Trồng lúa trên rẫy thuốc phiện: Cả bản dần thoát nghèo

 Vượt qua đỉnh Pù Hốc, chúng tôi đến bản Huồi Mới 1 (xã Tri Lễ, huyện miền núi Quế Phong, Nghệ An). Trong ngôi nhà khang trang chất đầy những bao thóc, Và Bá Và kể cho chúng tôi nghe quá trình phá "nàng tiên nâu", đưa hạt lúa vàng về bản làng.

Với 12 con bò cái, mỗi năm Và Bá Và có thêm 10 con bê.

Làm việc “ngược đời”

Sinh năm 1978, trong gia đình nghèo có 3 anh em, vì vậy Và Bá Và chỉ được học đến lớp 6, rồi bỏ học theo cha mẹ lên rừng phát rẫy trồng lúa, sắn. Phát hết đồi này đến núi nọ mà cái nghèo, cái đói vẫn cứ bám riết lấy đồng bào Mông nơi đây.

Năm 1998, Và cưới vợ rồi ra ở riêng. "Khi mới cưới, vợ chồng mình phải vào rừng đào củ mài, măng rừng ăn thay cơm để lấy sức phát rẫy. Muốn cái bụng no mà không biết làm thế nào" - Và tâm sự.

Và bảo, nhiều lần xuống núi thấy cánh đồng lúa xanh tốt của người Thái anh thèm lắm. Nhưng trồng lúa thì lấy nước ở đâu? Rồi làm thế nào để bà con bỏ cây thuốc phiện, bỏ tỉa rẫy trên núi cao để trồng lúa nước, câu hỏi cứ lăn đi, lăn lại trong đầu Và.

Nghĩ là làm, hàng ngày Và đến gõ cửa từng nhà vận động bà con bỏ cây thuốc phiện, rồi phạt đồi, núi thành ruộng bậc thang để trồng lúa. Nhưng từ bao đời nay, người Mông không biết trồng lúa nước. Vả lại, họ chưa thấy ai làm cái việc "ngược đời" này bao giờ, nên không tin.

Để bà con tin lời mình, Và tìm những rẫy trước kia trồng thuốc phiện bỏ không, khai hoang thành ruộng bậc thang để trồng lúa nước. Nhưng nguồn nước lại ở quá xa, anh phải đào tới 3km mương, vắt ngang qua các sườn núi dẫn nước về ruộng. Thấy Và hỳ hục đào mương, nhiều người kháy: "Đào xong mương, nước về đến ruộng thì cũng bạc đầu rồi. Người Mông ta mà trồng lúa nước thì chết đói thôi, không được ăn đâu". Bỏ ngoài tai những lời bàn tán, Và vẫn làm cái việc mà người ta cho là "dở hơi", là "điên" này.

Cả bản không ai đói nữa

Và Bá Và nói chắc như đinh đóng cột: "Mình không thể bỏ cuộc được, mình phải trồng kỳ được cái lúa nước, để gia đình mình, bà con bản mình không phải đi đào củ mài, không phải chịu cái đói nữa".

Sau 3 năm đào mương, cuối cùng dòng nước mới đã về đến chân ruộng. Sau gần 10 năm khai hoang, Và đã cải tạo được hơn 2ha ruộng trồng lúa nước. Mỗi vụ anh thu về 4 tấn lúa. Cũng từ đó gia đình anh có của ăn của để, con cái được học hành.

Năm 2007, anh nuôi bò và lợn. Đến nay vợ chồng anh có 26 con bò, 10 con lợn thịt. Tiền bán lợn, bò mỗi năm anh có 45-50 triệu đồng. Và vận động bà con trong bản bỏ trồng cây thuốc phiện, phát rừng làm rẫy, không di cư tự do sang nước bạn Lào, bày cho cách trồng lúa nước...

Vừ A Páo hàng xóm của Và xúc động: "Nhờ có thằng Và dạy trồng lúa nước mà nhà mình, bà con bản Huồi Mới 1 không còn thiếu cái ăn nữa. Có cái ăn mình nuôi thêm vài con lợn, bán lấy tiền làm nhà! Nhiều nhà mua được ti vi, xe máy… cũng nhờ cây lúa nước đấy". Huồi Mới 1 bây giờ đã khác, trẻ em được đến trường, cây thuốc phiện không còn nữa, nhiều ngôi nhà vững chãi mọc lên dưới chân núi, bên những cánh đồng lúa xanh tốt.

Việt Tùng - Lương Đậu