'Mẹ và cháu không được phép mang thai hộ'

Từ ngày 15.3, quy định về sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo có hiệu lực. Từ đó đến nay đã hơn 100 hồ sơ đăng ký. Tuy nhiên, số lượng hồ sơ được xét duyệt rất ít, chỉ có 2 hồ sơ sắp hoàn thiện để thực hiện.

Phóng viên có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến về những điều kiện và thủ tục để nhiều cặp vợ chồng được thực hiện kỹ thuật này.

Thưa ông, được biết đến nay chỉ có 2 hồ sơ sắp hoàn thiện. Phải chăng thủ tục để thực hiện kỹ thuật này gây khó khăn, phức tạp cho nhiều cặp vợ chồng đang hiếm muộn?

- Hiện 3 trung tâm được phép thực hiện kỹ thuật gồm: Bệnh viện Phụ sản T.Ư, Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện T.Ư Huế đã bắt đầu tiếp nhận các hồ sơ đăng ký xin mang thai hộ.

Hồ sơ đăng ký nhiều hơn hồ sơ được duyệt do có những cặp vợ chồng đã đi khám, đủ điều kiện sức khỏe để thực hiện kỹ thuật này nhưng lại không tìm được người mang thai hộ theo quy định hoặc giấy tờ không đáp ứng quy định.

Có thể do mới thực hiện nên các cặp vợ chồng cảm thấy phức tạp về mặt thủ tục. Song, nếu được nghe bác sĩ tư vấn và họ phải chịu khó tìm hiểu các thủ tục pháp lý theo quy định sẽ rất đơn giản.

Mặt khác, các thủ tục pháp lý chặt chẽ để quy định nhân văn này không bị lợi dụng vì mục đích thương mại. Ví dụ, thỏa thuận mang thai hộ phải có thông tin đầy đủ, cam kết thực hiện quyền và nghĩa vụ của cả hai bên, lập thành văn bản có công chứng, có xác nhận của cơ sở y tế thực hiện và không được ủy quyền cho bên thứ ba.

Hơn nữa, hầu hết các trường hợp mang thai hộ đều kết thúc bằng việc mổ lấy thai sao cho an toàn nhất. Về mặt sức khỏe, một người không mổ lấy thai quá 2 lần, nếu không có thể nguy hiểm đến tính mạng. Trong khi đó, điều kiện đối với người mang thai hộ phải là người đã có con. Bản thân người nhờ mang thai cũng không dám nhờ một người đã sinh mổ quá nhiều lần vì sợ ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và con.

Những trường hợp nào được phép thực hiện kỹ thuật mang thai hộ, thưa ông?

- Đây là quy định rất nhân văn nhưng không phải trường hợp nào cũng thực hiện được kỹ thuật mang thai hộ. Nói cách khác, chỉ có những trường hợp tinh trùng của chồng, noãn của vợ bình thường nhưng người vợ không thể mang thai được mới chỉ định biện pháp mang thai hộ.

Kỹ thuật mang thai hộ là lấy trứng của mẹ (hoặc của người hiến tặng trứng) và tinh trùng của người cha để thụ tinh trong ống nghiệm, sau đó chuyển phôi cho một phụ nữ khác nhờ mang thai hộ. Đứa trẻ sinh ra vẫn mang gene di truyền, nhóm máu của cha hoặc mẹ chứ không phải của người mang thai hộ.

Để thực hiện kỹ thuật này cần những thủ tục gì, thưa Thứ trưởng?

- Các điều khoản quy định trong mang thai hộ hết sức chặt chẽ. Trước hết về y khoa người vợ có thể bị bệnh lý mà không thể được phép mang thai như bệnh tim, thận, gan phổi…, hay người vợ không có tử cung thì không thể mang thai được.

Về pháp lý cũng phải hết sức đầy đủ; người mang thai hộ là người trong dòng họ, cùng hàng chứ không phải mẹ hay cháu được phép mang thai hộ. Mặc dù là người trong gia đình thân thiết nhưng cũng phải làm các giấy tờ, biên bản cam kết.

Ngay cả khi người nhờ mang thai hộ độc thân hay ly dị thì cũng mang giấy chứng nhận dấu đỏ của phường, xã đến các trung tâm hỗ trợ sinh sản để kiểm tra, như ly dị thì phải có giấy chứng nhận của tòa án cho ly hôn...

Tình trạng sức khỏe của người nhận phôi cũng được kiểm tra liệu có đảm bảo hay không, về tuổi tác, bệnh lý... Khi đã kiểm tra đầy đủ thì các trung tâm mới chỉ định thực hiện mang thai hộ.

Nói thì đơn giản nhưng để thực hiện các quy trình này, giấy tờ về mặt pháp lý cũng phải mất thời gian.

Chi phí cho một ca mang thai hộ ở Việt Nam là bao nhiêu, thưa ông?

- Bộ Y tế sẽ chọn trung tâm lớn có tính pháp lý và chuyên môn cao (không phân biệt trung tâm tư nhân hay công lập) để thực hiện.

Chi phí mang thai hộ ở Mỹ hiện nay khoảng hơn 700 triệu đồng, còn ở Việt Nam dự kiến khoảng 40-60 triệu đồng.