"Có được là người"

Có được là người - Tiểu thuyết của Primo Levi, NXB Hội Nhà văn 2010

Đây là cuốn sách nổi tiếng trên toàn thế giới, được công nhận là "di sản của loài người", từng được xuất bản bằng nhiều thứ tiếng khác nhau.

Qua câu chuyện kể về trải nghiệm hãi hùng trong trại tập trung của phát xít Đức, Primo Levi như muốn làm sáng tỏ những bản năng và những cách xử sự tưởng như đã bị xóa bỏ trong quá trình văn minh hóa của con người. Cuốn sách được viết ra để lưu lại bằng chứng về sự man rợ, và để tránh cho những sự man rợ ấy không còn cơ hội quay lại nữa.

Mô tả ngắn gọn như một biên bản nhưng chạm tới những chiều sâu siêu hình nhất của tâm hồn con người, “Có được là người” sừng sững trong lịch sử văn học như một trong những tác phẩm lớn lao nhất mà con người có thể viết về Lò Thiêu.

Không chọn cách bỏ trốn hay quên lãng, Primo Levi nhất định đứng ở phía bên này của thiện và ác, mang lại cho chúng ta một cái nhìn từ bên trong Lager khủng khiếp và từ bên trong chính những con người từng trải qua nó. Cái ác mà Primo Levi cùng những người bạn tù Auschwitz từng biết là sản phẩm của cả "bọn Đức thời đắc thắng" lẫn "bọn Đức bại trận"; điều khó khăn nhất mà tác phẩm nêu lên nằm ở chỗ: Làm thế nào để tin được rằng chuyện ấy đã thực sự xảy ra?

Primo Levi sinh tại Turin, là người Ý gốc Do Thái. Bị Đức quốc xã bắt cuối năm 1943, ông bị chuyển qua một số trại tập trung, cuối cùng là Auschwitz. “Có được là người” xuất bản vào năm 1947 nhưng không mấy được chú ý, cả chục năm sau đó nó mới được "phát hiện" và nhanh chóng trở thành một hiện tượng lớn của văn chương thế giới.

Mỹ Anh