Phó Thủ tướng: Việc quy tập hài cốt liệt sĩ cần làm bằng cả tấm lòng

Mỗi năm qua đi, thêm một thách thức

Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam (đứng) báo cáo kết quả hoạt động đi tìm đồng đội của hội.

Báo cáo của Thiếu tướng Trần Văn Minh – Cục trưởng Cục Chính sách (Tổng Cục Chính trị), Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo 1237 cho biết, trong năm 2014, Bộ Quốc phòng đã cơ bản hoàn thành công tác giải mã ký hiệu, phiên hiệu đơn vị quân đội trong chiến tranh, chuyển giao kết quả cho Văn phòng Ban Chỉ đạo Quốc gia 1237, Bộ LĐ,TB&XH cũng như các đơn vị, địa phương để tra cứu, hoàn thiện hồ sơ danh sách liệt sĩ. Cụ thể, có 208.924 thông tin đơn vị trong chiến tranh đã được tiếp nhận, giải mã cùng 36.959 thông tin về liệt sĩ.

Viện Pháp y Quân đội xây dựng kế hoạch, chuẩn bị tổ chức đấu thầu mua sắm trang thiết bị chính dự án đầu tư nâng cấp Trung tâm giám định ADN để thực hiện nhiệm vụ.

Các đơn vị cũng phối hợp với Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam vận động cung cấp thông tin về nơi chôn cất liệt sĩ, mộ ngoài nghĩa trang liệt sĩ. Các đơn vị đã tiếp nhận hơn 2.700 phiếu cung cấp thông tin về hài cốt liệt sĩ ngoài nghĩa trang liệt sĩ; đã xây dựng phần mềm quản lý, cập nhật dữ liệu 280.000 hồ sơ liệt sĩ.

Công tác tổ chức tìm kiếm, quy tập được triển khai tích cực, đã từng bước hướng trọng tâm công tác tổ chức tìm kiếm, quy tập vào địa bàn trong nước, tích cực vận động cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, nhất là thông tin về mộ tập thể; tổ chức nhiều đợt tìm kiếm với quy mô, cấp độ ngày càng rộng lớn hơn.

Kết quả cụ thể việc quy tập năm 2014 được đánh giá là khả quan khi cả nước đã tìm kiếm, quy tập được 2.382 hài cốt liệt sĩ, trong đó tại Lào tìm được 329 hài cốt, tại Campuchia tìm được 945 hài cốt và 1.108 hài cốt tìm được trong nước.

Kết quả chung thực hiện Đề án 150 từ năm 2012 đến nay, các lực lượng đã tìm kiếm, quy tập được 6.093 hài cốt liệt sĩ, đạt 60,93% chỉ tiêu của Đề án giai đoạn 2012 – 2015, đáp ứng một phần nguyện vọng của các thân nhân, gia đình liệt sĩ, góp phần ổn định chính trị - xã hội ở các địa phương. Các tỉnh Đồng Nai (thuộc quân khu 7), Quảng Trị (thuộc quân khu 4), Quảng Ngãi, Đắc Lắc (thuộc quân khu 5), Lạng Sơn (thuộc quân khu 1) là những địa phương tiêu biểu trong việc triển khai có kết quả Đề án.

Nhiệm vụ đặt ra cho năm 2015, phấn đấu với quyết tâm cao nhất tổ chức tìm kiếm, quy tập hoàn thành mục tiêu giai đoạn 1 của Đề án (khoảng gần 4.000 hài cốt liệt sĩ). 100% các địa phương quản lý chặt chẽ địa bàn, không để xảy ra hiện tượng tìm kiếm, cất bốc hài cốt liệt sĩ trái với quy định.

Thượng tướng Nguyễn Thành Cung – Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Trưởng ban thường trực Ban chỉ đạo 1237 nêu rõ định hướng chuyển trọng tâm tìm kiếm trong năm 2015 từ các chiến trường ngoài Việt Nam về nội địa. Tướng Cung phân tích, đến nay, tại Lào còn gần 1.000 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam, tại Campuchia còn gần 5.000 liệt sĩ trong khi tổng số liệt sĩ chưa tìm được hài cốt là gần 200.000. Như vậy, hầu hết liệt sĩ hi sinh trong chiến tranh còn nằm lại trên chính mảnh đất hình chữ S, cần tập trung vào các địa bàn trong nước.

20 hài cốt, 19 liệt sĩ không xác định được tên

Góp ý cho kế hoạch hành động năm 2015, Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam Nguyễn Song Phi đề nghị dồn đầu tư cho các đội tìm kiếm chuyên trách vì công việc này ngày càng khó, càng phức tạp hơn. Ông Phi nhấn mạnh thêm hướng đầu tư đặt vào những người có tâm, có khả năng nhìn nhận vấn đề để tối ưu hóa hiệu quả công việc chứ không phải là đầu tư phương tiện, công cụ.

Đại diện kênh truyền hình quốc phòng – đơn vị làm chương trình “Đi tìm đồng đội” cũng nhận định, công việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ thực tế vô cùng khó khăn mà chỉ những thông tin từ các cựu chiến binh, những người đồng đội xưa mới giúp khoanh vùng hiệu quả nhất. Việc tìm được hài cốt cũng mới chỉ là kết quả ban đầu, công tác xác định ADN, đưa thông tin vào ngân hàng gen để định danh liệt sĩ còn phức tạp hơn nữa.

Dẫn chứng câu chuyện từ chuyến quy tập gần nhất, đại diện đơn vị này xúc động kể, khi đưa được 20 liệt sĩ lên, chỉ một nữ liệt sĩ trong số đó có tên tuổi, 19 người còn lại vẫn vô danh mà việc giám định không đơn giản khi mẫu sinh phẩm bị bội nhiễm. Cả đoàn cất bốc đêm đó không thể ngủ vì trăn trở, mọi người chỉ biết khóc và khấn các anh mách bảo để anh em có thể đưa các anh trở về quê hương một cách trọn vẹn nhất.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: "Có quyết tâm, có sự chân thành mới hoàn thành được nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ".

Thứ trưởng Bộ LĐ,TB&XH Đoàn Mậu Diệp tán thành đề xuất tổ chức tập huấn cho những người cất bốc cách lấy mẫu, bảo quản mẫu sinh phẩm để phục vụ công tác giám định sau này. Ông Mậu cũng không giấu xót xa kể lại trường hợp quy tập được hàng trăm hài cốt về nghĩa trang Thanh Sơn (Phú Thọ) nhưng mà sau thời gian dài, vừa rồi ngành mới có thể công bố danh tính của 26 liệt sĩ trong số đó. Số lượng 300.000 hài cốt nằm trong các nghĩa trang vẫn phải ghi bia “Liệt sĩ vô danh” thực sự là một thách thức, trăn trở lớn.

Chia sẻ những khó khăn của các đơn vị trong công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá cao kết quả nổi trội của năm 2014 với gần 2.400 hài cốt được cất bốc. Phó Thủ tướng ủng hộ hướng thúc đẩy công việc bằng mọi cách đánh thức, khơi dậy ký ức, trí nhớ của các cựu chiến binh về đồng đội của mình.

Phó Thủ tướng phê bình thẳng khâu giám định vì việc xúc tiến xây dựng các trung tâm xác định ADN hài cốt của các đơn vị trong năm qua gần như dậm chân dù các khó khăn, vướng mắc, đòi hỏi kinh phí đã nêu ra từ cuộc họp năm trước đều đã được tháo gỡ, đáp ứng.

“Chiến tranh đã lùi xa, việc tìm kiếm, quy tập, xác định hài cốt liệt sĩ càng để lâu càng khó, mỗi năm qua đi là thêm một thách thức với phần thi thể còn lại của các liệt sĩ, với sự chờ đợi của gia đình, thân nhân. Việc này phải làm bằng cả tấm lòng chứ không chỉ là chuyện nghĩa vụ. Nếu có cơ sở xét nghiệm ADN nào bên ngoài làm được việc này, chúng ta sẵn sàng ký hợp đồng với họ, không nghi ngờ, e ngại vì tôi tin mỗi đơn vị, mỗi người  Việt Nam đều xác định làm việc này bằng cả tâm nguyện” – Phó Thủ tướng quyết liệt.

Phó Thủ tướng cũng nhắc thêm, công việc được xác định mỗi lúc càng thêm khó nhưng càng khó càng phải làm. Theo logic, đáng ra việc tìm kiếm trong năm 2014 khó khăn hơn, ít khả quan hơn 2013, 2012 nhưng thực tế kết quả lại tốt hơn. Điều đó chứng tỏ có quyết tâm, có sự chân thành, nhiệm vụ năm 2015 có thể hoàn thành tốt.