Nghệ sĩ bị đồn bán linh hồn cho quỷ

Robert Johnson sinh ra ở Hazlehurst, Mississippi vào khoảng tháng 5/1911, là con ngoài giá thú vì mẹ ông đã ngoại tình. Johnson có hứng thú với guitar ngay từ nhỏ. Ông dành nhiều thời gian tại các quán giải trí của người da màu, nơi họ đến nghe nhạc, khiêu vũ sau giờ làm việc. Là người hâm mộ những nghệ sĩ tiên phong dòng nhạc Delta blues như Son House và Willie Brown, Johnson khát khao theo đuổi âm nhạc chuyên nghiệp.

 Robert Johnson tại Mỹ năm 1935. Ảnh: Commons.

Khi 17 tuổi, Johnson kết hôn với Virginia Travis, 14 tuổi, cả hai đều khai man tuổi trong giấy chứng nhận kết hôn. Khi Travis sắp sinh con, cô về lại nhà mẹ đẻ ở Penton để tiện chăm sóc em bé. Johnson đi theo cô nhưng nhiều lần dừng giữa đường để biểu diễn nhạc.

Khi Johnson đến được nhà Travis, vợ và con ông đã được chôn cất, cả hai qua đời vì khó sinh. Khi gia đình rất mộ đạo của Travis nhìn thấy Johnson xuất hiện với cây đàn guitar trong tay, họ đổ lỗi cái chết của hai người cho "thứ âm nhạc ma quỷ" của Johnson.

Các học giả tin rằng cái chết của vợ con càng thúc đẩy Johnson theo đuổi tham vọng âm nhạc. Ở tuổi 19, Johnson biểu diễn trên đường phố nhưng không được khán giả đón nhận. Tuy nhiên, ông rất tự tin và luôn sẵn sàng biểu diễn mọi lúc mọi nơi. Trong giờ nghỉ giữa buổi biểu diễn của Son House và Willie Brown tại Robinsonville, Johnson lấy một cây guitar của họ và buộc khán giả phải nghe những giai điệu vụng về của mình.

Các khán giả nói "sao ông không ra ngoài bắt cậu ta bỏ guitar xuống? Cậu ta làm chúng tôi phát điên", House kể. Những tiếng la ó, giễu cợt của khán giả khiến Johnson rời sân khấu và đi khỏi thị trấn.

Không ai biết tung tích của Johnson cho đến vài tháng sau, khi ông xuất hiện tại một chương trình khác của House và Brown ở Banks, Mississippi. Johnson đã xin phép House để mình chơi một đoạn trên sân khấu và House đồng ý, có lẽ cảm thấy áy náy vì sự việc trước đó.

Ngay khi Johnson bắt đầu chơi nhạc, ông chứng minh mình không còn là nghệ sĩ "gà mờ" trước đây. Ngón tay thon dài, khéo léo gảy lên những giai điệu mê người. Lời bài hát sống động và tràn đầy cảm xúc. "Cậu ấy chơi rất hay, tất cả chúng tôi đều há hốc mồm", House kể.

Năm 1936, Johnson có cơ hội thu âm khi hợp tác với hãng đĩa American Record tại San Antonio, Texas. Đĩa đơn đầu tiên bán được 5.000 bản.

Nhưng trước khi có thể tận hưởng thành công, Johnson đột ngột qua đời một năm sau ở tuổi 27 - độ tuổi nhiều huyền thoại âm nhạc ra đi. Lý do Johnson chết cũng là đề tài đồn đoán. Nhiều người tin rằng chồng của một người phụ nữ ngoại tình với Johnson đã đầu độc ông. Trong hồ sơ chứng tử của Johnson có một tờ ghi chú nói rằng ông có thể đã chết vì bệnh giang mai.

Truyền thông gọi Johnson là một trong những nghệ sĩ dòng nhạc blues vĩ đại nhất. Phong cách chơi nhạc độc đáo và ca từ sáng tạo đã ảnh hưởng đến nhiều thế hệ nghệ sĩ sau này như B.B. King, Bob Dylan, Rolling Stones và Led Zeppelin. Ca sĩ nổi tiếng người Anh Eric Clapton nói rằng: "Khi lần đầu tiên nghe bản thu âm của Johnson, tôi nhận ngay ra rằng tôi đã tìm thấy một bậc thầy".

Có nhiều đồn đoán về sự tiến bộ đột ngột trong khả năng chơi nhạc của Johnson. Một giai thoại được lan truyền phổ biến là ông đã bán linh hồn cho quỷ. Sau khi Johnson bị la ó trong buổi biểu diễn ở Robinsonville và phải rời khỏi thị trấn, ông đến một ngã tư ở Mississippi vào lúc nửa đêm và triệu tập một con quỷ. Con quỷ hứa sẽ ban cho ông khả năng âm nhạc siêu nhiên, miễn là Johnson từ bỏ linh hồn.

Tuy nhiên, các ghi chép lịch sử cho thấy Johnson đã học chơi guitar từ một nghệ sĩ có tên Isaiah "Ike" Zimmerman. Zimmerman yêu cầu Johnson luyện đàn ở nghĩa địa để không làm phiền người khác. Có những lời kể khác nhau về thời gian Johnson biến mất, có người nói ông đã đi 6 tháng, những người khác cho rằng ông đi 1,5 năm.

Tuy nhiên, giai thoại về quỷ dữ đã gắn với Johnson trong nhiều thập kỷ. Việc ông luyện đàn ở nghĩa địa cũng được cho là nhằm liên lạc với quỷ. Không chỉ vậy, lời bài hát của Johnson đôi khi cũng nhắc đến thế lực siêu nhiên.

Johnson đã hát về "hồn ma" và "tội lỗi", đôi khi đề cập rõ ràng đến "quỷ dữ". Một số bài hát nhắc đến ma thuật của người châu Phi, như chiếc túi bùa phép được phụ nữ sử dụng để kiểm soát người yêu.

Tuy nhiên, một số người tin rằng câu chuyện về cuộc trao đổi với quỷ chỉ nhằm hạ thấp di sản của Johnson. "Đó là cách ám chỉ rằng 'không giống như chúng ta, làm việc nghiêm túc để hiểu âm nhạc, những gã da màu chơi nhạc blues này chỉ cần bán linh hồn cho quỷ dữ", nhạc sĩ Elijah Wald nói. "Đồn đại như vậy thật là xúc phạm nghệ sĩ".