Vụ việc ở Tiên Lãng: 4 khuất tất cần được làm rõ

1. Theo ông Nguyễn Văn Thành - Bí thư Thành ủy Hải Phòng, người chủ trì cuộc họp ngày 7.2 về vụ cưỡng chế thu hồi đất với gia đình ông Vươn, việc giao đất và thu hồi đất nhà ông Vươn, phải chờ kết luận của Đoàn Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Bà Nguyễn Thị Thương, vợ ông Đoàn Văn Vươn bên ngôi nhà bị phá sập.

Có thể nói, về vấn đề này, Thành ủy Hải Phòng cũng lúng túng (hoặc đẩy quả bóng về Bộ Tài nguyên - Môi trường) vì đây chính là vấn đề mấu chốt của vụ việc, không những liên quan đến gia đình ông Vươn mà còn liên quan đến hàng chục nghìn chủ trang trại khác trên khắp mọi miền tổ quốc đang nhận giao đất làm trang trại theo quy định của Luật Đất đai.

Theo hồ sơ vụ việc, Khu vực đầm thuộc xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng vào trước năm 1993 không phải là đất nông nghiệp để giao cho nông dân sử dụng ổn định lâu dài (20 năm) theo Nghị định 64.

Điều này được thể hiện rõ tại Điều 29, Luật Đất đai 1987: "Ở những nơi còn đất chưa sử dụng thì uỷ ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh có thể giao loại đất này cho các tổ chức hoặc các hộ thành viên của hợp tác xã, tập đoàn sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, tiểu, thủ công nghiệp, ngư nghiệp, nghề muối, nông trường, lâm trường, trạm, trại nông nghiệp, lâm nghiệp, công nhân, viên chức và nhân dân để sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp" và "Đất được giao nói trong điều này không tính vào mức đất làm kinh tế gia đình hoặc mức đất giao cho nông dân cá thể quy định tại Điều 27 và Điều 28 của luật này".

Theo Luật Đất đai 1993 thì khu vực này thuộc nhóm đất mới bồi (Điều 50) và "Việc quản lý, sử dụng đất mới bồi ven biển do Chính phủ quy định".

Như vậy, Luật Đất đai 1987, Luật Đất đai 1993 và tương tự như vậy là Luật Đất đai 2003 cũng đều cho phép điều chỉnh nhóm đất này theo các quy định riêng của Chính phủ. Chính phủ đã ban hành Nghị định (NĐ) 64/1993 và các NĐ sửa đổi, bổ sung sau đó như NĐ 85/1999 và NĐ 04/2000 hướng dẫn thi hành Luật Đất đai.

Cụ thể, khoản 3, Điều 5 Nghị định 64/1993 quy định: "Đối với đất trống, đồi núi trọc, đất khai hoang, lấn biển thì hạn mức của hộ, cá nhân sử dụng do uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định, căn cứ vào quỹ đất của địa phương và khả năng sản xuất của họ, đảm bảo thực hiện chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để sử dụng các loại đất này vào mục đích sản xuất nông nghiệp".

Như vậy, việc ông Đoàn Văn Vươn được giao 40,3ha đất (trong 2 lần 1993 và 1997) là hoàn toàn hợp pháp theo các quy định của pháp luật. Tuy nhiên, Thành ủy Hải Phòng vẫn đẩy "quả bóng" trách nhiệm sang Bộ Tài Nguyên - Môi trường mà không dám kết luận là khuất tất thứ nhất.

Khuất tất ở đây còn được hiểu là việc cưỡng chế khu đầm của ông Vươn không phải huyện Tiên Lãng tự ý làm, mà đã đã có báo cáo với lãnh đạo thành phố Hải Phòng và được chính quyền thành phố Hải Phòng "bật đèn xanh"… cho cưỡng chế.

2. Sau nhiều năm cải tạo, be bờ, đắp đập và khai thác nuôi trồng thủy sản, ông Đoàn Văn Vươn cùng các chủ đầm khác đã biến khu vực bãi bồi ven biển xã Vinh Quang từ đất thuộc nhóm chưa sử dụng trở thành đất nông nghiệp nuôi trồng thủy sản.

Đến lúc này, phải khẳng định khu đầm nhà ông Vươn và các hộ dân đang nuôi trồng thủy sản là đất nông nghiệp, không thuộc nhóm đất chưa sử dụng nữa. Nhưng UBND huyện Tiên Lãng vẫn muốn mang các quy định đối với nhóm đất chưa sử dụng để điều chỉnh đối với khu đầm vùng Vinh Quang là không phù hợp pháp luật.

Lý lẽ của UBND huyện Tiên Lãng và của Hải Phòng là: Huyện giao đất cho các hộ có thời hạn; khi hết hạn thì huyện có quyền thu hồi và không bồi thường. UBND huyện muốn thu hồi lại toàn bộ diện tích đã giao, sau đó giao cho UBND xã Vinh Quang quản lý. UBND xã Vinh Quang sẽ trực tiếp giao hoặc tổ chức đấu thầu theo các quy định mới: Mỗi hộ được thầu từ 1 hoặc 2ha, tối đa là 5ha và thời hạn tối đa là 5 năm.

Ngày 17.10.2008, UBND huyện ban hành Quyết định số 3756/QĐ- UB "Về việc ban hành quy định về quản lý sử dụng đất, mặt nước, bãi bồi ven sông, ven biển sử dụng vào mục đích nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện Tiên Lãng". Quy định này được ban hành trái luật, vượt quá thẩm quyền, đã từng bị Sở Tư pháp Hải Phòng đề nghị dừng thực thi nhưng huyện Tiên Lãng vẫn áp dụng để thu hồi đất của nhà ông Vươn là trái luật!

Theo ghi nhận của chúng tôi, các chủ đầm tại Tiên Lãng muốn tiếp tục được sử dụng toàn bộ diện tích hiện nay với thời hạn 20 năm như quy định trong Luật Đất đai 2003 hoặc là cho thuê theo cách nói của chính quyền. Và qua tìm hiểu thực tế, chúng tôi nhận thấy, họ không quan tâm tới hình thức giao đất hay cho thuê đất mà chỉ quan tâm có được tiếp tục sử dụng diện tích đầm mà họ đang sử dụng hay không?

Thế nhưng, UBND huyện Tiên Lãng đã không đáp ứng nguyện vọng của người dân, mà lại áp đặt, thậm chí lật lọng, cho người đại diện của mình ra Tòa án Nhân dân TP. Hải Phòng hứa hẹn sẽ cho ông Vươn thuê đất lại để ông Vươn rút đơn, sau đó ra quyết định thu hồi và tiến hành cưỡng chế, đồng thời bắt người dân lại phải làm đơn xin tham gia đấu thầu với các quy định mới của chính quyền. Về việc này, Thành ủy Hải Phòng đã kết luận: Chính quyền huyện Tiên Lãng thu hồi đất của dân mà chưa có phương án sử dụng đất sau khi thu hồi là sai.

Theo thông tin mà chúng tôi thu thập được, chính quyền huyện Tiên Lãng cho rằng thu hồi để giao cho chính quyền xã Vinh Quang quản lý (mà Chủ tịch xã Vinh Quang lại là em trai ông Chủ tịch huyện) do đó việc chính quyền huyện Tiên Lãng và xã Vinh Quang sau khi thu hồi khu đầm của ông Vươn và các chủ đầm khác tại đây, để mang ra đấu thầu, lợi thế nào, thuộc về ai chắc không cần phải nói ra, ai cũng biết..

Thế nhưng, Thành ủy Hải Phòng vẫn chỉ kết luận một cách chung chung: "Chưa thực hiện đầy đủ các nội dung theo quy định về trình tự đền bù, hỗ trợ và thu hồi đất theo quy định của Luật Đất đai". Đó là khuất tất thứ 2.

3. Sau khi Đoàn cưỡng chế thực hiện cưỡng chế xong đã giao cho UBND xã Vinh Quang quản lý. Cơ quan này đã cho lực lượng công an xã đóng chốt 24/24 giờ tại trụ sở cũ của Tổng đội Thanh niên xung phong, ngay tại vị trí trên con đường độc đạo vào khu đầm của Đoàn Văn Vươn. Không một người lạ mặt nào có thể vào khu đầm này.

Theo báo cáo của PV Báo NTNN, 2 ngày sau vụ cưỡng chế, một số nhà báo (trong đó có PV của NTNN) có mặt tại khu vực trên đê quốc gia, cách nhà anh Vươn hơn 500 mét, còn bị đe dọa "đánh chết", không được tác nghiệp. Và theo tố cáo của nhân chứng, thì việc phá và san phẳng nhà ông Quý trên phần đất nhà ông Vươn là do lãnh đạo huyện và xã thuê.

Thế nhưng, hơn một tháng trôi qua, không một lãnh đạo nào của Hải Phòng chỉ đạo điều tra, thậm chí Phó Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng còn cho rằng, huyện nói do dân bức xúc nên tự phá. Còn trước đó thì ông Hiền - Chủ tịch huyện lại nói, do nhà đó là nơi trú ẩn của tội phạm nên phá.

Thông tin trái chiều đã nói lên những hành vi sai phạm đang bị bưng bít thông tin. Mặc dù dư luận bức xúc, nhưng cơ quan công an vẫn im hơi, lặng tiếng. Giám đốc Công an Hải Phòng còn tự hào: Đó là một trận đánh đẹp, có thể viết thành sách (?!). Và chỉ sau khi Thành ủy Hải phòng chỉ đạo ngày 7.2, hôm qua (8.2) cơ quan công an mới khởi tố vụ án. Vậy đằng sau việc chậm trễ khởi tố vụ án này là gì? Đó là khuất tất thứ 3 chưa được làm rõ.

4. Mặc dù gia đình ông Vươn đã có đơn xin thuê đất (PV Báo NTNN đang có trong tay tài liệu này) nhưng không được chấp nhận, chứ không phải như lãnh đạo huyện Tiên Lãng và thành phố Hải Phòng báo cáo là nhà ông Vươn chỉ muốn được giao đất chứ không muốn thuê đất. Khi đơn từ không được giải quyết, Đoàn Văn Vươn đã phải cậy nhờ tới toà án.

Toà án huyện bác đơn kiện, họ đã kiên trì cậy nhờ đến TAND TP. Tòa án thành phố ra biên bản hòa giải thành. Tại biên bản này, Đại diện UBND huyện hứa nếu ông Vươn rút đơn thì huyện sẽ cho thuê đất, nhưng khi người dân rút đơn kháng cáo, Tòa án Nhân dân TP. Hải Phòng ra ngay quyết định bản án sơ thẩm có hiệu lực.

Và cũng ngay lập tức UBND huyện Tiên Lãng ra quyết định thu hồi và cưỡng chế. Người dân tố cáo đã bị lừa, mất lòng tin khiến họ vô cùng bức xúc, cùng quẫn, đẩy họ đến manh động và vi phạm pháp luật. Thế nhưng, đến nay TAND Hải Phòng vẫn chưa có động thái gì. Mặc dù TAND Tối cao, Chánh án Tòa án Nhân dân TP. Hải Phòng đã thừa nhận biên bản hòa giải đó là không có hiệu lực, gây hiểu nhầm cho người dân. Đó là khuất tất thứ 4.

Không thể phủ nhận những nỗ lực của Thành ủy Hải Phòng trong việc xử lý với việc công khai thừa nhận 5 sai phạm. Mặt khác, những người chống người thi hành công vụ cũng sẽ phải bị xử lý nghiêm minh. Tuy nhiên, dư luận mong muốn 4 khuất tất nêu trên cần được làm rõ trước khi báo cáo Thủ tướng Chính phủ; đồng thời, Hải Phòng cũng cần xử lý nghiêm minh các cá nhân, tổ chức sai phạm, tránh để sót người lọt tội, vì vụ việc này không phải là "con kiến" mà đã là "con voi" mà dư luận cả nước đang từng ngày theo dõi.

Minh Anh - Vũ Thị Hải