Điều đặc biệt về 3 nhà văn mang hàm Thiếu tướng hiếm hoi của làng văn chương Việt

Nhà văn mang hàm Thiếu tướng Văn Phác: Người chăm bẵm nhiều thế hệ văn chương

Nhà văn Văn Phác tên thật là Trần Văn Phác, còn có bút danh Trương Nam Hương, Tám Trần. Ông sinh năm 1926 tại xã Lý Thường Kiệt, Yên Mỹ, Hưng Yên. Ông từng là du kích chống Pháp, tham gia khởi nghĩa giành chính quyền ở Hưng Yên khi vừa tròn 19 tuổi. Ông là người có mặt trong đội quân bảo vệ Lễ mít tinh khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc "Tuyên ngôn độc lập" ở Quảng trường Ba Đình.

Năm 1949, khi quân đội thành lập một số đơn vị chủ lực, nhà văn Văn Phác sau khi hoàn thành khóa học đầu tiên trường Nguyễn Ái Quốc được điều động về làm Chủ nhiệm Chính trị Trung đoàn Sông Lô, tham gia giải phóng Cao Bắc Lạng.

Năm 1954, Văn Phác tham gia đội hình sư đoàn 312 trực tiếp tấn công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Sau chiến thắng Điện Biên về tiếp quản Thủ đô, Văn Phác được cử làm Chủ nhiệm đầu tiên Tạp chí Văn nghệ Quân đội, và sau đó là Tổng biên tập báo Quân đội nhân dân.

Ông tham gia Đại hội thành lập Hội Nhà văn Việt Nam năm 1957 với tư cách là hội viên sáng lập, rồi cầm bút gần 60 năm. Với bút danh Trần Hương Nam, ông viết tác phẩm "Không còn con đường nào khác" viết về cuộc đời nữ tướng Nguyễn Thị Định trong kháng chiến chống Mỹ.

Ông được phong hàm Thiếu tướng, từng giữ chức trọng trách là Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Sau ông chuyển sang ngành văn hóa, làm Thứ trưởng, rồi Bộ trưởng Bộ Văn hóa. Thời làm Bộ trưởng Bộ Văn hóa (1987 – 1990), ông bắt đầu khơi thông lại lễ hội văn hóa như một di sản, một sân chơi dân gian đặc biệt để góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc, đồng thời nâng tầm việc công nhận di tích lịch sử văn hóa với tấm Bằng công nhận di tích in đẹp trên giấy tốt khổ lớn có hoa văn tựa như sắc phong thuở trước.

Ông là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa V, khóa VI, Đại biểu Quốc hội khóa VIII (1986–1990). Ông là Chủ nhiệm Tạp chí Văn nghệ Quân đội đầu tiên (1957-1963).

60 năm cầm bút và cầm súng, nhà văn Văn Phác có một số tác phẩm: "Từ mùa Thu ấy", "Một mùa Xuân rực rỡ", "Còn mãi với thời gian"... .

Thiếu tướng Văn Phác là người chăm bẵm các thế hệ Văn nghệ quân đội để có nhiều nhà văn được Giải thưởng Hồ Chí Minh, Nhà nước về văn học nghệ thuật như: Nguyễn Thi, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Khải, Hồ Phương, Hữu Thỉnh, Xuân Thiều…

Nhà văn mang hàm Thiếu tướng Dũng Hà: Một trái tim dễ cảm, rộng lượng

Nhà văn Dũng Hà tên thật là Phạm Điệng, bút danh Thái Linh. Ông sinh 1929 tại xã Hồng Phong, Vũ Thư, Thái Bình. Ông nhập ngũ quân đội khi mới 17 tuổi, từng tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ với cương vị là Chính trị viên Tiểu đoàn, trực tiếp chỉ huy đơn vị đánh chiếm đồi A1. Sau đó được phân công áp giải tù binh Pháp về Thanh Hóa.

Cuộc áp giải này đã được ông thể hiện trong truyện ngắn "Cây số 42" – đây là một truyện ngắn xuất sắc và được chuyển thể thành phim. Sau đó, Dũng Hà trở lại Điện Biên Phủ cùng đơn vị làm kinh tế, thời kỳ này được ông thể hiện trong tiểu thuyết "Mảnh đất yêu thương".

Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, ông được điều động sang lực lượng Hải quan. Ngày 19/3/1967, Binh chủng Đặc công được thành lập, ông được bổ nhiệm làm cán bộ chính trị, rồi Chủ nhiệm chính trị Binh chủng; trực tiếp tham gia lãnh đạo bộ đội đặc công ở chiến trường miền Trung. Năm 1973, khi đang giữ cương vị chỉ huy bộ đội đặc công ông viết và cho xuất bản tiểu thuyết "Sao Mai".

Năm 1975, Chiến tranh chống Mỹ chấm dứt, ông về làm Trưởng ban Ký sự lịch sử quân sự; năm 1982 ông được bổ nhiệm làm Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Trong thời gian này ông được phong quân hàm Thiếu tướng.

Ông để lại cho văn đàn một số tác phẩm: "Gió bấc", "Sao Mai", "Mảnh đất yêu thương", "Đường dài", "Quãng đời xưa in bóng", "Cây số 42", "Phận gái", "Sông cạn"…

Nhà thơ Hồng Thanh Quang nhìn nhận: "Ông là người rất dễ gần – đằng sau cái vẻ ngoài như khô khan ấy là một trái tim dễ cảm, rộng lượng và cũng hay thương người. Và rất thẳng thắn, bộc trực, một là một, hai là hai, đến mức có những khi chú cháu ngồi trò chuyện với nhau, đôi khi tôi có cảm giác như ông còn hơi hồn nhiên khi nhìn vào cái cuộc đời và cái nghề viết thực ra trăm mối tơ vò dan díu của chúng ta hôm nay".

Nhà văn mang hàm Thiếu tướng Hồ Phương: Những trang văn thấm đẫm khói lửa

Nhà văn Hồ Phương tên thật là Nguyễn Thế Xương, sinh 1930 tại Hà Nội. Tháng 12/1946, ông gia nhập lực lượng tự vệ Thành Hoàng Diệu, rồi gia nhập quân đội, trở thành "Chiến sỹ Quyết tử" của Thủ đô trong 60 ngày đêm khói lửa. Suốt cuộc kháng chiến chống Pháp, ông làm chiến sỹ, phóng viên, cán bộ phụ trách báo của Sư đoàn 308 rồi trở lại đơn vị chiến đấu làm Chính trị viên Đại đội. Ông trực tiếp tham gia nhiều chiến dịch lịch sử, trong đó có Chiến dịch Biên giới năm 1950, Chiến dịch Điện Biên Phủ 1954.

Năm 1954, ông về Tổng cục Chính trị viết văn, làm ở Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, ông làm phóng viên mặt trận và đi B. Ông được thăng quân hàm Thiếu tướng năm 1990, Phó Tổng biên tập Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Sau đó một thời gian, ông làm Tổng biên tập Tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam. Ông đã tham gia Ban Chấp hành Hội Nhà văn khóa III.

Nhà văn Hồ Phương bắt đầu viết những truyện ngắn đầu tay về bộ đội từ khi mới 17 tuổi. Ông là tác giả nhiều tác phẩm nổi tiếng, trong đó truyện và truyện ngắn có một số tác phẩm như: "Thư nhà" (1948); "Vài mẩu chuyện về Điện Biên Phủ", "Lá cờ chuẩn đỏ thắm", "Cỏ non", "Nhằm thẳng quân thù mà bắn", "Phía tây mặt trận", "Ông trùm"... Đặc biệt, truyện ngắn "Cỏ non" của ông đã được trích in trong sách giáo khoa văn học, giảng dạy trong nhà trường trong nhiều năm liền.

Nhà văn Hồ Phương cũng đã sáng tác nhiều tiểu thuyết nổi tiếng, gồm: "Những tiếng súng đầu tiên", "Kan Lịch", "Những tầm cao", "Biển gọi", "Cánh đồng phía Tây", "Yêu tinh", "Ngàn dâu", "Những cánh rừng lá đỏ", "Cha và con"...

Ngoài ra, ông còn xuất bản nhiều tập ký, ký sự như: "Chúng tôi ở Cồn Cỏ", "Số phận lữ dù 3 Sài Gòn", "Đại đoàn đồng bằng", "Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng"...

Năm 2001, nhà văn, Thiếu tướng Hồ Phương được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật với các tác phẩm "Cỏ non", "Những tầm cao", "Kan Lịch"; "Cánh đồng phía Tây". Năm 2012, ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật với các tác phẩm "Ngàn dâu", "Những cánh rừng lá đỏ".