Bác sĩ như "quan lớn thời phong kiến", bệnh nhân dám thắc mắc?

Thuốc nào cũng cần đúng chỉ định. Thuốc nào cũng có chống chỉ định. Gặp bệnh bội nhiễm tất nhiên phải dùng thuốc kháng sinh. Nhưng không hẳn bệnh nào cũng do bội nhiễm, mặc dù môi trường sinh hoạt ở nhiều nơi trên nước ta thừa sức lãnh huy chương vàng về ô nhiễm.

Tuy vậy, ở nhiều nơi, từ thành thị đến nông thôn không ít thầy thuốc vẫn có thói quen hễ biên toa thì cho thuốc kháng sinh nào đó, cứ như “phản xạ có điều kiện”! Hậu quả là không ít bệnh nhân lãnh đủ, phần vì phản ứng phụ, phần vì thuốc kháng sinh mất tác dụng!

Nếu quan lang quên chuyện này chỉ còn nước mong trò có đủ can đảm nhắc nhở thầy thuốc! Muốn bảo vệ bản thân trước tình trạng lờn thuốc do lạm dụng thuốc kháng sinh, như cảnh báo của Tổ chức Y tế Thế giới với nước ta về chuyện lạm dụng thuốc kháng sinh, người bệnh cần lưu ý một số biện pháp không dễ thực hiện như:

- Hỏi nhỏ thầy thuốc về mức độ bội nhiễm để qua đó nhắc khéo thầy vui lòng rà lại xem căn bệnh có thật sự do vi khuẩn? Thay vì ngoan ngoãn chấp nhận toa thuốc với tên thuốc kháng sinh dường như đã được in sẵn để thầy thuốc đỡ mất thì giờ trong lúc biên toa!

- Can đảm thảo luận với thầy thuốc về phản ứng phụ của thuốc cũng như giải pháp thay thế trong trường hợp cơ thể không dung nạp thuốc, thay vì cắn răng nuốt thuốc cho vui lòng thầy!

- Báo ngay cho thầy thuốc nếu đã từng dị ứng với loại thuốc kháng sinh nào đó. Nên viết rõ tên thuốc đã gây dị ứng và cất kỹ đâu đó trong túi. Đừng quên, phản ứng do dị ứng thuốc một khi tái phát bao giờ cũng trầm trọng hơn lần đầu.

- Kể cho thầy thuốc tất cả các loại thuốc khác đang dùng để tránh trường hợp tương tác bất lợi. Nên nhớ nằm lòng là thuốc nào cũng có thể trở thành thuốc… độc vì thuốc bất ngờ thay đổi cấu trúc do tiếp xúc với các chất khác trong dược phẩm, thực phẩm…

- Nếu thầy thuốc thuộc nhóm “ít nói” thì tìm cách tham vấn dược sĩ nơi mua thuốc để biết cách phòng ngừa phản ứng phụ của loại thuốc kháng sinh được biên toa.

- Thông tin rõ ràng cho thầy thuốc nếu trước đó vừa cư trú ở một nơi xa lạ để thầy thuốc lưu ý đến yếu tố dịch tễ trong phác đồ điều trị.

- Dùng thuốc đúng liều lượng và liệu trình theo y lệnh của thầy thuốc. Đừng tự ý ngừng thuốc cho dù bệnh thuyên giảm thấy rõ. Cũng đừng dùng toa cũ mà mua thuốc mới để tự điều trị ngay cả khi bệnh chứng giống y lần trước. Càng không nên vì lòng tốt mà phổ biến toa thuốc kháng sinh cho láng giềng hay thân hữu vì bệnh có thể tương tự nhưng do nhiều nguyên nhân khác biệt.

Lý thuyết bao giờ cũng khác xa thực tế. Đọc kỹ hướng dẫn trước khi dùng là điều nên làm nhưng chưa đủ. Nhắc bệnh nhân hỏi thầy thuốc là chuyện quá dễ. Khó hơn nhiều là liệu bệnh nhân có được phép hỏi, hay tệ hơn nữa, có dám đánh bạo đặt vấn đề khi không ít thầy thuốc hiện nay có phong cách ứng xử cứ như quan lớn thời phong kiến?!

Bác sĩ Lương Lễ Hoàng