Vẫn xếp hàng để được áp vong

Vẫn tấp nập hoạt động

Ngày 18.2, PV NTNN thâm nhập vào Trung tâm tìm hài cốt liệt sĩ (LS) Thạch Linh ở khối phố Đại Đồng, phường Thạch Linh, TP.Hà Tĩnh. Nhìn từ bên ngoài, trung tâm yên ắng lạ thường. Tuy nhiên, vừa bước chân qua cánh cửa sắt vào trung tâm, chúng tôi thấy la liệt thân nhân các LS ngồi kín hai khoảng sân được lợp bằng tôn và che chắn cẩn thận.

Ảnh minh họa

Tại đây có hơn 90 bàn thờ, trung bình mỗi ngày có hơn 500 lượt khách đến lễ chờ được nhập vong. Theo một thân nhân LS, thời điểm này đang gieo cấy vụ đông xuân nên không đông lắm, chứ mấy hôm trước trong khuôn viên trung tâm chật ních người.

Trung tâm này do ông Nguyễn Thanh Liêm và Nguyễn Văn Bằng (bố ông Liêm) điều hành. Để được vào làm lễ nhập vong, trước hết thân nhân LS phải làm đơn khai rõ tên tuổi, chỗ ở, số điện thoại và khai họ tên, quê quán, ngày nhập ngũ, đơn vị, ngày tháng hy sinh, nơi hy sinh của LS... Sau đó thân nhân phải chờ trung tâm xếp lịch (nhiều trường hợp phải đợi mấy tháng mới được gọi).

Trung tâm này đi vào hoạt động từ đầu năm 2011. Một “đệ tử” của trung tâm cho hay, bằng cách làm lễ nhập vong, trung tâm này đã tìm được cả nghìn LS (?!). Song, đến nay chưa một cơ quan chức năng nào của Hà Tĩnh vào cuộc tìm hiểu xem trung tâm có tìm được đúng LS hay không.

Đến trung tâm tìm mộ LS của bà Phan Thị Hạnh ở xóm Hòa Hội, xã Nam Cát (huyện Nam Đàn, Nghệ An), chúng tôi cũng gặp cảnh người đang có nhu cầu tìm kiếm mộ LS ngồi kín khắp cả khoảng sân 80m2. Trong khói hương ngột ngạt đến tức thở, hàng chục người vẫn thành tâm ngồi, quỳ trước sân để chờ nhập vong, có người “vong nhập” ngã ra sân la hét, có người co giật sùi bọt mép...

Cách trung tâm tìm mộ của bà Hạnh chừng 7km là trung tâm áp vong của bà Lê Thị Hòa (xóm 4, xã Xuân Hòa, Nam Đàn). Khi chúng tôi đến, ngạc nhiên vì ở nhà bà Hoà chỉ có 4 người đang làm thủ tục đăng ký tìm mộ LS. Tìm nguyên nhân của sự thuyên giảm lượng người ở nhà bà Hoà so với trước, những người dân xóm 4 cho biết bà Hoà đã lừa đảo, hướng dẫn bốc nhầm mộ nên người ta không tin tưởng nữa.

Khó xử lý các trung tâm

Qua khảo sát của Sở LĐTBXH Nghệ An và Hà Tĩnh, trên địa bàn 2 tỉnh này có tới gần 30 trung tâm tìm kiếm mộ LS hoạt động, gây ảnh hưởng xấu tới an ninh trật tự, tinh thần và kinh tế của người dân. Các cơ sở đã đặt ra nhiều khoản thu trái quy định pháp luật, các dịch vụ ăn theo thả sức “chặt chém”.

Số người của mỗi gia đình đến làm lễ áp vong khá lớn (5- 15 người), chủ yếu trong độ tuổi lao động, đi học. Thời gian áp vong lâu (có trường hợp trên 40 ngày) nên công việc, học tập của nhiều người ngừng trệ. Chi phí cho việc đi lại tốn kém, một số gia đình phải cầm cố tài sản... Cơ quan chức năng cũng đã ghi nhận xuất hiện hiện tượng dùng vong để uy hiếp người dân, nói xấu, thậm chí đánh nhau giữa người của các cơ sở nhằm tranh giành khách.

Ông Bùi Nguyên Lân - Giám đốc Sở LĐTBXH Nghệ An cho biết: “Cuối năm 2011, chính quyền các cấp tỉnh Nghệ An đã vào cuộc tuyên truyền, điều tra và chấn chỉnh việc tìm hài cốt LS bằng ngoại cảm. Kết quả là những trung tâm tự phát, hoạt động trái pháp luật đã được dẹp bỏ”.

Về việc xác nhận mộ LS, ông Lân nói: "Đối với mộ LS còn thiếu thông tin mà thân nhân LS tự nhận thông qua ngoại cảm và có nguyện vọng di chuyển, chính quyền địa phương phải báo cáo Sở LĐTBXH, trình Bộ LĐTBXH (qua Cục Người có công) để xác định danh tính hài cốt qua công nghệ gen (ADN). Kết quả giám định là cơ sở quyết định việc cho phép di chuyển hài cốt theo nguyện vọng của thân nhân LS. Chúng tôi đã hướng dẫn các huyện không tiếp nhận, đưa vào nghĩa trang LS những hài cốt không có căn cứ khoa học”.

Ông Lê Tiến Dũng-Phó Giám đốc Sở LĐTBXH Hà Tĩnh thì khẳng định: Sau khi rộ lên các trung tâm tìm kiếm mộ LS trên địa bàn, Sở đã kiểm tra và báo cáo tình hình với lãnh đạo tỉnh và Bộ LĐTBXH. Sở chỉ quản lý về các phần mộ, giao cho các quản trang và địa phương khi nào thân nhân LS có đủ hồ sơ LS có xác nhận của cơ quan chức năng mới được đưa vào nghĩa trang, hoặc cho cất bốc.

Tuy nhiên, thời gian qua ở Hà Tĩnh đã xảy ra tình trạng rất nhiều thân nhân LS tìm được hài cốt mà không đủ thủ tục và căn cứ, Sở yêu cầu lấy mẫu đưa đi giám định ADN nhưng gia đình không đồng ý mà vẫn gây sức ép để đưa mộ vào nghĩa trang LS. Ông Dũng cũng cho rằng, khi có quy định rõ ràng về việc không công nhận hài cốt LS tìm kiếm bằng ngoại cảm thì hy vọng các gia đình LS mới quán triệt và xúc tiến xác nhận bằng các biện pháp khác khoa học hơn.

­ Hữu Anh - Tiến Dũng