Từ vụ cháy Rạng Đông: Gian dối về sự cố môi trường, có bị khởi tố?
Liên quan đến vụ cháy kho Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông (Cty Rạng Đông) đang gây xôn xao dư luận thời gian qua, qua kiểm tra thực tế của Tổng cục Môi trường cùng với quá trình đấu tranh với lãnh đạo công ty, đơn vị này thừa nhận toàn bộ 480.000 bóng đèn huỳnh quang bị cháy sử dụng thủy ngân (Hg) lỏng có độc tính cao hơn so với viên Amalgam. Trước đó Cty Rạng Đông phủ nhận việc sử dụng Hg trong sản xuất.
Hiện trường vụ cháy. Ảnh: Người lao động
Nhiều bạn đọc đặt câu hỏi, liệu có cần khởi tố vụ án để làm rõ trách nhiệm của Cty Rạng Đông trong vụ việc này?
Trao đổi với Dân Việt, luật sư Đăng Văn Cường (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) cho biết, hiện nay vấn đề bảo vệ môi trường là vấn đề toàn cầu chứ không riêng gì quốc gia nào. Đối với Việt Nam, những năm gần đây chúng ta đã tham gia, gia nhập rất nhiều điều ước quốc tế, ký kết các hiệp định đa phương, song phương về bảo vệ môi trường.
Hệ thống pháp luật Việt Nam cũng có nhiều quy định về bảo vệ môi trường, khắc phục sự cố môi trường. Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 có một phần riêng về tội phạm môi trường trong đó hành vi vi phạm quy định về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục sự cố môi trường gây hậu quả nghiêm trọng sẽ bị xử lý hình sự theo quy định tại điều 237 bộ luật hình sự.
Cụ thể, điều 237 bộ luật hình sự quy định người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm: Vi phạm quy định về phòng ngừa sự cố môi trường để xảy ra sự cố môi trường; Vi phạm quy định về ứng phó, khắc phục sự cố môi trường làm môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121% hoặc gây thiệt hại từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng....
Theo luật sư Cường, những cá nhân có trách nhiệm nhưng đã bưng bít thông tin, cung cấp thông tin sai sự thật, không thực hiện trách nhiệm ứng phó với sự cố môi trường gây hậu quả thiệt hại đến sức khỏe, tài sản của người dân đến mức nghiêm trọng thì cần phải xem xét trách nhiệm pháp lý nghiêm minh theo quy định pháp luật. Nếu hành vi thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành tội phạm cũng cần truy cứu trách nhiệm hình sự.
Bức thư xin lỗi của Cty Rạng Đông. Ảnh: IT
Nếu kết quả điều tra, xác minh cho thấy có người đã thực hiện một trong các hành vi sau đây sẽ đủ căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 237 bộ luật hình sự: Vi phạm quy định về phòng ngừa sự cố môi trường để xảy ra sự cố môi trường; Vi phạm quy định về ứng phó, khắc phục sự cố môi trường làm môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121% hoặc gây thiệt hại từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng.
Như vậy, cơ quan chức năng sẽ làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc phòng ngừa sự cố môi trường đồng thời làm rõ trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ về ứng phó, khắc phục sự cố môi trường.
Trong trường hợp phát hiện tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm và gây tổn hại sức khỏe cho người khác từ 61% trở lên hoặc gây thiệt hại từ 1.000.000.000 đồng trở lên sẽ truy cứu trách nhiệm hình sự.
Để xem xét trách nhiệm cần làm rõ mối quan hệ giữa hành vi vi phạm và hậu quả vi phạm, làm rõ mức độ thiệt hại đối với tài sản và sức khỏe của người dân làm cơ sở để giải quyết vụ việc theo quy định pháp luật.
Ngoài ra, nguyên nhân vụ cháy cũng cần được làm rõ để xem xét trách nhiệm trong công tác phòng cháy, chữa cháy. Nếu vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy gây hậu quả nghiêm trọng thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
“Vụ việc này cũng là cảnh báo đối với chính quyền địa phương trong việc khẩn trương thực hiện kế hoạch di dời các nhà máy, các đơn vị sử dụng hóa chất độc hại ra ngoài khu vực dân cư để đảm bảo an toàn cho cộng đồng dân cư và tránh những sự cố môi trường đáng tiếc như vụ việc này” – vị luật sư nêu quan điểm.
Từ những phân tích trên, luật sư Cường cho biết, trong vụ xảy ra tại Cty Rạng Đông, để xác định có dấu hiệu hình sự hay không, có khởi tố vụ án hình sự hay không, cơ quan điều tra cần làm rõ nguyên nhân của vụ cháy, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc thực hiện quy định về phòng ngừa sự cố môi trường, thực hiện quy định về ứng phó, khắc phục sự cố môi trường và hậu quả đã gây ra đối với tổ chức, cá nhân.
Trong trường hợp có căn cứ xác định về việc hỏa hoạn ở công ty này là do lỗi trong việc vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy sẽ khởi tố vụ án, tiếp tục điều tra xác minh làm rõ vai trò trách nhiệm của cá nhân để khởi tố bị can và xử lý theo quy định pháp luật.
Còn đối với vụ việc gây ô nhiễm môi trường, sự cố về môi trường cũng sẽ làm rõ mức độ ô nhiễm, hậu quả của việc ô nhiễm môi trường, đồng thời xác định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện các quy định về phòng ngừa sự cố môi trường, thực hiện việc ứng phó, khắc phục sự cố môi trường.
Nếu có căn cứ cho thấy có tổ chức, cá nhân đã vi phạm các quy định này gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định tại điều 237 Bộ luật hình sự thì có thể khởi tố vụ án, khởi tố bị can về tội vi phạm quy định về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục sự cố môi trường theo quy định pháp luật.