Nghệ sĩ Văn Toản là một trong những diễn viên gạo cội của làng Điện ảnh Việt Nam. Xuất thân trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật nhưng ông đã sớm bén duyên với nghiệp diễn từ những thập niên 60 của thế kỉ trước.
Chàng trai Văn Toản ngày ấy từng đắn đo với rất nhiều lựa chọn như đi hát cải lương, đi bộ đội, làm công nhân... thậm chí là trở thành cầu thủ cho đội tuyển Thể Công. Thế nhưng, sau tất cả Văn Toản quyết định thi vào trường Kịch và trở thành một trong những sinh viên khóa Kịch đầu tiên của nền văn nghệ nước nhà.
Sau khi tốt nghiệp trường Kịch, nghệ sĩ Văn Toản về công tác tại Nhà hát Kịch Việt Nam, cho tới năm 2000 thì về hưu. Sau khi về hưu, ông tiếp tục hoạt động nghệ thuật thông qua các phong trào quần chúng và cũng thường xuyên được mời tham gia các tiểu phẩm hài, cũng như các bộ phim truyền hình.
Tới hôm nay, công chúng yêu văn nghệ vẫn ấn tượng với những vai diễn của nghệ sĩ Văn Toản trong các vở như: "Erostat", "Quê hương Việt Nam", "Đàn chim xây giếng giữa trời"... Đó là những vai diễn kinh điển không chỉ đòi hỏi sự tìm tòi, sáng tạo của người nghệ sĩ mà còn yêu cầu họ phải tích lũy được những vốn sống phong phú, dồi dào để có thể hóa thân hết mình vào nhân vật.
Bên cạnh những vở kịch kinh điển, nghệ sĩ Văn Toản còn được công chúng yêu mến qua nhiều tiểu phẩm hài đặc sắc và những vai diễn nổi bật trong các bộ phim truyền hình. Gần đây khán giả vô cùng thích thú với vai diễn của ông trong bộ phim "Chàng rể họ Lê". Đó là một người cha giản dị, luôn yêu thương con cháu nhưng cũng rất vui tính và đôi lúc thật dí dỏm.
Bản thân nghệ sĩ Văn Toản cũng là một người bình dân và cuộc sống không lấy gì làm dư giả. Tuy vậy, ông tự nhận mình là một con người đa cảm và luôn rung động với những vui buồn của nhân tình thế thái. Nghệ sĩ Văn Toản sẵn sàng chia sẻ với những kiếp người bất hạnh cho dù điều kiện vật chất của ông cũng không khá khẩm hơn gì họ. Điều đó mang lại niềm vui lớn lao trong tâm hồn người nghệ sĩ già bởi ông đã đóng góp được một phần sức mọn cho đời.
Trong cuộc sống thường ngày nghệ sĩ Văn Toản luôn giản dị, cởi mở và được rất được lòng bà con xóm giềng. Đối với gia đình ông là một người cha, người ông mẫu mực được con cháu yêu quý, kính trọng. Ông tâm sự: "Trước đây tôi vẫn sống ở phường Thanh Lương. Nhưng sau này con cháu thương ông già cả, lại côi cút một mình nên cứ nằng nặc đòi đón ông về quây quần bên chúng nó. Thế là tôi đồng ý (cười)."
Nghệ sĩ Văn Toản sinh được ba người con, hai gái một trai. Cho đến bây giờ các con của ông đều đã trưởng thành, có gia đình riêng và sinh cho ông những đứa cháu xinh xắn. Ông vui vì các con mình không theo nghiệp cha bởi ông vẫn quan niệm rằng "nghiệp diễn khổ lắm, không biết bao giờ mới khá lên được". Sự thành đạt của con cháu cũng là niềm an ủi với người nghệ sĩ đã từng trải qua biết bao khốn khó của cuộc đời.
Nụ cười hạnh phúc của Nghệ sĩ Văn Toản bên vợ cùng các con cháu trong ngày vui của cậu con trai út.
Năm nay nghệ sĩ Văn Toản đã bước sang tuổi 77, ngoài niềm vui được quây quần bên con cháu ông cũng chia sẻ những niềm hạnh phúc tưởng chừng rất giản đơn nhưng vô cùng ý nghĩa. Đó chính là những buổi ông theo đoàn đi diễn ở một vùng đất xa lạ nhưng khán giả vẫn nhận ra người nghệ sĩ già và đến với ông bằng những cái ôm thắm thiết hay những tấm hình lưu niệm. Cũng có khi là chén trà thơm mà người bán nước yêu quý mời khi bắt gặp Văn Toản đang thong thả ngoài đường.
Một kỉ niệm đẹp mà ông không thể nào quên đó chính là những năm tháng ông tham gia phong trào văn nghệ quần chúng ở phường Thanh Lương (Hà Nội. Ông kể rằng hồi đó trên địa bàn ông sống có nhiều thanh niên nghiện ngập ma túy, suốt ngày chỉ biết chơi bời lêu lỏng, tương lai chỉ toàn một màu xám. Nghệ sĩ Văn Toản đã tập hợp những con người ấy vào một đội kịch do ông thành lập và truyền cho họ "ngọn lửa nhiệt huyết" của nghiệp diễn, giúp họ quên đi những ám ảnh của "cái chết trắng". Điều kì diệu đã xảy ra, đội kịch của nghệ sĩ Văn Toản không chỉ diễn hay mà còn đoạt nhiều huy chương trong nhiều hội diễn văn nghệ. Những diễn viên nghiệp dư kia đã lột xác hoàn toàn, bỏ lại sau lưng những tháng năm đen tối để hết mình tỏa sáng trên sân khấu.
Giờ đây, tất cả thành viên đội kịch đều đã có những tương lai màu hồng và nhiều cặp trong số đó đã trở thành "thanh mai trúc mã". Ngày cưới của họ nghệ sĩ Văn Toản được trân trọng mời tới như vị "nguyệt lão" đã se nên mối lương duyên kỳ tích đó. Ông xúc động: "Chúng nó vẫn đến thăm tôi thường xuyên đấy. Đăc biệt là năm nào cũng kéo cả hội đến đây chúc Tết "bố Toản". Điều đó khiến tôi vô cùng hạnh phúc".
Nhân dịp năm mới, nghệ sĩ Văn Toản cũng chia sẻ những cảm xúc rất đặc biệt: "Tôi mong đất nước mình ngày càng giàu mạnh, nhân dân được no ấm. Còn với riêng mình, tôi mong sẽ có thêm nhiều sức khỏe để lại được cháy hết mình cùng những vai diễn. Mang lại niềm vui cho những khán giả yêu quý".