Đi tìm bài thuốc xáo tam phân: Mơ một khu bảo tồn dược liệu

27/12/2012 14:20 GMT+7

(Dân Việt) - Đã 3 năm kể từ khi “thần y” Lương Sinh thề không quay lại Ninh Vân (Ninh Hòa, Khánh Hòa), hôm nay là lần đầu tiên anh trở lại chốn này để nhận một số rễ xáo tam phân do Chủ tịch UBND xã Ninh Vân tặng.

Ước nguyện của “thần y”

Dừng chân ăn trưa tại một quán quen ở thôn Ninh Tịnh (xã Ninh Phước, Ninh Hòa), trước khi vượt đèo vào Ninh Vân, Lương Sinh được những người quen cũ niềm nở chào đón. Chủ quán Trần Văn Ba - từng làm công nhân với Lương Sinh, nói: “Trời, ngày đó chú chứng kiến cháu chữa bệnh cho ông Lê Hăng mà sao ông Hăng nói trên báo rằng cháu là người Răglay, đi mất tích rồi. Bà con ở đây đồn rằng cháu giận ông Hăng thất hứa mà bỏ đi tu… Cháu quay lại gặp ông Hăng hả?”.

“Thần y” Lương Sinh (phải) và Chủ tịch phường Ninh Giang đang nhận rễ xáo tam phân từ bà Chủ tịch xã Ninh Vân.

Lương Sinh chỉ cười. Đi qua khu vực Eo Gió, Lương Sinh khoát tay, nói với ông Thanh: “Ngày đó dọc tuyến này mọc đầy xáo tam phân (XTP), một vườn thuốc đẹp như mơ. Lúc đó, em nghĩ một vài người bệnh dùng thuốc cũng không thể hết cả rừng thuốc này. Đâu ngờ, họ thất hứa, lợi dụng để làm giàu… Đã qua cả trăm năm, rừng thuốc mới “đẹp” được như vậy. Bây giờ trốc tận rễ rồi, đến khi nào mới phục hồi lại đây…”.

Theo ông Trần Công Hoán, rừng Hòn Hèo rất rộng, tổng cộng 10.000ha, nằm trên 6 xã phường nên rất khó bảo vệ. UBND thị xã Ninh Hòa mới ký hợp đồng với Bộ đội Biên phòng tỉnh để bảo vệ 4.000ha rừng đầu nguồn.

Đến Ninh Vân, Lương Sinh vào nhà bà Chủ tịch xã Trà Thị Bông Sen nhận rễ XTP do bà Sen tặng mang về chữa cho những người bệnh đang đợi ở nhà. “Thần y” tâm sự với bà Thanh: “Bây giờ cơ sự đã như vầy rồi, em chỉ ước nguyện làm sao để mọi người đừng đào bới XTP vô tội vạ nữa. Dù đó chỉ là một vị trong cả thang thuốc nhưng nếu tận diệt, không còn vị đó nữa, thang thuốc cũng không thể cứu người”.

Chủ tịch xã Ninh Vân cho biết: “Gần đây, theo chỉ thị của UBND tỉnh, Bộ đội Biên phòng tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức truy quét người vào rừng đào XTP. Tại đường độc đạo vào Ninh Vân cũng đã lập các chốt ngăn cấm vận chuyển rễ ra, vào làng. Sang tuần, UBND huyện sẽ thành lập đoàn liên ngành, áp dụng các biện pháp xử phạt để hạn chế tình trạng này. Nhưng cũng khó làm vì XTP không nằm trong danh mục cây quý hiếm, cấm khai thác, cũng không phải hàng quốc cấm nên không thể tịch thu, chỉ có thể vận động dân và người tiêu dùng đang lùng mua XTP vô tội vạ…”.

“Em biết vẫn còn một vườn thuốc XTP nguyên sinh. Nhưng em đang giữ bí mật cho mình để còn có thuốc cứu người khi cần. Nếu chính quyền quyết tâm lập khu bảo tồn để bảo vệ, em sẽ nói ra nơi bí mật ấy” – Lương Sinh nói.

Gieo hạt xáo tam phân

Đến Ninh Vân, hỏi đến việc trồng cây XTP, ai cũng chỉ đến nhà ông Trường, gần trụ sở UBND xã. Trong một khoảnh sân nhỏ, ông Trường đang ươm rất nhiều cây XTP con mọc lên từ hạt. Ông Trường kể, thấy mọi người đi đào rễ, ông cũng tranh thủ. Cách đây 4 tháng, khi nguồn cây XTP đã gần như cạn kiệt ở núi Hòn Hèo, ông Trường bỗng gặp một khoảnh rừng mọc 10 bụi XTP lớn.

Khi đào cây, ông đã cất công mang về nhà 5 cây lớn, cắt cành, tỉa bớt rễ trồng vào chậu với mong muốn cây sẽ lớn lên, ra hoa, kết hạt để có thể giữ lại giống cây quý này. Nay, những gốc cây ấy đã bắn mầm dài chừng 40cm, xanh tốt. Trong 10 cây ấy, 1 cây có quả chín vàng, ông Trường đã nhặt hết hạt mang về gieo trong bầu đất. Đến nay, gần 100 bầu đất đã lên cây cao khoảng 20cm.

Theo ông Trường, nếu không ươm trồng, chăm sóc chủ động thì việc rừng XTP sẽ mọc trở lại gần như là không thể. Vợ chồng ông chỉ ước nguyện, dưỡng cho đám cây con này lớn lên, đến mùa mưa sang năm trồng xuống cho cây lớn, thành một vườn dược liệu quý làm của để dành.

Xử lý chậm trễ, lúng túng

Đầu tháng 12, trước tình trạng khai thác, mua bán bừa bãi cây thuốc XTP, UBND tỉnh Khánh Hòa có chỉ thị giao cho Sở Y tế chủ trì, phối hợp với Sở NNPTNT, Hội Đông y Khánh Hòa, UBND thị xã Ninh Hòa, Bộ Chỉ huy biên phòng tỉnh Khánh Hòa thực hiện khảo sát, khoanh vùng để quản lý, bảo tồn và phát triển nguồn gen dược liệu đối với dược liệu quý XTP; tăng cường kiểm tra xử lý các hành vi khai thác bừa bãi XTP.

Chiều 23.12, ông Trần Công Hoán – Chủ tịch UBND thị xã Ninh Hòa cho biết, thực hiện chỉ thị này, huyện đã làm việc với tất cả các ban, ngành và xã Ninh Vân. Bộ đội Biên phòng tỉnh đã tổ chức truy quét các đối tượng vào rừng đào XTP. Tuy nhiên, về lâu dài cần có chế tài để xử lý triệt để bởi cây XTP không nằm trong danh mục cây cấm khai thác, nhiều vùng ở Hòn Hèo cũng không nằm trong xếp loại rừng (rừng cây xúp) nên không thể xử lý người đi đào rễ vi phạm hành chính về lâm luật. “Đến nay Sở Y tế tỉnh vẫn chưa làm việc với thị xã” – ông Hoán nói.

Ông Lâm Quang Chứng – Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Khánh Hòa, xác nhận chưa triển khai chỉ thị này. Ông cho biết, sắp tới sẽ tổ chức khảo sát trước xem trữ lượng còn tới đâu mới lập kế hoạch khoanh vùng, bảo tồn.

Mai Khuê