Dịch bệnh trên tôm nuôi: Thiệt hại nặng vì phòng chống yếu
Dịch bệnh xảy ra liên miên
Theo báo cáo của Cục Thú y (Bộ NNPTNT), từ tháng 1 đến hết tháng 11.2014, dịch bệnh đốm trắng trên tôm đã xảy ra tại 250 xã, 69 huyện thuộc 22 tỉnh, thành phố, với tổng diện tích nuôi bị bệnh là 22.624ha, chiếm 3,3% tổng diện tích thả nuôi của cả nước. Trong đó, diện tích nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh bị bệnh là 13.329,4ha; diện tích nuôi quảng canh, quảng canh cải tiến bị bệnh là 9.294,64ha. Tôm sú là đối tượng nuôi bị thiệt hại nặng nề nhất, với hơn 13.500ha bị nhiễm (59,8%).
Tình trạng tôm bị bệnh hoại tử gan tụy cấp chưa giảm. Trong ảnh là dấu hiệu nhận biết hội chứng hoại tử gan tuỵ của tôm.
Ông Dương Tiến Thể - Phó Cục trưởng Cục Thú y cho biết, năm 2014 đã có 35 tỉnh, thành phố xây dựng và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch phòng, chống dịch bệnh, trong đó có 26 tỉnh, thành được bố trí kinh phí với tổng vốn trên 25,2 tỷ đồng. Còn lại 9 tỉnh, thành có kế hoạch nhưng không bố trí kinh phí thực hiện. “Từ đầu năm đến nay, Cục Thú y đã thành lập 29 đoàn đi kiểm tra thực tế tại 23 tỉnh, thành phố và phát hiện nhiều tồn tại, bất cập trong công tác phòng chống dịch bệnh thủy sản, như thống kê diện tích nuôi thiếu chính xác; khi tổng hợp diện tích bệnh đã không tách riêng từng bệnh hoặc nguyên nhân gây bệnh mà tổng hợp chung; phương thức lấy mẫu, xét nghiệm, chẩn đoán bệnh, quản lý kiểm dịch thủy sản giống, thuốc thú y... cũng còn nhiều hạn chế” – ông Thể cho biết.
Về nguyên nhân của bệnh đốm trắng, theo các nhà khoa học thì “thủ phạm” chính vẫn là virus WSSV (White Spot Syndrome Virus), với cơ chế lây truyền bệnh rất đa dạng như lây từ tôm bố mẹ, từ môi trường, nguồn thức ăn... Còn theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I, hiện có tới 78 loài giáp xác 10 chân là ký chủ mang mầm bệnh, kể cả tôm sú ngoài biển. Virus WSSV cũng có thể sống trong môi trường nước biển 30 ngày sau khi rời ký chủ và gây bệnh cho tôm. Trong khi đó, việc quản lý nguồn tôm giống của nước ta còn nhiều hạn chế, một số nơi buông lỏng nên cũng dễ hiểu vì sao diện tích tôm sú bị bệnh đốm trắng lại tăng mạnh thời gian qua.
Ông Phạm Anh Tuấn – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản (Bộ NNPTNT) cho biết thêm: “Nghiên cứu bệnh đốm trắng cho thấy bệnh do virus WSSV gây ra, trong khi kháng sinh không có tác dụng điều trị bệnh này. Trên thực tế, ngành thủy sản đã nghiên cứu một số chế phẩm, thảo dược, kể cả áp dụng biện pháp tác động đến sợi đôi của virus, nhưng khả năng ứng dụng còn rất xa vời. Vì thế, với bệnh đốm trắng, chúng ta cần xây dựng các giải pháp phòng bệnh là chính”.
Cần chấn chỉnh công tác quản lý
Theo Tổng cục Thủy sản, năm 2012, trước tình hình dịch bệnh xảy ra trên diện rộng, kéo dài ảnh hưởng đến sản xuất tôm nước lợ, Tổng cục đã chỉ đạo triển khai nhiều hoạt động khảo sát, hội thảo khoa học tập trung tìm hiểu nguyên nhân, tác nhân và các giải pháp phòng trị bệnh hoại tử gan tụy cấp trên tôm nuôi. Theo đó đã xác định được nguyên nhân tôm chết sớm là do chất lượng tôm giống không đảm bảo, bị nhiễm vi khuẩn Vibrio, lại thả nuôi trong điều kiện môi trường bất lợi (có sự hiện diện của thuốc bảo vệ thực vật, nước có nồng độ ôxy hòa tan thấp, độ mặn cao, ô nhiễm hữu cơ, có sự hiện diện của vi khuẩn Vibrio...).
Ông Phạm Văn Đông – Cục trưởng Cục Thú y cho biết, hiện nay để phòng chống dịch bệnh, các trang trại sản xuất giống và người nuôi tôm đang sử dụng rất nhiều loại thuốc, hóa chất và chế phẩm sinh học khác nhau. Qua khảo sát cho thấy, tỷ lệ các trại sản xuất giống tôm ở miền Trung sử dụng kháng sinh và hóa chất có nơi lên đến 90%, điều đáng nói là rất nhiều loại hóa chất, thuốc kháng sinh không đem lại hiệu quả như quảng cáo, khiến dịch bệnh thêm trầm trọng hơn.
“Vì vậy, chúng ta cũng cần rà soát lại chất lượng các loại hóa chất do các doanh nghiệp cung cấp. Bên cạnh đó, cũng cần kiểm soát tốt nguồn giống, bắt buộc các trạm cung cấp giống phải có đủ điều kiện, đáp ứng an toàn sinh học, môi trường phải được xử lý triệt để...” – ông Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh.