Bí ẩn miền đất hoang dã

Săn bắt thú rừng - công việc chính của thanh niên ở Pêtapoót.

Hoang sơ Pêtapoót

Pêtapoót nằm lọt thỏm giữa bốn bề núi rừng hùng vĩ của dãy Trường Sơn. Ở đây, có cộng đồng người Ve sinh sống theo kiểu “săn bắt hái lượm”. Trung úy Coor Trung (Đồn biên phòng 661), cho biết: Mấy chục năm qua, người dân của vùng đất này hiếm có ai sống đến tuổi 60.

Cả làng, chưa người nào ra phố thị một lần, cũng không ai biết đến màn hình ti vi, chiếc xe máy, tiếng điện thoại reo... nhưng có điều họ rất mến khách. Cả làng chỉ có vài chục nóc nhà được lợp mái bằng ống tre nứa chẻ đôi, lắp theo kiểu ngói âm dương.

Hơn 20 hộ dân, 37 khẩu, trong đó có 13 trẻ em. Năm 1980, trong lúc đi tuần tra, các chiến sĩ biên phòng phát hiện ra nhóm người Ve này. Kể từ đó ngôi làng Pêtapoót dưới ngọn núi Pèng Giàng này được biết đến.

Là thành viên uy tín nhất làng, Kring Thôi, 55 tuổi - Trưởng thôn Pêtapoót hồ hởi khi khách lạ đến thăm. Ông khoe nhà sàn của mình khá giả bởi đang sở hữu hàng trăm xương đầu, nanh vuốt của hàng chục loài thú rừng khác nhau treo trên vách.

Người Ve xem xương thú như chiến tích và là biểu tượng của sức mạnh, sự kiêu hãnh cho con cháu các đời. Đàn ông người Ve chỉ việc săn bắt thú rừng, đi vát gỗ, lấy rượu tà- vạt. Mọi công việc còn lại đều do một tay của người phụ nữ quán xuyến. Vợ Kring Thôi, tâm sự: “Đời tui chưa một lần ra khỏi cánh rừng này.”

Mỗi khi săn được con thú thì người dân Pêtapoót lại chia nhau.

 Trong 13 trẻ em của làng có 4 em được đi học theo sự vận động của chính quyền địa phương. Số trẻ em còn lại phải ra rẫy, ra suối bắt cá, đi chăn những bầy heo rừng kiếm cái ăn. Buổi sáng đầu tuần, chúng gùi gạo vượt thác băng ghềnh hơn một ngày đường mới đến trường tiểu học dân tộc nội trú xã.

Dù 10 chén gạo, một nắm muối không đủ no bụng cho cả tuần nhưng các em vẫn phải đến trường. Cả làng chỉ có các em là những công dân có thể mang chuyện “lạ” ở phố thị về kể cho người làng nghe như: Chuyện cái ti vi có hình người biết nói, đồng tiền mua đi bán lại và chiếc xe chạy có tiếng nổ...

Sống nhờ... thuốc độc

Ở Pêtapoót, người Ve uống nước lá đầu nguồn, săn con nai, con hoẵng. Khi chết trả lại thân cho rừng. Có lẽ cuộc sống hoang dã đã dạy cho họ nghĩ ra cách dùng chất độc để săn thú dữ và giết kẻ thù. Câu chuyện của những tay săn cự phách nơi đây kể rằng: Chất độc Prua (loại thuốc dùng đi săn thú) có thể làm máu người đông cứng trong vòng 20 bước chân khi trúng độc.

Vậy nên chưa từng có con vật có máu nào là không chết nếu dính chất kịch độc Prua. Một điều cấm kỵ là chất độc này không được bất kỳ người dân bản địa nào truyền cho người ngoài dòng tộc. Kring Phông Nhấp (50 tuổi) là thợ săn lừng lẫy nhất làng Pêtapoót tự hào chỉ tay lên vách nhà giới thiệu với chúng tôi hàng trăm xương đầu, nanh heo và móng vuốt các loài thú.

Ông là người duy nhất của làng có thể tìm thấy cây Prua và biết cách chế biến loại độc dược này. “Ở đầu nguồn con sông Ring, trong rừng sâu sông Thanh chỉ có duy nhất hai cây Prua xanh mướt và dưới gốc cây có nhiều đống xương thú” - ông Nhấp khẳng định.

Tương truyền rằng: Trong một đêm không trăng, làng Pêtapoót bị giặc tấn công giết sạch nhưng chỉ một chàng trai chạy thoát vào rừng. Chàng chạy mãi, chạy mãi lên thượng nguồn con sông Ring và than khóc từ ngày này sang ngày khác.

Chàng tiếc thương dân làng, người thân bị giết hại, khóc vì uất hận giặc thù. Nhưng rồi một mình chàng không thể trả thù nổi. Đến khi chớp mắt nằm ngủ vì kiệt sức, chàng mơ thấy một người đến gần và bảo: “Muốn trả thù hãy lên thượng nguồn con sông Ring tìm cây có độc”. Tỉnh mơ, chàng bật dậy đi chuẩn bị lương thực theo dọc con sông Ring gần ba tháng trời để tìm một loài cây.

Kring Phông Nhấp - người chế độc Prua cho làng Pêtapoót.

Đến thượng nguồn, chàng hỏi các loài cây: “Cây nào trả thù giúp tôi được?” Một cây cổ thụ có tán lá to lên tiếng: “Nhìn xuống gốc tôi thì biết. Nhìn xuống, chàng thấy một đống xương thú do dính phải nhựa cây mà chết nên chàng chặt một nhánh đem về làm nỏ, lấy nhựa cây tẩm vào cung tên đi trả thù cho dân làng”.

Bí quyết tuyệt mật

Chính vì sợ làng khác biết cách chế biến chất độc lợi hại này nên người Ve không truyền cách pha chế độc cho người ngoài dòng tộc. Kring Phông Nhấp kể rằng, ông nội của ông lúc trước biết rất nhiều cách pha chế chất độc như: Thuốc nhử chim cá, thuốc để người khác thương mến hay ganh ghét nhau hoặc dùng trong buôn bán...

Ông cũng là người duy nhất có thể lấy lá rừng xông hơi cứu người, hoặc làm cho người đó chết, nhưng rồi ông đã qua đời khi chưa kịp truyền bí quyết cho con cháu nên phương thức chế thuốc này bị thất truyền. Những câu chuyện kỳ bí về chất độc Prua có thể là mơ hồ nhưng người Ve vẫn tin ở điều đó.

Kring Phông Nhấp kể: Thời chiến tranh, người Pêtapoót đã biết dùng độc Prua để giết giặc. Năm đó, quân Pháp đóng ở đồn Bến Giằng đổ bộ vào suối Bệnh viện gần làng Pêtapoót cũ (vùng đất sát biên giới Lào), dân làng Pêtapoót đã dùng cung, nỏ tẩm chất độc Prua mà bắn. Trúng độc, những tên giặc bước chưa tới 20 bước chân đã phải gục ngã. Độc Prua chỉ cần dính vào khi bị trầy xướt da cũng đủ làm người chết vì máu đông cứng.

Ngày chúng tôi tới Pêtapoót, Krinh Hội săn được một con sơn dương to hơn trăm ký. Cả làng xúm lại để xẻ thịt chia đều cho mỗi hộ dân trong làng. Kring Hội nói: “Khi nấu chín thịt lên, chất độc cũng biến mất”.

Rồi Kring Hội nói nhỏ với tôi: “Tui chỉ cho cán bộ thì cán bộ cũng không làm độc được đâu vì ngoài một vài người được truyền lại nghề thì có ai biết được cây Prua hình thù ra sao mà tìm lấy nhựa”.

Men rượu ngà say, già Nhấp tra một mũi tên vào nỏ ngắm một cây cao siết cò. Mũi tên cắp phập vào cành cây trong nháy mắt trước tiếng vỗ tay hoan hô của dân làng. Cung tên, thuốc độc, là biểu tượng về sức mạnh của người Ve ở làng Pêtapoót.

Vũ Vân Anh