ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (ảnh quochoi.vn).
Ngày 26/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường cho ý kiến về dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.
Góp ý cho dự án Luật, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) đánh giá cao ngành Tòa án đã tiếp thu nghiêm túc ý kiến của nhiều ĐBQH, từ đó đề xuất những giải pháp có tính căn cơ thông qua việc trình dự án luật này để giải quyết nhanh chóng, dứt điểm các tranh chấp dân sự hành chính và đây cũng chính là cách làm của các nước có nền tư pháp tiến bộ trên thế giới hiện nay.
Phân tích cụ thể, ĐB Nguyễn Thị Thủy cho rằng, khác với phương thức xét xử tại Tòa án bị ràng buộc bởi nguyên tắc hiến định là nguyên tắc xét xử công khai, báo chí và mọi người đều có quyền tham dự thì hòa giải được tiến hành trong một môi trường riêng, chỉ có sự tham gia của các bên liên quan. Điều này đã giúp cho các bên yên tâm tin tưởng ngồi lại với nhau để giải quyết các tranh chấp bất đồng, thậm chí là có thể nói hết những uẩn khúc, những nguyên nhân sâu xa dẫn tới mâu thuẫn và tính ưu việt này không phải khi nào cũng có được ở các phiên tòa công khai, nhất là trong các vụ án ly hôn, các vụ án kinh doanh thương mại.
“Chúng ta có thể thấy rất rõ điều này khi theo dõi phiên tòa xét xử vụ án ly hôn của vợ chồng ông vua cà phê Trung Nguyên Đặng Lê Nguyên Vũ vừa qua, mọi mâu thuẫn trong quá trình hôn nhân cũng như những tình tiết cụ thể của vụ án đã được hàng chục tờ báo cập nhật và đưa tin hàng ngày và chắc rằng đây là điều mà những người trong cuộc không hề mong muốn”, ĐBQH Nguyễn Thị Thủy cho hay.
Nữ ĐBQH này nói thêm, đối với các tranh chấp dân sự công lý không đơn giản chỉ là tuyên ai thắng ai thua mà điều quan trọng nhất là Nhà nước phải tổ chức ra các thiết chế để giúp cho người dân hòa giải được với nhau. “Chúng tôi cho rằng với tâm lý của người Việt Nam thì dù 30 năm nữa chúng ta đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế, song quan niệm của người dân vẫn là "vô phúc đáo tụng đình" không đừng được mới phải đưa nhau ra tòa xét xử. Do đó, phát huy phương thức hòa giải tại Tòa án cần phải được xem là hướng đi ưu tiên trong phát triển tư pháp dân sự ở nước ta thời gian tới”, ĐBQH Nguyễn Thị Thủy nhấn mạnh.
Theo ĐBQH Nguyễn Mai Bộ (An Giang), ngoài việc quản lý xã hội bằng pháp luật thì cần phải quản lý bằng đạo đức, phong tục, tập quán. Trong đó có quản lý xã hội, bao gồm việc giải quyết tranh chấp xã hội bằng đạo đức, phong tục, tập quán có ý nghĩa đặc biệt đối với người Việt Nam. Bởi lẽ, đối với người Việt Nam thì quan niệm "một trăm cái lý không bằng một tí cái tình", "đánh nhau chia gạo mời nhau ăn cơm" vẫn đúng trong nhiều trường hợp.
“Việc giải quyết tranh chấp bằng cách hòa giải, đối thoại chính là việc áp dụng đạo đức, phong tục, tập quán và pháp luật để giải quyết tranh chấp bằng cách phân tích điều hơn lẽ phải, cái được, cái mất, thuyết phục và tự nguyện chấp hành những kết quả mà mình đạt được”, ĐBQH Nguyễn Mai Bộ nói.
Đi cụ thể, ĐBQH Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) cho rằng, trong dự thảo Luật Hòa giải này không có bất kỳ một quy định nào liên quan tới bảo vệ quyền lợi của trẻ em.
“Tôi cho rằng, với quy định là quyết định hòa giải thành có hiệu lực thi hành ngay, không bị kháng cáo, kháng nghị và với mong muốn rằng 70% đến 80% các vụ tranh chấp sẽ được giải quyết qua hòa giải, như vậy có thể nói rằng, Luật Hòa giải này sẽ vô hiệu hóa các quy định của Bộ Luật Tố tụng dân sự về bảo vệ quyền lợi của trẻ em. Tôi đồng ý trình tự thủ tục trong hòa giải phải thuận tiện, đơn giản. Tuy nhiên, không vì thế mà bỏ qua tất cả mọi quy định liên quan tới bảo vệ quyền lợi của trẻ em. Một đối tượng cần phải đặc biệt bảo vệ ở trong xã hội”, ĐB Cường nói và cho rằng cần phải bổ sung nội dung này và việc bổ sung cũng rất đơn giản, không phức tạp, rất khả thi.