Kết án oan nhưng không chịu bồi thường

Đó là trường hợp của anh Nguyễn Bá Kết ở Đức Linh, Bình Thuận. Ban đầu anh bị khởi tố tội gây rối trật tự công cộng, sau đó chuyển sang tội giết người và bị TAND tỉnh Bình Thuận xử phạt 10 năm tù. Sau khi Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM hủy án sơ thẩm, anh Kết được đình chỉ điều tra, nhưng TAND tỉnh Bình Thuận lại không bồi thường cho anh.

Thay đổi tội danh và kết án

Theo hồ sơ, khoảng 15h chiều 1.5.2013, sau khi dự đám cưới về, anh Nguyễn Bá Duy (anh trai Kết) rủ nhóm bạn về nhà uống rượu tiếp. Trong lúc nhậu, những người bạn của Duy cãi vã và xô xát nhau. Lúc này Kết đi chơi vừa về đến nhà. Nghe tin hai người em trai bị đánh, anh Hiền liền lấy dao và cây sắt chạy đến nhà Duy để đánh nhau. Duy ra khuyên ngăn, Hải (em của Hiền, người bị đánh) cầm rựa xông đến chém Duy. Có tiếng la: “Thằng Duy bị chém kìa”. Kết và mấy người khác mỗi người lấy một khúc cây chạy ra cổng. Thấy vậy, anh em Hiền bỏ chạy. Chạy được một lúc, Hiền ngã xuống mương thoát nước thì bị Minh, Liêm, Lâm, Kết đánh vào đầu đến bất tỉnh. Hiền tử vong ngay sau đó.

Hai ngày sau, Kết bị Cơ quan điều tra (CQĐT) Công an huyện Đức Linh khởi tố về tội gây rối trật tự công cộng. Tháng 8.2013, CQĐT Công an tỉnh Bình Thuận đã thay đổi quyết định khởi tố bị can từ tội gây rối trật tự công cộng sang tội giết người.

Tháng 9.2013, TAND tỉnh Bình Thuận xử sơ thẩm. Tại tòa, các bị cáo Minh, Liêm, Lâm đều thừa nhận hành vi giết người. Riêng Kết không thừa nhận.

Bị cáo Minh khai trong khi đánh anh Hiền, bị cáo này nhìn thấy lưng của một người giống Kết dùng cây đánh Hiền. Bị cáo Lâm khai mình có thấy thanh niên dùng cây đánh trúng vào cổ anh Hiền, lúc đó không biết tên, sau này mới biết là Kết. Còn bị cáo Liêm thì khai không biết Kết có tham gia đánh anh Hiền hay không.

Các nhân chứng có mặt tại tòa đều khẳng định không ai trông thấy Kết đánh nạn nhân. Nhân chứng Trịnh Văn Vương khẳng định có bốn người tham gia đánh Hiền nhưng những người này đều lạ mặt. Nhận dạng tại tòa, ông nói giữa Quân (một bị cáo trong vụ án, bị truy tố tội cố ý gây thương tích) và Kết có chiều cao bằng nhau và khuôn mặt có những điểm hơi giống nhau. Nhân chứng Nguyễn Bá Ngân khai không nhìn thấy Kết đánh Hiền nhưng thấy Kết đứng gần nơi Hiền bị ngã xuống mương…

Bản thân Kết khai khi xảy ra việc đánh Hiền, anh đang vật lộn với Hải vì Hải dùng rựa chém Duy, anh trai mình.

Thế nhưng HĐXX lập luận Hải khai Hải dùng rựa chém Duy và giằng co cây rựa rồi cả hai người té xuống mương chứ không phải Kết. Một người anh của Duy đã nhìn thấy Duy bị té xuống mương, chính người này chạy đến giật cây rựa trên tay Hải và dìu Duy vào nhà. Do đó Kết nại đang vật lộn với Hải là không có cơ sở, không thuyết phục được HĐXX. Từ đó tòa phạt Kết, Minh, Lâm, Liêm mỗi người 10 năm tù về tội giết người.

Đình chỉ nhưng không bồi thường

Tháng 1.2014, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM nhận định lời khai của các bị cáo Minh, Lâm, Liêm đều xác định chỉ thấy một người thanh niên giống Kết tham gia đánh nạn nhân. Tại phiên tòa sơ thẩm, một bị cáo khai thấy Kết đánh trúng vào cổ nạn nhân nhưng kết luận giám định tử thi thì vùng cổ không hề có dấu vết của sự tác động nào. Đặc biệt tại tòa, cả ba bị cáo Minh, Liêm, Lâm và những người làm chứng đều khẳng định không chứng kiến Kết tham gia đánh nạn nhân.

Từ đó tòa chấp nhận đề nghị của VKS, tuyên hủy phần quyết định của bản án sơ thẩm đối với Kết để cấp sơ thẩm điều tra, xét xử lại.

Tháng 10.2014, VKSND tỉnh Bình Thuận đã hủy bỏ quyết định thay đổi khởi tố bị can Kết từ tội gây rối sang tội giết người (tức lúc này Kết vẫn đang là bị can của tội gây rối như ban đầu).

Tiếp đó, ngày 20.10.2014, CQĐT Công an huyện Đức Linh có kết luận điều tra lại với nội dung: Kết có dấu hiệu của tội gây rối trật tự công cộng. Tuy nhiên, CQĐT cho rằng “hành vi vi phạm pháp luật của bị can có phần lỗi phía nhà bị hại... Vả lại, hành vi vi phạm pháp luật trước đây của bị can không còn nguy hiểm cho xã hội”. Từ đó cơ quan này đã đình chỉ điều tra Kết (về hành vi gây rối) và đề nghị VKSND huyện Đức Linh miễn truy cứu trách nhiệm hình sự Kết. Vụ án khép lại.

“Tôi cho rằng việc đình chỉ điều tra như vậy là để né bồi thường oan. Tôi đã bị giam 18 tháng. Tôi đã gửi đơn yêu cầu bồi thường oan tới các cơ quan tố tụng nhưng không cơ quan nào chịu bồi thường” - anh Kết nói.

“Tòa tỉnh phải bồi thường, đó là đạo lý”

Trao đổi với PV, ông Biện Văn Hoan (Phó Chánh án TAND tỉnh Bình Thuận) nói: “Theo khoản 1 Điều 27 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước thì trường hợp của anh Kết được miễn trách nhiệm hình sự nên không thuộc diện bồi thường”.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Tấn Lực (Phó Viện trưởng VKSND huyện Đức Linh) lại có ý kiến khác. “Ban đầu chúng tôi khởi tố Kết tội gây rối trật tự công cộng nhưng tỉnh lại xác định đây là tội giết người và tòa tỉnh đã kết án Kết về tội này. Sau khi tòa phúc thẩm hủy án, VKS huyện đã đình chỉ điều tra. Trong trường hợp này, theo quy định pháp luật thì tòa sơ thẩm kết án bị cáo có tội thì tòa sơ thẩm phải bồi thường oan. Sai thì phải có trách nhiệm, đây là đạo lý!” - ông Lực nói.

Ông Ngô Đệ, Chánh Văn phòng VKSND tỉnh Bình Thuận, cũng khẳng định trong trường hợp này thì TAND tỉnh Bình Thuận phải đứng ra bồi thường.