Lợi ích từ cây rơm “lương khô”

Con số đó sẽ còn tăng khi các đợt không khí lạnh tăng cường sẽ "bổ sung" cái rét cho các tỉnh phía bắc trong nhiều ngày tới.

Không phải đến năm nay, trâu bò mới chết vì rét, mà từ rất lâu rồi, hễ rét về là có tình trạng trâu bò chết. Như mùa rét năm 2008, các tỉnh phía bắc có đến 31.777 con trâu bò chết rét. Thế nhưng, các biện pháp chống rét cho gia súc vẫn không có hiệu quả là mấy, ngoài những hô hào rất chung chung.

Rét là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến gia súc bị chết, song có một nguyên nhân khác nhưng ít được mổ xẻ, hoặc có biết nhưng không có biện pháp ngăn chặn tích cực. Đó là thiếu nguồn lương thực dự trữ cho gia súc dẫn đến đói, nên trâu bò không còn sức đề kháng trước giá rét.

Số gia súc chết rét đều tập trung ở các huyện vùng cao. Có một thói quen của người dân chưa thể từ bỏ, đó là để trâu bò "đi chơi" tự do ngoài rừng, tự kiếm cỏ mà ăn. Khi mùa rét về, hết cỏ lẫn lá cây cộng với tình trạng "lang thang" không nơi trú ngụ để tránh rét, trâu bò lăn ra chết.

Mấy năm gần đây, ngành nông nghiệp đã hướng dẫn cho bà con cách dự trữ lương thực cho trâu bò vào mùa rét bằng việc trồng cỏ voi. Thế nhưng, những ngày qua, khi nhiệt độ xuống còn 2-30C, cỏ voi đã thành những "cây đá" ở vùng Bắc Kạn, Cao Bằng, khiến người dân phải lấy cả lương thực dự trữ cho người ra để nuôi trâu! Thế là nguồn lương thực dự trữ ấy cũng bị tắc nốt.

Có một cách làm để cứu trâu bò không mấy khó khăn mà vài năm gần đây đồng bào dân tộc Hre ở huyện Ba Tơ và Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi áp dụng rộng rãi, góp phần rất lớn vào việc ngăn chặn trâu bò chết rét. Đó là việc hình thành các "cây rơm lương khô". Sau vụ gặt, thay vì đốt luôn rơm ngoài ruộng như lâu nay, đồng bào đã phơi khô và mang về chất thành cây. Mùa rét về, rơm được bỏ vào chuồng, vừa giữ ấm cho gia súc nhưng đó cũng là loại "lương khô" tốt nhất nếu cỏ voi “hoá đá”.

Tuy không rét đậm như các tỉnh phía bắc, song một số huyện miền núi của các tỉnh miền Trung, tình trạng trâu bò chết rét vẫn thường xảy ra. Có năm (ở huyện Sơn Hà của Quảng Ngãi) hay huyện Trà My (Quảng Nam) có đến 600 con trâu bị chết trong một mùa rét. Thế nhưng, từ ngày có "cây rơm lương khô", việc trâu bò chết rét do đói là rất ít. Hy vọng mô hình này sẽ được nhân rộng ra các tỉnh phía bắc.

Trần Đăng