Đạo lý người nước Nam

1- Ngày bé về quê, tôi gặp ở nhà mẹ nuôi của mẹ tôi một chị bị tàn tật. Gọi là tàn tật vì chị chỉ nằm một chỗ và biểu hiện sống duy nhất là còn nói được. Trời lấy của chị hết cả, chỉ để lại cho chị chất giọng trong trẻo.

Bữa cơm gia đình vừa bắt đầu thì chị đã được xới cho ăn trước. Thức ăn mỗi thứ một tí chất lên trên cơm, còn thêm một bát canh. Thìa ăn là một mảnh vỏ con trai. Biết tôi lạ lẫm, bà giải thích: “Chị chẳng may bị trời bắt tội, đang gánh cái nợ cho nhà ta, chị phải được chăm sóc yêu thương cháu ạ”.

Nghe bà nói, nước mắt tôi chảy ra. Từ đó tôi thấy thương chị, không thấy chị xa lạ. Ngồi với nhau, chị hỏi tôi đủ thứ chuyện rồi than phiền chân tay thế này chẳng thể đi đâu được, nhưng chị mãn nguyện với sự che chở của cả nhà.

2- Bạn tôi rời chiến trường Quảng Trị sau năm 1972 với mấy mảnh đạn trong hộp sọ. Lúc xuất ngũ, nhớ nhớ quên quên, mấy thứ giấy tờ xác nhận thương tích mất cả... Bây giờ thỉnh thoảng lên cơn đau đầu dữ dội, anh lại kêu la.

Anh cũng nhiều lần chạy đi tìm cách để được xác nhận chế độ. Nhưng những chiến binh cùng thời tản mát biết tìm đâu. Mà có tìm thấy thì cũng còn đâu quyền lực để giải quyết. Tôi bảo anh: Xã mình đầy đứa chết không biết ở đâu, mình còn sống và về được là may mắn hơn mọi thứ giấy tờ. Có vẻ từ đấy bạn tôi sống nhẹ nhõm hơn.

3- Không ai coi một tờ giấy có con dấu ghi nhận công trạng là phù phiếm hão huyền, nhưng sự đùm bọc mới là thiết thực. Người Nam ta có cái đạo lý ấy. Những trường hợp mất giấy tờ như bạn tôi không nhiều. Kỷ niệm ngày 27- 7 hàng năm, chính quyền vẫn tổ chức gặp mặt thăm hỏi và thêm chút quà động viên để sửa một phần cái sơ sẩy hành chính.

Ai cũng biết, người ta chẳng thể sống bằng cái thẻ thương binh hay vài đồng phụ cấp. Ai cũng phải tự làm mà ăn. Nhưng sống trong sự trọng thị của chính quyền thì sẽ giải tỏa được rất nhiều về tâm lý. Các vị lãnh đạo ở những nơi nào đó nên biết đến đạo lý người Nam ta là có những việc cần đến một trái tim biết chia sẻ.

Đỗ Đức