Nhà văn và chiếc cặp laptop

Các nhà văn, nhà thơ chung vui bên lề Đại hội.’

Vậy nên, không ít người đã hy vọng: “Sắp có laptop”...

Niềm hy vọng màu hồng

Đầu tháng 8, các nhà văn (NV) về dự Đại hội Hội Nhà văn lần thứ VIII được chia ra 3 nơi ở: Cụm nhà khách số 10 Chu Văn An và 37 Hùng Vương (NV miền Bắc, Bắc Trung bộ); khách sạn Bàn Cờ (NV Nam Trung bộ và Tây Nguyên); khách sạn Kim Liên (NV TP.HCM, Đông và Tây Nam bộ).

Chính xác như trại lính, các nhà NV ăn sáng lúc 6 giờ, ăn tối lúc 18 giờ, ăn trưa tại nhà ăn Học viện Hành chính (nơi họp). Chuyện đi lại, tiền tiêu vặt của các NV ngoài Hà Nội, do địa phương lo. Đó là cách mà Hội NV xã hội hoá công hiệu để giảm tải gánh nặng chi phí.

Nhà nước cho tất cả các Hội 1,5 tỷ đồng để tổ chức Đại hội đại biểu. Hội NV làm ĐH toàn thể, phải gọi tài trợ từ nhiều nguồn. Công ty Bách Việt tặng 1.000 cuốn sách các tác giả đương đại. Bảo Long, Bảo Việt cho kinh phí. Báo An ninh Thế giới giúp 70 triệu đồng. Giờ giải lao các NV ăn dưa vàng, dưa lê, bánh ngọt, uống Lavie và sữa đậu nành Vinasoy thoải mái.

Nhưng trị giá quà tặng thì chỉ được Bộ Tài chính quy định 100.000 đồng/người. Các NV được tặng chiếc cặp loại đựng laptop, trong có: Huy hiệu (trị giá 20.000 đồng), 1 cuốn sổ bìa hồng kèm bút bi Trung Quốc, tài liệu các tác phẩm xuất bản trong nhiệm kỳ VII. NV và phóng viên đều có cuốn kỷ yếu.

Tại Đại hội NV các tỉnh phía Bắc ngày 9-6, ở Đồ Sơn, nhà thơ Hữu Thỉnh khẳng định trước các hội viên: “Tới đây, việc các NV chúng ta sẽ đi nước ngoài nhiều hơn, mỗi người sẽ được trang bị một laptop là chuyện trong tầm tay”.

Vậy nên, khi tấm giấy mời màu hồng kèm cái phiếu nhận quà cũng màu hồng (nhỏ như phiếu Bé ngoan) chuyển phát nhanh tới tất cả hội viên, không ít người đã hy vọng, sắp có laptop. Từ Việt Trì, nhà thơ Kim Dũng - Chi hội phó Chi hội NV VN tại Phú Thọ nhắn tin háo hức: “Đã nhận quà chưa? Có laptop không?”. Nhưng cuối cùng, rất nhiều người té ngửa vì đó chỉ là chiếc cặp laptop.

Hết buổi sáng 5-8, chiếc cặp của NV Ngọc Bái bị đứt quai. Sau bữa ăn trưa đầu tiên, một số NV cầm nhầm cặp của nhau phải đi đổi lại tán loạn.

Đổi mới bất ngờ

Quà có giá trị nhất không phải là chiếc laptop tưởng tượng, mà là cuốn kỷ yếu (đề giá 200.000 đồng) dày 1.296 trang, khổ 16x24cm, nặng 2,3kg có tên “Nhà văn Việt Nam hiện đại” (NXB Hội Nhà văn) in lần thứ IV, bìa màu cỏ úa. Những lần in trước: Tháng 7-1992, tháng 4-1997 (dịp 40 năm), tháng 4-2007 (dịp 50 năm thành lập Hội), sắp xếp tên theo alphabet, hợp lý dễ tìm. Mỗi lần in, cuốn sách đều có sự chỉnh lý thông tin, bổ sung hội viên, tài liệu mới.

Đội ngũ biên soạn, biên tập được lập với những cái tên bảo đảm: Nguyên An, Ngô Vĩnh Bình, Nguyễn Hoa, Mai Hương, Ma Văn Kháng, Nguyễn Ngọc Thiện, Lưu Khánh Thơ. Ban biên tập gồm 4 uỷ viên, nhà thơ Nguyễn Hoa - phó Ban thường trực Ban tổ chức hội viên gánh đảm nhiều nhất. Tôi và nhiều đồng nghiệp theo nếp alphabet từ lúc tiểu học, tìm trang của mình theo vần chữ cái không thấy. Mãi mới biết phải tìm ở vần V, thứ tự xếp theo họ.

Ở lời nói đầu, nhà thơ Hữu Thỉnh – chủ biên khẳng định: “Với tinh thần kế thừa một cách tích cực ưu điểm của các lần in trước, để cuốn sách càng hoàn thiện hơn”, song sự thay đổi “đột phá” này khiến các NV toát mồ hôi tìm tên. Nếu không ngồi ổn định, đặt sách trên bàn mà đứng loay hoay, sách rơi vào chân thì khốn.

Phương Tây, alphabet xếp theo chữ cái đầu của họ, họ đứng sau tên. Ở VN, xưa nay chúng ta vẫn xếp theo tên, vì họ luôn đứng trước. Mặt khác bút danh NV có đặc thù khác với danh sách học viên, sinh viên hay học sinh tiểu học, phổ thông. Khá nhiều tác giả không dùng họ, chỉ lấy tên làm bút danh, như một loạt: Hữu Loan, Hữu Mai, Hữu Ước, Hữu Việt...Vậy là phần tên đệm trên thực tế này được xếp cùng vần “H” với các nhà văn họ Hà, Hoàng, Huỳnh. NV Nam Cao được tính từ ký tự “N” để xếp cùng các nhà văn họ Ngô, Nguyễn, Nông...

Vần N đông nhất: 274 người, rồi T: 210 người, L: 133, H: 132.

Điều này được giải thích ở trang 6 cuốn sách: “Về thứ tự sắp xếp các NV, chúng tôi tuân theo quy định trật tự trước sau của bảng mẫu tự chữ quốc ngữ, với quan niệm tên NV là toàn bộ cụm từ NV dùng để ký dưới các tác phẩm, dẫu đó là bút danh, tên khai sinh hay một phần tên khai sinh”.

Đây là một đổi mới bất ngờ? Sứ mệnh và danh dự

ĐH NV lần VIII thật oách. Có 4 xe cảnh sát còi hụ dẫn đường, khoá đuôi chia làm 2 ngả cho 9 ô tô loại 45 chỗ chở NV. Ai cũng có chiếc cặp chờ laptop tương lai... Một số người cấp tốc học vi tính.

Chiếc huy hiệu xanh lá cây, tròn như cái nấm, như một đồng xu chứa những hy vọng gì? Tôi cất huy hiệu vào ngăn kéo đồ lưu niệm. Huy hiệu đầu tiên của ĐH NV đầu tiên tôi tham gia. Nhưng với tôi, tấm huy hiệu, huân chương sang trọng, kiêu hãnh nhất là đánh giá của công chúng về tác phẩm và sức sống của tên NV.

Tôi dốc sức sáng tạo, không trông chờ các chuyến đi Tây, tài trợ sáng tác hay ngóng laptop.

Mấy ai tâm niệm trách nhiệm của NV là sống tử tế, lao động cật lực để không rơi vào alphabet của lãng quên.

Tới đây, nếu việc tặng laptop là sự thật, đồng loạt được trang bị phương tiện làm việc hiện đại, liệu các NV có viết hay, khoẻ hơn? Những lần in sau, cuốn kỷ yếu sẽ dày thêm, tăng tập. Liệu có tăng nổi số các NV tài năng để mỗi lần lật sách, không bắt gặp những trang xoàng?

Nhà thơ Vi Thuỳ Linh