Nhận diện 4 loại "cây tỷ đô" du nhập về Việt Nam
Cây ca cao du nhập vào Việt Nam từ thời Pháp thuộc và được trồng rải rác từ Đồng bằng sông Cửu Long đến cao nguyên Nam Trung bộ. Tuy nhiên, mãi đến năm 2005, khi Ban Điều phối phát triển ca cao quốc gia được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành lập, loại cây này mới bắt đầu phổ biến, trồng rộng rãi và trở thành trào lưu ở nước ta.
Tại thời điểm đó, ca cao được kỳ vọng cho giá trị kinh tế cao tới hàng tỷ USD khi có sự tham gia của các công ty nước ngoài như Puratos, Cargill, ED&F Man, Armajaro… Theo kế hoạch của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, đến 2010 cả nước sẽ có 20.000 ha ca cao và đạt 80.000ha vào 2020. Thế nhưng, đến 2012, khi ca cao mất giá, đầu ra khó khăn, người dân ra sức chặt phá để thay thế bằng loại cây khác.
Tại Hội nghị 10 năm phát triển ca cao Việt Nam diễn ra vào cuối tháng 7 vừa qua, Cục Trồng trọt đề ra mục tiêu "khiêm tốn" hơn là đến 2020 diện tích ca cao sẽ vào khoảng 50.000 ha. Tuy nhiên, nhiên, trên thực tế mục tiêu này cũng khó đạt vì năng suất thấp, người trồng không hưởng ứng.
Mặc dù cây ca cao cho năng suất rất khá nếu được chăm sóc đúng kỹ thuật. Tuy nhiên, so với những cây trồng khác như cà phê, khoai mì, hồ tiêu, cao su thì cây ca cao không bằng. Đây cũng là thách thức mà các cơ quan chức năng phải tìm cách giải quyết nếu muốn giữ lại cây ca cao ở Việt Nam.
"Sanh chảnh" hơn ca ca cao, cây mắc ca khi về đến Việt Nam được gắn ngay mác "cây tỷ đô".
Mắc ca bắt đầu được khảo nghiệm ở thị trường Việt Nam từ năm 2000, được đánh giá có giá trị kinh tế cao, hàm lượng chất dinh dưỡng vượt trội và là nguyên liệu quý cho ngành chế biến.
Tuy nhiên, mắc ca được đánh giá là loại cây trồng cực kỳ khó tính với những yêu cầu về điều kiện đất đai, chất lượng cây giống, kỹ thuật trồng, chăm sóc và chế biến mà thị trường thế giới công nhận. Mới đây, khi thấy nhiều người dân các tỉnh Tây Nguyên chặt mắc ca vì giống này cho năng suất thấp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã chính thức khuyến cáo các cơ quan quản lý và người trồng nên đánh giá lại về hiệu quả, năng suất đạt của "cây tỷ đô" này.
Trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII sáng 11.6, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Cao Đức Phát bày tỏ: "Tôi cho rằng, chúng ta cần phải thận trọng, vì nếu cứ hô hào trồng theo phong trào, có thể lặp lại bài học như cao su, cà phê hay không? Tôi đã mời chuyên gia Úc sang để tham khảo và họ khuyên Việt Nam chỉ nên trồng từ 10.000-15.000ha và phải trồng thật tốt, thật hiệu quả, nếu cứ chạy theo trồng hàng trăm nghìn ha, thì có thể chúng ta sẽ bị sụp đổ".
Mới đây, cây cao lương được Tập đoàn Sol Holding (Nhật Bản) mang về Việt Nam với hứa hẹn đầy hấp dẫn. Thực chất, đây không phải là giống cây lạ lẫm với nước ta. Vào những năm 70, 80 của thế kỷ trước, cây cao lương thường được gắn với cái tên bo bo và dùng để làm lương thực thay thế gạo lúc đói kém.
Siêu cao lương là giống bo bo mới được các nhà khoa học Nhật Bản lai tạo có năng suất cao và đáp ứng được nhiều mục đích khác nhau. Bên cạnh làm thức ăn chăn nuôi, chúng có thể sử dụng để chế biến viên nén sinh học, xăng sinh học và đường… Giống này còn được giới thiệu là có khả năng chống chịu trước thời tiết gió bão, cao 3 – 4m nhưng cây có thể hồi phục nhanh chóng sau vài ngày bị quật đổ. Giống cây này được kỳ vọng trong vài năm tới diện tích sẽ tăng lên hàng nghìn hecta.
Dẫu vậy, nhiều chuyên gia nông nghiệp cho rằng, hiệu quả của cây cao lương chưa thực sự cao. Việc mở rộng quy mô, diện tích cần có những bước khảo nghiệm, kiểm nghiệm kỹ lưỡng trước khi đưa vào phát triển đại trà.
Sau mắc ca, sachi (sacha inchi, peanut inca) được mệnh danh là “vua” các loại hạt, bắt đầu được quảng bá rầm rộ ở Việt Nam từ đầu năm tới nay khi vườn thử nghiệm của Công ty cổ phần Sachi Vina và Học viện Nông nghiệp Việt Nam bắt đầu cho trái.
Sachi là loài thực vật họ thầu dầu xuất xứ từ Nam Mỹ. Về Việt Nam, chúng được quảng bá là siêu thực phẩm mới, cho giá trị kinh tế lên tới 350 triệu đồng/ha.
Dẫu được khá nhiều doanh nghiệp mang về Việt Nam và đưa ra khá nhiều dự báo về triển vọng, nhưng theo các chuyên gia về nông nghiệp, loại này không hề dễ trồng. Nếu để người dân trồng ồ ạt thì họ có nguy cơ gánh chịu những thiệt hại nặng nề về mặt kinh tế vì chưa có một cam kết nào cho đầu ra.