"Án oan" nhiễm HIV: Xét nghiệm sai, ai bồi thường?

Bản "án oan" 12 năm bị nhiễm HIV

Vừa qua, sự việc Hoàng Khắc Sửu (42 tuổi, ngụ thị xã Cửa Lò, Nghệ An) bỗng phát hiện mình không hề bị nhiễm HIV như kết quả khám trước đó.

Theo thông tin sự việc: Tháng 4.2003, khi đang thụ án tại Trại giam số 3 (Bộ Công an) đóng ở huyện Tân Kỳ, Nghệ An, anh Hoàng Khắc Sửu được yêu cầu lấy máu xét nghiệm HIV.

Kết quả, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh Nghệ An thông báo anh đã bị nhiễm vi rút HIV. Cuối tháng 8.2013, anh Sửu mãn hạn tù, về nhà, anh thuộc đối tượng bị nhiễm HIV nên phải chịu sự quản lý, chăm sóc của Trạm y tế phường Nghi Thu, nơi anh sinh sống.

Do nghi ngờ kết quả xét nghiệm HIV năm 2003 bị sai, nên ngày 8.9.2014, anh Sửu đến Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh Nghệ An để xét nghiệm lại. Ngày 9.9.2014, trung tâm này kết luận, anh Sửu âm tính với HIV.

Ngày 16.9.2014, anh Sửu đến Bệnh viện Đa khoa Nghệ An để xét nghiệm máu và cũng cho kết quả âm tính với virus HIV. Ngày 12.12.2014, anh Sửu lại đến Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh Nghệ An để xét nghiệm lại theo yêu cầu của Trạm y tế phường Nghi Thu, kết quả lần này cũng được kết luận âm tính với virus HIV.

Sau đó, anh Sửu làm đơn gửi Sở Y tế Nghệ An đề nghị làm rõ kết quả xét nghiệm năm 2003 kết luận anh bị nhiễm HIV và có trách nhiệm bồi thường vì những tổn hại do kết quả xét nghiệm này gây ra cho anh (tổn hại về tinh thần và vật chất) nhưng không được hồi âm.

Ngày 1.4 vừa qua, Sở Y tế Nghệ An mời anh Sửu đến làm việc, lãnh đạo sở này đã xin lỗi anh Sửu, mong được anh Sửu thông cảm, bỏ qua sai sót của lần xét nghiệm năm 2003, nhưng không xem xét việc bồi thường cho anh vì “chưa có quy định và những người liên quan đến việc xét nghiệm nói trên đã nghỉ hưu nên khó xác định trách nhiệm”.

Sở Y tế Nghệ An cũng nhận trách nhiệm về mình, nhưng cho rằng "do ngành không có quy định cụ thể và những người có trách nhiệm liên quan đến việc xét nghiệm hồi đó đã nghỉ hưu nên rất khó xác định trách nhiệm để bồi thường cho anh Sửu".

Trước sự việc trên, anh Sửu cho biết đang làm đơn để gửi Tổng cục 8 (Bộ Công an) đề nghị làm rõ vì sao lại có kết quả xét nghiệm sai sót năm 2003 và trách nhiệm của những đơn vị liên quan. “Trong trường hợp không cơ quan nào chịu trách nhiệm bồi thường và trả lại danh dự cho tôi, tôi sẽ khởi kiện ra tòa”, anh Sửu nói.

Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh Nghệ An có nghĩa vụ bồi thường?

Trao đổi với PV Người đưa tin, luật sư Giang Hồng Thanh - Trưởng Văn phòng luật sư Giang Thanh (Đoàn luật sư Hà Nội) phân tích: Điều 604 Bộ luật Dân sự 2005 quy định: “Người nào do lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của cá nhân, xâm phạm danh dự, uy tín, tài sản của pháp nhân hoặc chủ thể khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường”.

Theo luật sư Giang Hồng Thanh, trong trường hợp này, xác định Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh Nghệ An đã vô ý xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của anh Hoàng Khắc Sửu thông qua việc xét nghiệm sai cho anh Sửu, cụ thể là có kết quả dương tính đối với người không nhiễm HIV, khiến anh Sửu phải gánh chịu những thiệt hại về vật chất và tinh thần do việc xét nghiệm sai mang lại. Do vậy trung tâm này có trách nhiệm phải bồi thường thiệt hại cho anh Sửu.

Đối với ý kiến của trung tâm cho rằng “Những người liên quan đến việc xét nghiệm hồi đó đã nghỉ hưu nên rất khó xác định trách nhiệm để bồi thường cho anh Sửu”, quan điểm của luật sư Thanh cho rằng ý kiến đó không đúng với quy định của pháp luật.

Điều 619 Bộ luật Dân sự quy định về việc bồi thường thiệt hại do cán bộ, công chức gây ra như sau: “Cơ quan, tổ chức quản lý cán bộ, công chức phải bồi thường thiệt hại do cán bộ, công chức của mình gây ra trong khi thi hành công vụ. Cơ quan, tổ chức quản lý cán bộ, công chức có trách nhiệm yêu cầu cán bộ, công chức phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp luật, nếu cán bộ, công chức có lỗi trong khi thi hành công vụ”.

Như vậy, bất luận thế nào, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh Nghệ An có nghĩa vụ bồi thường cho anh Hoàng Khắc Sửu chứ không phải cá nhân xét nghiệm sai phải bồi thường cho anh Sửu. Sau đó trung tâm có quyền yêu cầu người xét nghiệm sai phải hoàn trả tiền bồi thường.

Luật sư Thanh cho rằng, nếu anh Sửu và trung tâm không thương lượng được mức bồi thường, anh Sửu có thể khởi kiện ra tòa để yêu cầu trung tâm phải bồi thường. Các khoản bồi thường gồm có thiệt hại về vật chất và thiệt hại về tinh thần.

Đối với thiệt hại về vật chất, anh Sửu có nghĩa vụ phải chứng minh các khoản thiệt hại đó là gì, ví dụ như vì bị người khác hiểu lầm là mắc bệnh HIV nên thu nhập của anh Sửu bị giảm sút, hoặc tiền tàu, xe đi lại, tiền thuê trọ trong quá trình yêu cầu cơ quan chức năng xác minh sự việc… Nếu không chứng minh được thì anh Sửu sẽ không được bồi thường.

Đối với thiệt hại về tinh thần, anh Sửu sẽ được bồi thường tối đa không quá 10 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết bồi thường.

Trước sự việc nêu trên, luật sư Thanh cũng thông tin: Hiện nay, đối với các vi phạm trong lĩnh vực phòng, chống HIV, pháp luật đã có những chế tài cụ thể được thể hiện tại Nghị định số 176/2013/NĐ-CP ngày 14.11.2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế.

Tuy nhiên đối với trường hợp này, thời hiệu áp dụng các hình thức xử phạt hành chính đã hết do sự việc xảy ra từ năm 2003, trong khi pháp luật quy định thời hiệu xử phạt chỉ là một năm từ thời điểm chấm dứt hành vi vi phạm. Do đó, người xét nghiệm sai cho anh Sửu sẽ không bị xử phạt hành chính.

Tuy nhiên, luật sư cho rằng: Điều cần làm bây giờ là phải bồi thường cho anh Hoàng Khắc Sửu và giúp đỡ anh Sửu hòa nhập với cộng đồng, ổn định cuộc sống, hạn chế thiệt hại mà anh Sửu đã và đang phải gánh chịu do lỗi của người thuộc cơ quan Nhà nước gây ra.