Miền Tây Nam bộ được thiên nhiên ưu đãi cá tôm. Với hệ thống kênh rạch sông ngòi chằng chịt như ô bàn cờ là điều kiện thích hợp cho nhiều loại thủy sản sinh sôi, phát triển. Vùng nước lợ gần biển, có loại cá bống da trơn dân gian gọi là cá bống kèo.
Cá kèo con nhỏ cỡ ngón tay cái người lớn, dài non gang tay. Vào mùa mưa, nhất là lúc con nước rong, khi những hang ổ trú ngụ của cá kèo bị chìm sâu dưới nước, chúng phải thiên di theo dòng chảy nổi lềnh bềnh trên các kênh rạch, trông từ xa giống như những trái mù u. Có lẽ cũng từ hiện tượng tự nhiên này mà dân gian có thành ngữ: lềnh đầu cá kèo, được chuyển nghĩa để chỉ sự phong phú của một thứ gì đó. Cá kèo chỉ ăn phù du, rong rêu nên thịt cá sạch, ngon ngọt mà lại dễ chế biến, ai ăn cũng được.
Cá kèo nướng sậy.
Ngày trước, sau những căn nhà lợp lá dừa nước của cư dân miền đất này là những rừng rậm mọc đầy lau, sậy, dây choại, dây mây, … Bằng trí tuệ của mình, người bình dân khéo léo chế ra món cá kèo nướng sậy hết sức lạ lùng.
Sậy tươi non lựa loại lớn chặt về mấy cây. Cá kèo chạy nò, cháy vó nhảy xoi xói được thả vào thao nước có pha muối mặn. Cá quẫy mạnh mấy lần trước khi chết. Điều đó vô tình làm cho nhớt trên mình cá tuôn đi hết. Người ta rửa sạch, dùng kéo hoặc dao bén cắt bỏ vây, đuôi và phần răng cá. Sậy cắt ra thành từng khúc vừa chiều dài thân cá. Chẻ một mép ống sậy ra ấn cá vào đó.
Bếp than hồng rực đỏ đặt vỉ rồi xếp những ống sậy chứa cá lên trên. Sức nóng của than làm cho sậy cháy xèo xèo và chảy nước. Con cá kèo cũng khô dần rồi chín khi sậy đã cháy xém.
Lấy cá ra, rồi những đọt sộp, đọt chùm giuộc, lá cách, lá nhàu non, lá bông súng non, … hái từ đất hoang, cùng với khế chua, chuối chát, ớt hiểm bày ra. Người ta thường chấm cá kèo nướng với nước mắm chanh, ớt, tỏi bằm, …
Béo ngậy … con cá kèo!.
Những miếng cơm trăng trắng trong lòng ống sậy đã thấm vào cá tạo nên một hương vị đậm đà và sức hấp dẫn có một không hai của món ăn này. Cá kèo nướng đã ngọt, đã thơm, nhưng “đã” nhất là phân bụng cá. Mật cá kèo nhẫn đắng mà béo ngậy, ai đã từng ăn rồi thì khó mà quên được nó.
Từ bao đời, dân gian còn truyền lại câu ca dao đầy sức quyến rũ mà chân thành, mộc mạc:
"Các kèo nướng sậy vàng thơm/ Món ăn dân dã hết cơm nhà nghèo".
