Dự thảo bỏ xếp loại bằng đại học: Đừng để “vàng, thau lẫn lộn”

Tiệm cận xu hướng thế giới

Bộ GDĐT vừa đưa ra lấy ý kiến lần 1 dự thảo thông tư về nội dung chính của văn bằng đại học. Trong đó, văn bản này ghi rõ quy định nội dung chính trên văn bằng giáo dục ĐH bao gồm: Bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ và bằng tiến sĩ danh dự.Thay đổi lớn nhất của cách thức ghi trên văn bằng theo thông tư này là việc loại bỏ phân biệt xếp loại bằng tốt nghiệp theo các mức, gồm: Xuất sắc, giỏi, khá, trung bình khá, trung bình.

Trao bằng tốt nghiệp cho sinh viên Trường ĐH Bách khoa Hà Nội (ảnh minh họa).  Ảnh: I.T

Ngoài ra, không phân biệt rõ hình thức đào tạo gồm: Chính quy, vừa làm vừa học, học từ xa, tự học có hướng dẫn như văn bằng giáo dục ĐH hiện thời. Việc phân biệt rõ các khối ngành như kỹ sư, kiến trúc sư, bác sĩ... cũng không còn được sử dụng. Theo quy định mới chiếu theo thông tư kể trên, tất cả sẽ được gọi chung là cử nhân.

PGS - TS Vũ Hải Quân - Phó Giám đốc ĐHQG TP.HCM cho biết, từ năm 2000-2001, ĐHQG TP.HCM đã có chủ trương bỏ xếp loại trên bằng tốt nghiệp ĐH cấp cho sinh viên các trường thành viên. Theo đánh giá của ĐHQG khi đó, việc bỏ xếp loại trên bằng tốt nghiệp là theo thông lệ quốc tế. Khi đó, phôi bằng của các trường thành viên ĐHQG TP.HCM không ghi thông tin xếp loại người học.

Tuy nhiên, sau đó Bộ GDĐT yêu cầu cơ sở giáo dục đại học trên cả nước thống nhất các thông tin ghi trên bằng tốt nghiệp, trong đó có yêu cầu xếp loại thứ hạng. Do vậy, những năm sau này ĐHQG TP.HCM phải thực hiện theo quy định này.

Điều này có thể thấy rõ trên văn bằng tốt nghiệp của cựu sinh viên các trường thành viên ĐHQG TP.HCM. Cựu sinh viên tốt nghiệp khóa 2001, 2002… không có ghi xếp loại. Nhưng bằng tốt nghiệp của sinh viên khóa sau này, các trường phải in thêm thông tin xếp loại (rank) trên bằng tốt nghiệp.

Tuy nhiên, PGS Quân cũng cho biết thêm, dù có xếp loại hay không thì sinh viên cũng được cấp kèm bảng điểm cụ thể từng môn học, từng học kỳ… Ở một số thời điểm, nhiều sinh viên vì một lý do nào đó vẫn có thể sử dụng bảng điểm và giấy chứng nhận tốt nghiệp tạm thời để đi xin việc trong thời gian chờ nhận bằng.

Là một nhà giáo dục có nhiều kinh nghiệm làm việc trong môi trường nước ngoài, GS Trương Nguyện Thành - Phó hiệu trưởng Trường ĐH Văn Lang (TP.HCM) nhận định, việc bỏ xếp loại trên văn bằng tốt nghiệp ĐH là hướng đi tiệm cận với cách làm của các nước tiên tiến. Theo GS Thành, ở Mỹ, hầu hết các trường không ghi xếp loại trên văn bằng tốt nghiệp mà thể hiện ở học bạ hoặc bảng điểm đi kèm.

GS Thành cho rằng, việc xếp loại học tập chỉ đánh giá được một khía cạnh, đó là khả năng nắm bắt được kiến thức của người học trong thời gian còn ngồi trên ghế nhà trường. Sau này khi tốt nghiệp, đi làm, môi trường thay đổi, điều kiện làm việc khác với môi trường học tập… thì người học cũng sẽ thay đổi theo.

Còn đối với cơ sở giáo dục, khi bỏ xếp loại trên bằng tốt nghiệp, thành công của người học sẽ chứng minh cho chất lượng giáo dục của trường đó. PGS-TS Hoàng Minh Sơn - Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội cũng cho rằng, nên chiếu đúng theo luật để xếp loại bằng cấp. "Bằng là để chứng nhận hoàn thành trình độ cử nhân, thạc sĩ... Nhiều người nói bằng không quan trọng bằng kinh nghiệm thực tế, tại sao phải đắn đo xem bằng xếp loại giỏi hay trung bình? Tôi thấy hơi mâu thuẫn. Hơn nữa, trong tuyển dụng, doanh nghiệp còn phải xem xét kỹ bảng điểm mới đánh giá trọn vẹn được cá nhân ứng tuyển chứ không chỉ nhìn bằng tuyển người" – PGS Sơn nói.

Chưa công bằng với người học

Bên cạnh các ý kiến đồng tình, nhiều đại diện các cơ quan tuyển dụng lại cho rằng, việc loại bỏ hoàn toàn xếp loại, đặc biệt là bỏ thông tin hình thức đào tạo trên bằng tốt nghiệp là chưa công bằng với người học.

Ông Trần Văn Huân - Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Phúc Thịnh (TP.Thanh Hóa) băn khoăn về việc bỏ xếp loại sẽ không tạo ra được sự khác biệt rõ ràng đối với người học. Đặc biệt, việc nỗ lực để đạt được tấm bằng giỏi cũng là một mục tiêu phấn đấu của sinh viên, trong quá trình phấn đấu đó, họ sẽ tự rèn giũa được bản thân. "Tôi cho rằng việc không ghi rõ hình thức đào tạo trên tấm bằng đại học là bất hợp lý, không thể cào bằng hệ đào tạo chính quy với hệ đào tạo tại chức, từ xa được. Ví dụ, ngành y đang có đề xuất học 4 năm và 6 năm, 4 năm thì sinh viên sẽ được cấp bằng cử nhân khoa học y học, 6 năm thì sẽ được cấp bằng bác sĩ. Nói như vậy là để thấy được sự quan trọng trong việc ghi rõ hình thức đào tạo trong tấm bằng ĐH".

Đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản tại Tiền Giang cũng cho rằng, trong tình hình giáo dục còn nhiều điểm chưa minh bạch như hiện nay thì bỏ xếp loại hình thức đào tạo trên bằng ĐH là một thiệt thòi cho cả người học và nhà tuyển dụng. Đặc biệt là đối với các ngành như sức khỏe, sư phạm hay ngành luật, kinh tế…Những ngành này đòi hỏi người học phải có khả năng tiếp thu kiến thức cao hơn, trong khi một số lĩnh vực khác, người lao động có thể đi làm, rút ra kinh nghiệm thực tế để nâng cao tay nghề rồi mới đi học để… hợp thức hóa trình độ của mình.

“Bản thân tôi khi tuyển dụng người làm việc cùng dù không quá quan trọng bằng cấp nhưng tại vòng sơ tuyển, các hồ sơ có bằng cấp giỏi, xuất sắc cũng sẽ được ưu tiên phỏng vấn trước và phỏng vấn kỹ hơn” - vị này nói.