Tiết lộ mánh khóe rửa tiền qua lĩnh vực bất động sản và ngân hàng

Thanh tra Chính phủ vừa có Quyết định ban hành kế hoạch hành động giải quyết những rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2019-2020 và kế hoạch tổng thể cho đánh giá đa phương của Việt Nam về chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố.

Đồng thời, Thanh tra Chính phủ cũng công khai Báo cáo tóm tắt đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền và tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017. 

Giao dịch tiền tại một ngân hàng.

Đây là lần đầu tiên Việt Nam thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia. Với sự hỗ trợ kỹ thuật của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam sử dụng bộ công cụ đánh giá rủi ro về rửa tiền và tài trợ khủng bố do WB xây dựng để thực hiện.

Đáng chú ý, báo cáo tóm tắt kết quả đánh giá rủi ro hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố tại Việt Nam 2012-2017, ba lĩnh vực có nguy cơ rửa tiền thuộc nhóm cao là ngân hàng, bất động sản và kênh chuyển tiền phi chính thức. Đáng chú ý, báo cáo cho biết, nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan đến nguồn gốc từ tội tham ô tài sản, đánh bạc và trốn thuế.

Báo cáo đánh giá rủi ro quốc gia cho thấy, các cơ quan thực thi pháp luật của Việt Nam đã đưa ra danh sách 17 loại tội phạm nguồn của tội rửa tiền vào đánh giá và đánh giá nguy cơ rửa tiền trong 15 lĩnh vực như: Ngân hàng, bảo hiểm, bất động sản, chứng khoán, casino, dịch vụ chuyển và thu đổi ngoại tệ, cầm đồ, luật sư, công chức và các chuyên gia pháp lý độc lập khác, hệ thống chuyển tiền ngầm...

Theo báo cáo đánh giá, nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng ở mức "cao", chiếm gần 90% tổng số báo cáo giao dịch đáng ngờ (STR) gửi đến Cục Phòng chống rửa tiền cao hơn các lĩnh vực khác.

“Mặc dù phải khẳng định rằng, không phải tất cả các khoản tiền bất chính đều được tội phạm đưa vào chu trình tẩy rửa tiền, song điều này cũng chứng tỏ so với các lĩnh vực khác trong nền kinh tế, khả năng bọn tội phạm lựa chọn hệ thống ngân hàng nhằm hợp thức hóa các khoản thu bất chính để biến những đồng “tiền bẩn” trên thành “tiền sạch” là cao hơn” - báo cáo đánh giá nêu rõ.

Bởi căn cứ vào những vụ đại án đã và đang bị điều tra về tội rửa tiền thời gian qua và các số liệu về STR của Cục phòng, chống rửa tiền có thấy nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan chủ yếu đến việc rửa tiền có nguồn gốc từ tội phạm tham ô tài sản (tội phạm chủ yếu liên quan đến người có chức vụ, quyền hạn), đánh bạc và trốn thuế. “Để che giấu nguồn tiền thu được, tội phạm thường sử dụng tài khoản ngân hàng dưới tên người khác để nhận và chuyển các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp”.

Nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan đến nguồn gốc từ tội tham ô tài sản, đánh bạc và trốn thuế.

Ngoài lĩnh vực ngân hàng, bất động sản và kênh chuyển tiền phi chính thức cũng nằm trong nhóm có nguy cơ rửa tiền cao.

Bất động sản thu hút nhiều nguồn tiền đầu tư giá trị lớn, các giao dịch mua bán, chuyển nhượng bất động sản có thể thực hiện bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và không thông qua sàn giao dịch bất động sản, nên rất khó cho các cơ quan chức năng kiểm tra, xác định nguồn gốc của tiền.

Ngoài ra, với các vụ đại án về tham ô, cũng như vụ đánh bạc nghìn tỷ đồng đang bị điều tra về rửa tiền, các tài sản thu được từ các vụ án đều liên quan đến các bất động sản. "Để rửa tiền, các đối tượng phạm tội thường nhờ người thân trong gia đình mua, chuyển nhượng, cho tặng bất động sản", báo cáo nêu và cho rằng đây là những căn cứ để khẳng định bất động sản có thể là kênh có nguy cơ rửa tiền cao.

Với lợi ích về phí chuyển tiền, tính tiện lợi, không phải chứng minh mục đích chuyển tiền, tính đơn giản về thủ tục... so với các kênh chuyển tiền chính thức, các kênh phi chính thức (chuyển tiền ngầm) cũng được sử dụng để chuyển kiều hối về Việt Nam. Đồng thời, kênh này cũng tiềm ẩn nguy cơ rửa tiền cao hơn, báo cáo nhận xét.

Các lĩnh vực còn lại như chứng khoán, casino, kiều hối, bảo hiểm, kế toán - kiểm toán... được xếp ở nhóm có nguy cơ rửa tiền trung bình hoặc thấp.

Báo cáo cho biết, kết quả phân tích và đánh giá cho thấy mức độ tổn thương về rửa tiền ở Việt Nam ở mức Trung bình cao. Một số nhân tố chính ảnh hưởng đến kết quả đánh giá này gồm: Chính sách và việc thực thi chính sách, chiến lược phòng, chống rửa tiền bộc lộ nhiều hạn chế; Cục Phòng, chống rửa tiền chỉ là một đơn vị thuộc cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng nên còn hạn chế trong việc thực hiện chức năng của một đơn vị tình báo tài chính theo chuẩn mực quốc tế; kết quả điều tra, truy tố, xét xử đối với tội rửa tiền và vài trợ khủng bố còn rất khiêm tốn;…