn và Lan Anh tỉnh dậy thấy cháu M thân nhiệt cao bất thường, khó thở, người nóng nhưng chân tay lạnh. Khi thấy cháu Minh lịm dần, Tuấn và Lan Anh đưa cháu đi bệnh viện thì được xác định đã tử vong ngoại viện. Kết luận giám định pháp y xác định nạn nhân tử vong do chấn thương sọ não nặng.

Từ tuyên phạt tử hình xuống tù chung thân của bố dượng

Tại bản án hình sự sơ thẩm ngày 19/11/2020, TAND TP. Hà Nội tuyên phạt Nguyễn Minh Tuấn tử hình về tội Giết người, 30 tháng tù về tội Tàng trữ trái phép chất ma túy; tổng hợp hình phạt chung của 2 tội là tử hình.

Nguyễn Thị Lan Anh bị tuyên phạt chung thân về tội Giết người, 18 tháng tù vê tội Tàng trữ trái phép chất ma túy; tổng hợp hình phạt chung của 2 tội là tù chung thân.

Đến ngày 23/11/2020, Nguyễn Minh Tuấn và Nguyễn Thị Lan Anh có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Ngày 14/12/2020, anh Trần Ngọc Sơn là đại diện người bị hại có đơn kháng cáo đề nghị giảm hình phạt cho các bị cáo. Do đơn kháng cáo của anh Sơn quá hạn luật định, Tòa án cấp phúc thẩm đã mở phiên họp xét kháng cáo quá hạn; tại quyết định số 04/2021/HSPT-QĐ ngày 2/2/2021, TAND cấp cao tại Hà Nội đã chấp nhận kháng cáo quá hạn của anh Trần Ngọc Sơn.

Tại bản án hình sự phúc thẩm ngày 20/9/2022, TAND cấp cao tại Hà Nội chấp nhận kháng cáo của các bị cáo Nguyễn Minh Tuấn, Nguyễn Thị Lan Anh và đại diện người bị hại, sửa bản án hình sự sơ thẩm của TAND TP Hà Nội, xử phạt Nguyễn Minh Tuấn tù chung thân về tội Giết người, 30 tháng tù về tội Tàng trữ trái phép chất ma túy; tổng hợp hình phạt chung của 2 tội là tù chung thân.

Nguyễn Thị Lan Anh xử phạt 20 năm tù về tội Giết người, 18 tháng tù về tội Tàng trữ trái phép chất ma túy; tổng hợp hình phạt chung của 2 tội là 21 năm 6 tháng tù.

6 điều VKSND Tối cao kháng nghị, đề nghị tuyên hủy bản án phúc thẩm

Tuy nhiên, VKSND Tối cao xét thấy Tòa án cấp sơ thẩm áp dụng điểm b, n khoản 1 Điều 123; điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 40 (đối với Tuấn); Điều 39 (đối với Lan Anh); Điều 55; Điều 58 Bộ luật hình sự, xử phạt các bị cáo Nguyễn Minh Tuấn tử hình, Nguyễn Thị Lan Anh tù chung thân đều về tội "Giết người" là có căn cứ, đúng pháp luật, tương xứng với tính chất hành vi giết người mang tính tra tấn mà các bị cáo đã thực hiện, nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của dư luận xã hội; có tác dụng răn đe, phòng ngừa chung đôi với hành vi đánh đập, tra tấn trẻ em đang ngày càng gia tăng trong thời gian gần đây.

Đến cấp phúc thẩm, các bị cáo không có thêm tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự mới, nhưng Tòa án lại chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của các bị cáo, sửa bản án hình sự sơ thẩm, xử phạt Nguyễn Minh Tuấn tù chung thân, Nguyễn Thị Lan Anh 20 năm tù đều về tội Giết người, là không có căn cứ pháp luật, đánh giá không đúng tính chất hành vi phạm tội của các bị cáo, dẫn đến sai lầm nghiêm trọng trong áp dụng pháp luật khi quyết định hình phạt đối với các bị cáo, thuộc căn cứ kháng nghị giám đốc thẩm quy định tại khoản 3 Điều 371 Bộ luật tố tụng hình sự.

Cụ thể: Thứ nhất, Nguyễn Minh Tuấn và Nguyễn Thị Lan Anh thực hiện hành vi giết cháu bé với nhiều tình tiết định khung tăng nặng "giết người dưới 16 tuổi" và "có tính chất côn đồ", hành vi phạm tội thuộc trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, thực hiện trong thời gian dài. Cụ thể từ ngày 9/3/2020 đến ngày 28/3/2020, các bị cáo đã thường xuyên có hành vi dùng đũa gỗ, dùng tay đánh cháu Minh. 

Từ 8h ngày 29/3/2020 đến 2h ngày 30/3/2020, Nguyễn Minh Tuấn đã 7 lần dùng cán chổi inox, nắm tay đánh, đấm liên tiếp nhiều phát vào vùng đầu, mặt và khắp cơ thể cháu M; Lan Anh đã 3 lần dùng chổi nhựa, đũa gỗ đánh cháu M, dùng kim khâu chọc vào nhiều vị trí trên người cháu.

Thứ hai, trong vụ án này, đối tượng tác động là trẻ em gái mới 3 tuổi, mọi khả năng tự vệ, chống trả đều chưa có, sức chịu đựng hết sức non nớt, yếu đuối, nên việc các bị cáo thực hiện hành vi đánh đập, tra tấn cháu bé trong nhiều ngày càng thuận lợi, dễ dàng hơn so với đối tượng tác động là người có khả năng tự vệ, chống trả.

Thứ ba, hành vi phạm tội của các bị cáo thực chất là hành vi tra tấn cháu M. Tuấn và Lan Anh đã bắt Minh quỳ, ngồi trong chậu nhựa kéo dài nhiều ngày trong tháng 3/2020, bắt đầu từ ngày 9/3 cho đến rạng sáng ngày 30/3; những ngày cháu M phải quỳ nhiều nhất là từ 8h ngày 29/3 đến 2h ngày 30/3. Trong ngày 29/3, các bị cáo không cho M ăn, khi cháu đòi uống nước và sữa nhưng Tuấn, Lan Anh không cho uống; thay nhau canh chừng không cho cháu ngủ; khi cháu ngủ gật trong chậu, Lan Anh đã dùng kim khâu chọc vào nhiều vị trí trên cơ thế cháu M để phải thức. 

Các bị cáo, nhất là Tuấn đã dùng các hung khí như cán chổi inox, đũa gỗ, nắm tay đánh, đấm liên tiếp nhiều phát trong 1 lần và đánh nhiều lần trong ngày 29/3 vào các vị trí trọng yếu trên cơ thể cháu M; hành vi của các bị cáo đã gây ra cho cháu bé sự đói, khát, đau đớn âm ỉ kéo dài, chảy máu não và tử vong.

Thứ tư, Lan Anh là mẹ ruột và Tuấn là bố dượng cháu M, nên các bị cáo phải là người có trách nhiệm nuôi dưỡng, chăm sóc M, nhưng đã không thực hiện trách nhiệm đó, mà còn phạt, đánh đập, tra tấn đối với cháu M trong thời gian dài, dẫn đến tử vong. Hơn nữa, một trẻ em gái mới 3 tuổi thì chưa biết tỏ thái độ, bướng hay khó dạy như lời khai của các bị cáo.

Thứ năm, trong vụ án này, việc ủy quyền của đại diện người bị hại là không đảm bảo khách quan, cụ thể theo lời khai của Nguyễn Thị Lan Anh thì khi Lan Anh mang thai cháu M, Lan Anh và chồng là Trần Ngọc Sơn đã sống ly thân. 

Sau khi xảy ra vụ án, ngày 3/4/2020, anh Sơn viết giấy ủy quyền cho bà Vũ Thị Dự là mẹ ruột của bị cáo Nguyễn Thị Lan Anh, thay mặt anh Sơn tham gia tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án. Ngày 20/11/2020, ba Vũ Thị Dự có đơn kháng cáo với tư cách là đại diện người bị hại, đề nghị giữ nguyên hình phạt tại bản án hình sự sơ thẩm đối với Nguyễn Minh Tuấn.

Ngày 1/12/2020, bà Vũ Thị Dự lại có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt cho Nguyễn Minh Tuấn và Nguyễn Thị Lan Anh. Ngày 9/12/2020, bà Vũ Thị Dự có đơn xin rút đơn kháng cáo, vì tự nhận thấy bản thân mình không có quyền kháng cáo cho Nguyễn Thị Lan Anh và Nguyễn Minh Tuấn.

Tại phiên tòa phúc thẩm, anh Sơn vắng mặt, bà Vũ Thị Dự có mặt và được xác định tham gia tố tụng với tư cách là đại diện người bị hại theo ủy quyền. Tại phiên tòa này, bà Dự có ý kiến xin giảm nhẹ hình phạt về tội Giết người cho các bị cáo. Nhận thấy, bà Dự là mẹ ruột của bị cáo trong vụ án, nên ý kiến của đại diện người bị hại theo ủy quyền trong trường hợp này là không khách quan. Hơn nữa, bà Dự cũng đã nhiều lần thay đổi nội dung kháng cáo, sau đó lại rút kháng cáo, tại phiên tòa phúc thẩm lại có ý kiến xin giảm nhẹ hình phạt cho các bị cáo là không nhất quán.

Thứ sáu, theo hướng dẫn tại điểm a mục 5 Nghị quyết số 01/2000/NQ-HĐTP ngày 4/8/2000 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, đại diện người bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo trong trường hợp chỉ gây tổn hại về sức khỏe, gây thiệt hại về tài sản thì được xác định là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Trong vụ án này, các bị cáo phạm tội Giết người, người bị hại đã chết, nên khi đại diện người bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo không được xem xét, không được xác định là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 2 Điều 51 Bộ luật hình sự; Tòa án cấp phúc thẩm cho rằng đại diện người bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho các bị cáo là tình tiết giảm nhẹ mới, nên đã chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt của các bị cáo là không có căn cứ pháp luật.

Vì các lẽ trên, Viện trưởng VKSND Tối cao kháng nghị bản án hình sự phúc thẩm, đề nghị Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xét xử giám đốc thẩm theo hướng hủy bản án hình sự phúc thẩm, giữ nguyên hình phạt tại bản án sơ thẩm.