Bầu cử tổng thống ở Indonesia vì sao ảnh hưởng lớn tới cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung?

Indonesia là một quốc gia quan trọng về mặt kinh tế và chính trị trong khu vực Đông Nam Á, nơi hai cường quốc Mỹ và Trung Quốc cạnh tranh ảnh hưởng gay gắt.

Chính sách đối ngoại của Tổng thống sắp mãn nhiệm Joko Widodo tránh chỉ trích Bắc Kinh và Washington nhưng cũng bác bỏ sự liên kết với cả hai cường quốc. Hành động cân bằng tinh tế này đã giành được thương mại và đầu tư đáng kể của Trung Quốc cho Indonesia, bao gồm dự án đường sắt cao tốc trị giá 7,3 tỷ USD do Trung Quốc tài trợ phần lớn, trong khi Jakarta cũng tăng cường quan hệ quốc phòng và tăng cường tập trận quân sự với Mỹ.

Theo các nhà phân tích, những chính sách này có thể sẽ tiếp tục nếu người giành chiến thắng là ứng cử viên dẫn đầu cuộc bầu cử Prabowo Subianto, bộ trưởng quốc phòng, hiện có người đồng hành cùng tranh cử phó tổng thống là con trai cả của Widodo.

Evan Laksmana, chuyên gia an ninh Đông Nam Á tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở Singapore, cho biết: “Tôi nghĩ không có đặc điểm cấu trúc chính nào của chính sách quốc phòng và đối ngoại sẽ thay đổi”.

Ông Subianto tuân thủ chính sách trung lập và đã công khai ca ngợi Mỹ và Trung Quốc. Trong một phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Jakarta tháng 11/2023, ông trích dẫn vai trò lịch sử của Mỹ trong việc gây áp lực buộc Hà Lan công nhận chủ quyền của Indonesia vào những năm 1940. "Đây là một phần của lịch sử và chúng tôi không thể quên món nợ danh dự này" - ông nói.

Ông cũng ca ngợi tầm quan trọng của Trung Quốc đối với Đông Nam Á: “Trung Quốc là một nền văn minh vĩ đại. Họ đã đóng góp rất nhiều và hiện nay họ đang rất, rất tích cực và đóng góp rất nhiều cho nền kinh tế của chúng ta”.

Cựu Bộ trưởng Giáo dục và Thống đốc Jakarta Anies Baswedan, ứng cử viên thứ hai sau ông Subianto trong hầu hết các cuộc khảo sát độc lập, cho biết ông sẽ chuyển cái mà ông gọi là chính sách đối ngoại “chuyển đổi” của Widodo sang chính sách dựa trên các nguyên tắc nếu ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử.

“Khi một quốc gia xâm lược một quốc gia khác, chúng ta có thể nói rằng điều này đi ngược lại các giá trị cơ bản của chúng ta. Mặc dù chúng ta là bạn bè, nhưng nếu quyền lợi bị vi phạm, chúng ta có thể khiển trách họ”, Baswedan nói với Associated Press trong một cuộc phỏng vấn vào tháng trước mà không cho biết ông đang ám chỉ đến quốc gia nào.

Baswedan cho rằng nhân quyền và bảo vệ môi trường sẽ củng cố chính sách đối ngoại của Indonesia. Ông nói: “Nếu chúng ta không có giá trị thì sẽ có mối quan hệ chi phí-lợi ích, trong đó chúng ta sẽ chỉ hỗ trợ những quốc gia mang lại lợi nhuận cho chúng ta”.

Indonesia mong muốn không liên kết chính thức với hoặc chống lại bất kỳ cường quốc toàn cầu nào. Tuy nhiên, sự cạnh tranh giữa Washington và Bắc Kinh đã lan rộng khắp khu vực. Cả Mỹ và Trung Quốc đều nhận thấy sự nổi lên của một nhà lãnh đạo mới trong khu vực có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến lợi ích của họ, khi mà hai nước mâu thuẫn trong hàng loạt vấn đề khu vực như Đài Loan, nhân quyền, việc triển khai quân sự của Mỹ và Biển Đông.

Ngày mai, gần 205 triệu cử tri đủ điều kiện sẽ tham gia các cuộc bầu cử tổng thống và lập pháp, cuộc bầu cử thứ năm kể từ khi nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á bắt đầu cải cách dân chủ vào năm 1998.

Cuộc bầu cử tổng thống sẽ quyết định ai sẽ kế nhiệm Tổng thống Joko Widodo, thường được gọi là Jokowi, người đang phục vụ nhiệm kỳ thứ hai và cũng là nhiệm kỳ cuối cùng.

Đây là cuộc chạy đua tay ba giữa Bộ trưởng Quốc phòng đương nhiệm Prabowo Subianto và hai cựu thống đốc Anies Baswedan và Ganjar Pranowo. Nếu không có ứng cử viên nào giành được hơn 50% số phiếu bầu trong vòng đầu tiên, cuộc bầu cử vòng hai giữa hai ứng cử viên dẫn đầu sẽ diễn ra vào ngày 26/6.

Ngoài ra, hàng chục nghìn ứng cử viên trên khắp quốc đảo lớn nhất thế giới đang tranh giành khoảng 20.000 vị trí lập pháp cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyện. Khoảng 10.000 ứng cử viên từ 18 đảng phái chính trị đang tranh giành các vị trí trong quốc hội gồm 580 ghế.

Các đảng chính trị bắt buộc phải có một phụ nữ ở ít nhất mọi vị trí thứ ba trong danh sách đảng của họ và các đảng cần ít nhất 4% số phiếu bầu trên toàn quốc để đủ điều kiện đại diện trong quốc hội.

Một đảng hoặc liên minh các đảng cần kiểm soát ít nhất 20% số ghế trong quốc hội để đề cử ứng cử viên tổng thống.

Bất kỳ công dân Indonesia nào từ 17 tuổi trở lên đều có thể bỏ phiếu, nhưng các thành viên cảnh sát và quân đội bị cấm bỏ phiếu, mặc dù gia đình họ có thể.

Trong cuộc bầu cử năm nay, khoảng 52% cử tri đã đăng ký dưới 40 tuổi. Một phần ba trong số họ dưới 30 tuổi, khiến "bỏ phiếu của giới trẻ" trở nên quan trọng và các ứng cử viên đã và đang nỗ lực phối hợp để nhắm mục tiêu vào họ thông qua mạng xã hội và các chiến dịch truyền thông.

Cử tri có thể bỏ phiếu tại hơn 820.000 điểm bỏ phiếu trên ba múi giờ của Indonesia. Các phòng phiếu sẽ mở cửa lúc 7 giờ sáng và đóng cửa lúc 1 giờ chiều. Khoảng 7 triệu quan chức bầu cử và nhân viên độc lập sẽ giám sát bầu cử. Người Indonesia sống ở nước ngoài đã đi bỏ phiếu kể từ ngày 5/2 tại 3.000 điểm bỏ phiếu ở nhiều quốc gia hoặc qua đường bưu điện.