Các siêu anh hùng trong "bom tấn" Hollywood có nguồn gốc từ đâu?

Hiện nay, có rất nhiều bộ phim về đề tài siêu anh hùng ra mắt khán giả, từ Iron Man, Avengers đến Fantastic Four (Bộ tứ siêu đẳng), Hulk (Người khổng lồ), thậm chí là chú gấu trúc Po trong Kung Fu Panda. Các nhà làm phim vẫn sẽ tiếp tục sản xuất các bộ phim về đề tài này vì biết rằng khán giả sẽ đổ xô đến rạp để xem.

Nhiều siêu anh hùng trong phim ảnh hiện nay có nguồn gốc từ thời cổ đại ví dụ như nữ anh hùng Hippolyta    

Các siêu anh hùng đã tồn tại từ lâu trong những câu chuyện thần thoại ở mọi nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Chiến binh khổng lồ Fionn Mac Cumhaill xây dựng ghềnh đá đĩa khổng lồ ở Bắc Ireland, vua Gilgamesh đánh bại quái vật Humbaba ở Lưỡng Hà, người anh hùng Rama trong sử thi Ramayana của Ấn Độ và đặc biệt là các vị anh hùng trong thần thoại Hy Lạp.

Nguyên tắc tạo nên một siêu anh hùng khá linh hoạt. Họ là những con người bình thường nhưng có năng lực kỳ lạ như Superman là người ngoài hành tinh, Spider Man bị cắn bởi một con nhện phóng xạ, người khổng lồ xanh Bruce Banner bị nhiễm tia phóng xạ. Còn nhân vật siêu anh hùng trong truyền thuyết đều mang trong mình một nửa dòng máu của các vị thần như người anh hùng Perseus là con của thần Zeus, những nữ anh hùng như Hippolyta và Penthesilea cũng là nhân vật nửa thần nửa con người.

Mỗi siêu anh hùng đều có một câu chuyện về nguồn gốc của mình và nhiều nhân vật trong các bộ phim ngày này có nguồn gốc từ các câu chuyện thần thoại từ hàng ngàn năm trước. Người kiến - Ant Man cũng không phải là hiện tượng hoàn toàn mới. Thần Zeus từng biến thành kiến hay thiên nga để quyến rũ các phụ nữ xinh đẹp. Các chiến binh Myrmidon của Achilles trong thần thoại Hy Lạp cũng là người kiến.

Thor và anh trai Loki trong The Avengers được lấy cảm hứng từ những vị thần của thần thoại Bắc Âu.

Vì sao các câu chuyện về siêu anh hùng mang tính tưởng tượng nhưng lại có sức hấp dẫn mạnh mẽ như thế? Với người xưa, anh hùng và các vị thần chính là chiếc cầu nối giữa những gì họ có thể hiểu và giải thích với những gì nằm ngoài tầm hiểu biết của họ. Ví dụ như người La Mã và Hy Lạp cổ đại phải trải qua nhiều trận động đất, họ biết mặt đất rung chuyển nhưng không thể đoán ra sự tồn tại của các mảng kiến tạo gây ra động đất. Và do đó, vị thần cai quản biển cả hay "người rung chuyển Trái Đất" mang tên Poseidon (thần thoại Hy Lạp) hay thần Neptune (thần thoại La Mã) ra đời để giải thích cho hiện tượng này. Người xưa cho rằng ông đã dùng cây đinh ba khổng lồ đập xuống đáy biển và tạo nên những trận động đất. Giải thích này với chúng ta có thể là kỳ lạ nhưng với người xưa thì lại khá hợp lý.

Vị anh hùng Odysseus mặc dù được mệnh danh là nhiều mưu mẹo trong thần thoại Hy Lạp nếu không có sự giúp sức của vị thần đưa tin Hermes thì sẽ không chiến thắng được nữ phù thủy khét tiếng Circe. Chính quyền lực tối cao này đã ảnh hưởng đến các siêu anh hùng, khiến chủ nghĩa cá nhân của họ được đề cao quá mức cho phép họ hoạt động vượt ra ngoài quy tắc xã hội và quy định luật pháp. Đây cũng là mô típ thường thấy trong các bộ phim siêu anh hùng: Người dơi - Batman được coi như người giữ công lý của cư dân thành phố Gotham khi phân xử công lý, đôi khi xử tử những kẻ xấu.

Các câu chuyện cổ xưa mô tả cuộc đấu tranh của các anh hùng mà còn miêu tả cả các nhân vật phản diện như người khổng lồ một mắt Polyphemus hung ác khiến cuộc sống thật đáng sợ. Tranh của nghệ sĩ người Thụy Sĩ Arnold Böcklin

Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra khi các anh hùng cũng có lúc yếu đuối? Vị anh hùng Ajax trong thần thoại Hy Lạp bị thua khi giành vật phẩm là chiếc áo giáp thần sau trận chiến đã định giết những tướng lĩnh của Achaen thì nữ thần Athena xuất hiện làm phép khiến tinh thần của Ajax rối loạn, ông đi tới chỗ bầy cừu và giết sạch chúng, trong khi tưởng tượng chúng là tướng lĩnh Achaens.

Điều này có nghĩa rằng các siêu anh hùng cũng giống như chúng ta nhưng ở họ mạnh mẽ, thông minh và nhanh hơn. Họ cũng yếu đuối như con người nhưng vì khả năng vượt trội của mình nên họ chiến đấu trong môi trường kịch tính hơn. Và các siêu anh hùng sẽ luôn có mặt để áp đặt trật tự cho thế giới hỗn loạn mà ở đó có những kẻ hung bạo hay thảm họa thiên nhiên con người không thể chống lại được.