Cá cơm than có nhiều ở vùng biển Việt Nam và được xem là "lộc trời ban" mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân vùng biển. Ở nước ta, cá cơm than tập trung ở các tỉnh miền Trung và Nam Bộ, đặc biệt ở các vùng biển Quảng Ngãi, Phú Yên, Nha Trang, Ninh Thuận, Phan Thiết, Vũng Tàu, Phú Quốc…
Cá cơm than (còn gọi là cá cơm đen, cá trỏng đen) có mình tròn, thịt mềm, thân dài chừng 3 đến 7cm, có hai sọc đen chạy dài khắp 2 bên lườn. Thường được dân miệt biển miền Trung gọi là cá cơm than để phân biệt với các loại cá cơm khác mình trắng, nhỏ.
Cá cơm than có hai sọc đen chạy dài khắp 2 bên lườn để phân biệt với các loại cá cơm khác
Mùa cá cơm than từ giữa tháng 7 âm lịch và kéo dài đến cận tết hoặc ra giêng, nhiều nhất là khi gió nồm se lạnh từ biển thổi vào. Thời điểm đó, nhiều người may mắn gặp đàn cá lên tới cả tấn, tha hồ "hốt bạc". Loại cá này có kích thước nhỏ chỉ bằng khoảng ngón tay út, xương dăm ít, có thể nhai cả xương. Nó có nhiều đạm, vitamin và khoáng chất…, là thực phẩm bổ dưỡng để chế biến nhiều món ăn ngon như: kho tiêu, kho sả ớt, làm nước mắm trứ danh vang danh trong và ngoài nước...
Ở làng biển Nam Ô (Đà Nẵng) có nghề làm nước mắm từ lâu đời mang bán khắp trong Nam ngoài Bắc. Ai đã từng nếm vị ngọt mặn của nước mắm Nam Ô hẳn sẽ không thể quên được mùi thơm đặc trưng của nó. Đó là mùi thơm của cá cơm than chính hiệu quyện với muối, tạo nên một hương vị rất riêng. Mỗi khi đến mùa cá cơm than, hàng trăm hộ dân lại tất bật đi biển, tất bật với nghề làm mắm.
Từ cá cơm than, người dân làng Nam Ô làm nên nước mắm các cơm trứ danh
Cá được muối trong những chiếc chum lớn, dưới đáy chum chèn nhiều sạn, cuội nhỏ và chổi đót. Mỗi chum muối như vậy có thể chứa được gần 300kg cá để cho ra gần 150 lít nước mắm loại 1, còn lại là các loại nước mắm loại 2, loại 3 với giá rẻ hơn. Theo khảo sát, một chai nước mắm cá cơm than Nam Ô loại 1 có giá khoảng 210.000 đồng/kg.
Cá cơm than khô còn xuất khẩu ra cả nước ngoài
Ngoài nước mắm, trên thị trường còn có khô cá cơm than và rất được ưa chuộng. Từ khô cá cơm than có thể có thể làm thành nhiều món ăn ngon như rang chua ngọt, rán giòn tẩm nước mắm, mật ong, chiên cay, chiên ớt tỏi... Trên thị trường, khô cá cơm than được bán với giá lên tới 360.000 đồng/kg, còn xuất khẩu ra cả nước ngoài.