Chị Nguyễn Thị Hồng (SN 1980) là một trong những người đầu tiên ở Việt Nam can đảm nghiên cứu và nuôi trồng trông trùng hạ thảo, loại nấm chữa được “bách hư bách tổn" chỉ mọc trên đỉnh núi Himalaya ở Nepal. Để có được loại nấm này trong tự nhiên, người ta phải bỏ ra hàng trăm triệu, thậm chí hơn một tỷ chỉ để mua một 1kg. Sự can đảm ấy đã cho chị mức doanh ấn tượng: 12 tỷ đồng/năm.
Doanh thu khủng từ nấm đông trùng hạ thảo
Đông trùng hạ thảo là một loại nấm ký sinh trên côn trùng, vừa là thực vật vừa là động vật. Theo Đông y, đó là loại thuốc quý giúp “cải lão hoàn đồng”, hồi phục trí lực, được các vị vua chúa xưa dùng. Chính vì vậy, đông trùng hạ thảo ngoài tự nhiên đã gần như bị khai thác cạn kiệt.
Chị Nguyễn Thị Hồng, người nuôi trồng thành công nấm đông trùng hạ thảo ở Việt Nam
“Trên thị trường Việt Nam bây giờ có rất nhiều sản phẩm đông trùng hạ thảo xuất xứ từ nước ngoài không rõ nguồn gốc và chất lượng. Theo như Viện kiểm nghiệm phân tích thì hàm lượng hoạt chất sinh học trong những sản phẩm đó rất là thấp, mà khi uống vào chưa chắc đã có lợi, ngược lại còn gây hại cho cơ thể”- Thạc sỹ Lê Thanh Hiếu – Trường phòng Công nghệ - sở Khoa học Công nghệ Hà Nội cho biết.
Trong bối cảnh ấy, chị Nguyễn Thị Hồng (xã Dân Hòa, huyện Thanh Oai - Hà Nội) đã làm nên điều kỳ diệu khi “chinh phục” được loại nấm quý hiếm và khó tính này. Hiện tại, chị Hồng đang sở hữu 2 cơ sở sản xuất đông trùng hạ thảo lớn, một trụ sở chính tại Thanh Oai (Hà Nội) và một trụ sở tại thành phố Đà Lạt (Lâm Đồng).
Mỗi năm cơ sở sản xuất đông trùng hạ thảo của chị đem về doanh thu khoảng 12 tỷ đồng. Trước đó, chị Hồng đã tự bỏ tiền túi đầu tư công phu vào việc nghiên cứu và nắm bắt quy trình sản xuất giống đông trùng hạ thảo, một công nghệ mà ở Việt Nam hiếm có nơi làm được.
Tất cả sản phẩm đông trùng hạ thảo cơ sở chị Hồng làm ra là kết quả tự mày mò nghiên cứu trong hơn 3 năm.
Thành công lớn nhất của chị Hồng là nắm được đặc tính nuôi trồng đông trùng hạ thảo ở những môi trường khác nhau, bất cứ vùng đất nào cũng có thể trồng được loài nấm này. Nhiệt độ lý tưởng cho nấm sinh trưởng tốt là từ 18 - 20 độ.
“Những năm 2006, 2007 chúng tôi đã sử dụng đông trùng hạ thảo rất nhiều nguồn của nam dược từ Trung Quốc, tuy nhiên vào thời kỳ đó giá đông trùng hạ thảo tăng rất nhanh mà chất lượng của loại nấm này rất khó kiểm soát. Với lý do đó, chúng tôi quyết định không sản xuất những sản phẩm thuốc có liên quan thành phần đông trùng hạ thảo. Đến năm 2010 qua tìm hiểu chúng tôi biết đến cơ sở sản xuất đông trùng hạ thảo của chị Hồng, qua kiểm nghiệm cho chất lượng tốt và giá thành hợp lý, tạo cơ sở cho chúng tôi sản xuất lại những sản phẩm liên quan đến đông trùng hạ thảo “- anh Lê Văn Sản - Phó tổng giám đốc của một công ty dược tại Hà Nội cho biết).
Hiện tại đã có 13 cơ sở phát triển được mô hình trồng nấm đông trùng hạ thảo từ nguồn giống của chị Hồng.
Con đường chinh phục nấm đông trùng hạ thảo
Xuất thân từ một gia đình làm nông, cuộc sống vất vả nơi thôn quê không khiến chị Hồng có ý định rời xa quê hương mà đó còn là động lực giúp chị say mê hơn với nông nghiệp. Chính vì khát khao đưa công nghệ vào nông nghiệp, chị đã quyết định thi vào khoa Công nghệ sinh học của trường Đại học Khoa học tự nhiên Hà Nội.
Năm 2003, chị ra trường làm cho một công trình nghiên cứu về nấm linh chi. Một lần tình cờ tìm đọc tài liệu về nấm, chị Hồng biết đến đông trùng hạ thảo. Thời điểm bấy giờ, ở Việt Nam chưa có cơ sở nào nuôi trồng, thậm chí chưa có một tài liệu nào nghiên cứu về loại nấm này được công bố.
Những lọ nấm đông trùng hạ thảo được nuôi cấy tại cơ sở chính Thanh Oai, Hà Nội
Năm 2009, chị Hồng đã từ bỏ công việc hiện tại để tập trung toàn lực vào việc nghiên cứu cách nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo.
Anh Phạm Hữu Quyển (đồng nghiệp của chị Nguyễn Thị Hồng) chia sẻ: "Bấy giờ tôi chưa biết đông trùng hạ thảo là cái gì, thế nhưng sau khi tìm hiểu thì tôi cũng quyết định liều một phen với Hồng, tôi phụ trách về môi trường sống, còn Hồng phụ trách về giống trồng”
Với số tiền tích cóp được và tiền bán một mảnh đất mặt đường, chị Hồng dồn toàn bộ tiền để đầu tư mua đất trong làng làm xưởng, đầu tư công nghệ máy móc và học cách thức nuôi cấy nấm ở nước ngoài.
“Lần đầu tiên thử nghiệm với lọ giống mua ở Quảng Tây (Trung Quốc) với giá 5 triệu đồng, tôi tiêm giống vào ngực và đầu nhộng tầm với biết bao chờ đợi, hy vọng. Nhưng càng mong đợi bao nhiêu thì càng thất vọng bấy nhiêu. 3 ngày sau, toàn bộ số nấm trồng đều bị hỏng hết. Nhộng tằm chết và bốc mùi hôi thối”, chị Hồng kể lại.
Sau ba lần mua loại giống 5 triệu đồng không thành công, chị Hồng quyết định đầu tư mua loại giống 50 triệu đồng. Và cũng sau nhiều lần thất bại, chị rút ra kinh nghiệm, điều chỉnh lại những thông số: nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm một cách phù hợp để tạo ra môi trường tốt cho nấm đông trùng hạ thảo phát triển.
Chị Hồng tâm sự: “Nguyên nhân chính cho những thất bại trước đó là vì trong tài liệu nghiên cứu đông trùng hạ thảo của Mỹ không viết rõ cần tiêm giống nấm vào nhộng tầm sâu bao nhiêu nên tôi chỉ tiêm vào đầu và ngực của nhộng mà không để ý đến khoảng cách gây nên nhiễm trùng, nấm không phát triển được. Để khắc phục, tôi đã tạo ra lò hấp các cốc thủy tinh để khử trùng trước khi tiến hành tiêm giống vào nhộng”.
Cuối năm 2014, chị Hồng đã cho ra đời thành công giống nấm đông trùng hạ thảo made in Việt Nam. Những lọ nấm tuy nhỏ bé nhưng lại mang lại giá trị kinh tế rất lớn, có thể là ý tưởng hay cho những người muốn thoát nghèo.