Lời khẳng định chủ quyền

Chuẩn bị cho Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa.

Một lễ thức độc đáo

Chưa có tài liệu nào xác định Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa có từ bao giờ, chỉ biết rằng, hàng năm, cứ vào khoảng tháng 2 hoặc tháng 3 âm lịch, các tộc họ trên đảo Lý Sơn đều tổ chức lễ này.

Câu ca “Hoàng Sa trời nước mênh mông/ Người đi thì có mà không thấy về/ Hoàng Sa mây nước bốn bề/ Tháng Hai khao lề thế lính Hoàng Sa” đã song hành cùng dân đảo từ hàng trăm năm nay.

Có lẽ, Lễ khao lề xuất hiện trong đời sống của người dân Lý Sơn ngay sau khi những binh phu của đảo giong buồm ra Hoàng Sa từ lúc Chúa Nguyễn trấn nhậm phương Nam cách nay trên 3 thế kỷ.

Khu lưu niệm đội Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa

Thời ấy, ra Hoàng Sa chỉ bằng phương tiện thuyền nan, dựa vào hướng gió để giong buồm mà đi. Chính bằng những phương tiện thô sơ như vậy nên “người đi thì có mà không thấy về”. Để “trấn an tinh thần” cho những người được chọn lựa lên đường, dân Lý Sơn tổ chức lễ, gọi “thế lính” cũng được mà “tế lính” cũng không sai.

Người ta đã làm những chiếc thuyền cách điệu bằng bè chuối, cũng có khi bằng thuyền nan thật nhưng thu nhỏ, trên thuyền là những “hình nhân” bằng bột gạo. Trong khi cử hành lễ, thầy pháp đã “yểm bùa” vào những chiếc thuyền và hình nhân này, để những người sắp lên đường ra Hoàng Sa an tâm rằng mình đã có người chết thế rồi.

Gọi “thế lính” là vậy. Còn gọi “tế lính” cũng chính là nghi thức cúng trong quá trình hành lễ, để tưởng nhớ những người đã hy sinh trước đó. Mỗi năm một dịp, người Lý Sơn tổ chức lễ này nên lâu ngày thành “lề”. Tổ chức lễ vừa để tưởng nhớ đến tiền nhân, song cũng là lời khẳng định về chủ quyền không thể chối cãi của Việt Nam.

“Hạt nhân” cho Festival biển đảo

Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa là một lễ thức văn hóa mang tính tâm linh của hai vạn dân trên đảo Lý Sơn. Năm nay, lễ được tổ chức quy mô lớn nhất từ trước đến nay, cả 13 tộc họ đồng loạt làm trong hai ngày 28 và 29-4.

Ngày đầu sẽ là lễ rước linh vị các hùng binh Hoàng Sa từ Âm linh tự về nhập điện đình làng An Vĩnh và sau đó có lễ cầu siêu, hội hoa đăng, một số trò diễn dân gian, các môn thể thao truyền thống.

Ngày tiếp theo, tổ chức theo đúng nghi lễ truyền thống, do 13 tộc họ tiền hiền và các dòng họ hậu hiền trên đảo Lý Sơn thực hiện. Trong lễ có múa lân, có thả thuyền, đặc biệt là nghi lễ khao lề thế lính Hoàng Sa của thầy pháp. Sau lễ còn có đua thuyền tứ linh.

Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa

Nhân dịp này, ngành văn hóa tổ chức Lễ khánh thành khu lưu niệm đội Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa (hay còn gọi kiêm quản Bắc Hải), bao gồm các hạng mục: đình làng An Vĩnh, tượng đài đội Hoàng Sa, Nhà trưng bày, miếu Hoàng Sa và các ngôi mộ cai đội Hoàng Sa vừa được xây dựng.

Cả hai lễ thức này đều tổ chức tại đình làng An Vĩnh. Đây là các di tích văn hóa từng song hành với dân Lý Sơn từ hàng trăm năm nay nhưng đã xuống cấp hoặc hư hỏng, nay có dịp trùng tu, phục dựng. Riêng cụm tượng đài và nhà trưng bày được xây mới hoàn toàn.

Theo dự kiến của ngành văn hóa, Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa năm nay sẽ là bước tập dượt để đến năm 2012, tỉnh Quảng Ngãi sẽ đăng cai tổ chức Festival biển đảo VN lần đầu tiên mà “hạt nhân” chính là lễ hội độc đáo này.

Hà Nhiên