Đề xuất bổ sung quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ
Bộ Nội vụ đã đề xuất bổ sung quyền hạn, trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ trong Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).
Sáng 30.9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nghe và cho ý kiến về dự án Luật Tổ chức Chính phủ với nhiều nội dung quan trọng.
Trình bày trước Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Nội vụ - Nguyễn Thái Bình cho biết: “Thủ tướng Chính phủ cũng chưa thực sự trở thành một thiết chế hữu hiệu để giải quyết các vấn đề cụ thể và mới phát sinh trong hoạt động của Chính phủ”.
“Chưa có sự phân định rành mạch về nhiệm vụ, quyền hạn giữa Chính phủ với Thủ tướng Chính phủ và với Bộ trưởng; chưa xác định rõ nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ với tư cách là người lãnh đạo Chính phủ như là một thiết chế độc lập; của Bộ trưởng với tư cách là thành viên Chính phủ và là người đứng đầu một cơ quan của Chính phủ quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực”, Bộ trưởng Nội vụ nhấn mạnh.
Bộ trưởng Nguyễn Thái Bình cho biết thêm mối quan hệ giữa Chính phủ với chính quyền địa phương (Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân) cũng chưa được xác định cụ thể, chưa có sự gắn bó chặt chẽ, nhất là sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đối với chính quyền địa phương.
Vấn đề kỷ luật, kỷ cương hành chính chưa nghiêm, chưa thực hiện tốt nguyên tắc cơ quan cấp dưới phải phục tùng sự chỉ đạo, lãnh đạo và chấp hành nghiêm chỉnh các quyết định của cơ quan cấp trên…
Bộ trưởng Nguyễn Thái Bình trình bày trong Luật tổ chức Chính phủ (sửa đổi) chế định Thủ tướng Chính phủ có nhiều nội dung mới được bổ sung.
Cụ thể, dự thảo đã bổ sung một số nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ để phù hợp với yêu cầu về quản lý, lãnh đạo, điều hành của Thủ tướng Chính phủ.
Đó là quyết định bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu cơ quan thuộc Chính phủ; trường hợp khuyết Bộ trưởng hoặc Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thì giao quyền Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong khi chờ Quốc hội phê chuẩn và Chủ tịch nước bổ nhiệm.
Thủ tướng được tạm thời giao quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong trường hợp chưa bầu được Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Thủ tướng Chính phủ cũng được trao thêm thẩm quyền yêu cầu Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đình chỉ, cách chức Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp dưới, khi không hoàn thành nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao hoặc vi phạm pháp luật.
Thủ tướng trình Ủy ban thường vụ Quốc hội phê chuẩn việc bổ nhiệm, miễn nhiệm đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại nước ngoài; quyết định các tiêu chí, điều kiện thành lập hoặc giải thể các cơ quan chuyên môn đặc thù, chuyên ngành thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện; quyết định thành lập các cơ quan, tổ chức khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh…
Quyết định và chỉ đạo thực hiện các biện pháp cụ thể cần thiết để thi hành lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc cũng là trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ - theo dự thảo Luật này.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật – Phan Trung Lý cho rằng quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ trong dự thảo Luật chưa tương xứng với vị trí, vai trò của Thủ tướng Chính phủ vừa với tư cách là người đứng đầu Chính phủ vừa với tư cách là thiết chế hiến định có thẩm quyền riêng.
Do đó, Ủy ban Pháp luật đề nghị nên xây dựng Chương này quy định về: địa vị pháp lý của Thủ tướng; cơ chế bầu Thủ tướng; thẩm quyền của Thủ tướng; mối quan hệ giữa Thủ tướng Chính phủ với Chính phủ và với các thành viên khác của Chính phủ.
“Đặc biệt Dự thảo chưa cụ thể hóa được trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ “Thực hiện chế độ báo cáo trước Nhân dân thông qua các phương tiện thông tin đại chúng về những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền giải quyết của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ” đã được quy định tại khoản 6 Điều 98 Hiến pháp. Đồng thời, các quy định này phải khắc phục được tình trạng dồn trách nhiệm lên Thủ tướng Chính phủ”, Ông Phan Trung Lý nói.
Về cách thể hiện, Ủy ban pháp luật đề nghị mỗi nội dung quy định trong Hiến pháp về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ nên cụ thể hóa thành các điều luật riêng.
Đồng thời, ông Lý cho rằng ban soạn thảo cần cân nhắc 3 thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ cho phù hợp quy định của Hiến pháp.
Đó là việc giao quyền Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong trường hợp khuyết Bộ trưởng hoặc Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong khi chờ Quốc hội phê chuẩn và Chủ tịch nước bổ nhiệm tại khoản 5 Điều 24.
Tạm thời giao quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong trường hợp chưa bầu được Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tại khoản 6 Điều 24.
Quyết định và chỉ đạo thực hiện các biện pháp cụ thể cần thiết để thi hành lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm tính mạng, tài sản của Nhân dân.
“Bởi vì, trường hợp các biện pháp này hạn chế quyền con người, quyền công dân thì phải thực hiện theo đúng quy định tại Điều 14 Hiến pháp mà không thể quy định chung thẩm quyền này cho Thủ tướng Chính phủ như quy định của dự thảo Luật”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh.