Đề xuất vợ chồng tự quyết định số con: Có nguy cơ gia tăng dân số
Về đề xuất này, TS Khuất Thu Hồng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển xã hội cho rằng nên cân nhắc. Theo bà Hồng, chuẩn mực ít con đã trở nên phổ biến ở Việt Nam. Vì vậy, nếu được tự quyết định số con, phần lớn các gia đình cũng sẽ lựa chọn sinh 1 đến 2 con để có điều kiện nuôi dưỡng tốt hơn. Bên cạnh đó, các nghiên cứu về mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam và một số nước khác chỉ ra rằng, quy định về số con có thể là một trong những áp lực dẫn đến thực hành lựa chọn giới tính thai nhi ở những nền văn hoá nơi truyền thống ưa thích con trai vẫn tồn tại.
Bà Hồng cảnh báo, tâm lý ưa thích con trai hay truyền thống trọng nam chính là động cơ khiến nhiều cặp vợ chồng phải đẻ bằng được con trai. “Được tự quyết định số con, một bộ phận người dân vì tâm lý ưa thích con trai sẽ cảm thấy “thoải mái” hơn khi cố sinh bằng được con trai. Như vậy họ sẽ có nhiều hơn 2 con”- TS Hồng nhận định. Nếu chấp nhận đề xuất trên thì cần phải lường trước rằng có thể sẽ có sự gia tăng dân số nhẹ ở một số vùng trong thời gian đầu. Từ góc độ cơ quan quản lý nhà nước, trao đổi với PV, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến khẳng định, nới lỏng chính sách dân số cần có thêm thời gian để theo dõi. Nếu mức sinh thấp tiếp tục được duy trì hoặc thấp hơn mới có thể nới lỏng quy định bằng việc trao cho các cặp vợ chồng quyền được quyết định số con.
Ông dẫn chứng, mức sinh trung bình năm 2013 trong cả nước là 2,1 con/phụ nữ nhưng tỷ lệ này tại một số tỉnh, thành phố, vùng miền, mức sinh còn rất khác biệt. Tại một số tỉnh khu vực miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung, Tây Nguyên mức sinh còn cao. Trong khi tại một số thành phố, tỉnh miền Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Cửu Long, mức sinh đã xuống rất thấp.
Mức sinh trung bình của cả nước qua các năm gần đây đang tăng nhẹ. Năm 2011 là 1,99 con/cặp vợ chồng; năm 2012 là 2,05 con/cặp vợ chồng; năm 2013 là 2,1 và năm 2014 đang là 2,13 con/cặp vợ chồng (mặc dù mức này vẫn nằm trong mức sinh thay thế). Do đó, theo ông Tiến, nếu nới lỏng chính sách dân số có thể sẽ bùng nổ dân số.
“Nếu nới lỏng chính sách dân số bằng việc trao quyền cho các cặp vợ chồng tự quyết định số con trong thời điểm này có thể sẽ dẫn tới gia tăng dân số không kiểm soát được. Tuy nhiên, nếu 5 năm nữa, mức sinh vẫn như hiện nay thì chính sách dân số sẽ phải thay đổi”- Thứ trưởng Tiến chia sẻ.