Số phận chìm nổi của tiểu thuyết kinh điển hàng đầu thế kỷ 20

Tiểu thuyết Ulysses của nhà văn Ireland James Joyce được đánh giá là dấu mốc cho một bước phát triển mới của tiểu thuyết hiện đại, nhưng trước khi đạt đến thành công, cuốn sách đã có một chặng đường không mấy suôn sẻ, từng bị giới phê bình chỉ trích, phải trải qua một hành trình dài để đến được nước Mỹ sau mười mấy năm trời bị cấm.

 

Cuốn tiểu thuyết đặt nền móng cuộc cách mạng tiểu thuyết hiện đại phương Tây.

Margaret Anderson và Jane Heap, các biên tập viên của tạp chí có tên là “The Little Review”, những người có ấn tượng tốt với cuốn tiểu thuyết và đã in nó phải có mặt tại phòng xử án ở Manhattan. Họ đã phải đối mặt với án phạt một năm tù vì vi phạm luật chống khiêu dâm của New York khi quyết định in một đoạn trích từ cuốn tiểu thuyết Ulysses của James Joyce.

Năm 1921, cuốn tiểu thuyết được giới thiệu tới Sylvia Beach, chủ của một hiệu sách có tên là “Shakespeare and Company” ở Paris. Sylvia đã đồng ý xuất bản cuốn tiểu thuyết, ra mắt ngày 2.2.1922 nhân dịp kỷ niệm 40 năm sinh nhật Joyce. 30.000 bản đã được bán, chủ yếu cho người Mỹ, nhưng 500 cuốn đã bị tịch thu ở New York. Những người đưa ra yêu cầu được nhập khẩu hợp pháp cuốn sách này đều bị từ chối.

Trong suốt hơn một thập kỷ, cuốn tiểu thuyết “lận đận” này bị khinh ghét ở Anh, Canada, Australia và quê hương của chính James Joyce, Ireland. Hàng trăm bản sao của Ulysses đã bị thu giữ và đốt ở Anh và Mỹ.

 

Ulysses được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1922 ở Paris, bởi chủ hiệu sách Sylvia Beach.

Kể từ cuối thế kỷ 19, các nhà kiểm duyệt đã tự coi mình là những người bảo vệ trật tự công dân trong một thời đại thông tin mới nổi. Các nhà kiểm duyệt cho rằng các nhân vật như Gerty MacDowell sẽ dẫn lối phụ nữ hành động điên rồ, khiến gia đình bị phá vỡ và một quốc gia bị hủy hoại. Khi đó, sự ủng hộ quyền tự do quan hệ tình dục hoặc thông tin về tránh thai, thuốc tránh thai đều là bất hợp pháp.

Tác phẩm kinh điển đã đặt một nền móng lịch sử. Tác phẩm được tạp chí Time đánh giá là một trong số những kiệt tác văn chương lớn nhất thế giới thế kỷ 20.

Trong thập kỷ 50 và 60, tòa án tối cao Mỹ nới lỏng luật liên quan đến tính khiêu dâm và cơ quan kiểm duyệt văn học ngày nay có xu hướng quan tâm đến chính trị và an ninh quốc gia hơn là tính khuôn phép trong tự do giới tính và tình dục.

Tác phẩm Ulysses đã thể hiện sự nỗ lực cao độ để chiếm lĩnh và tái hiện toàn bộ cuộc sống. James Joyce đã thành công trong việc tái hiện từ ngoại cảnh, âm thanh, mùi vị của Dublin đến những kỷ niệm, quá khứ, hồi tưởng và cảm xúc, khát vọng, tâm tư của con người trong thế giới hiện đại, khiến tác phẩm trở thành một cột mốc trong hành trình tiểu thuyết thế giới thời hiện đại.