Điện ảnh 100 năm qua đã thay đổi "nhảy vọt" như thế nào?

Lịch sử điện ảnh đã có quá trình phát triển hơn 100 năm, chuyển từ một loại hình giải trí mới lạ đơn thuần trở thành một nghệ thuật và công cụ truyền thông đại chúng, giải trí quan trọng bậc nhất của xã hội hiện đại.

Năm 1915 là cột mốc đánh dấu thời gian ngành công nghiệp điện ảnh được sinh ra, là thời điểm các bộ phim bom tấn, phim màn ảnh rộng và phim màu xuất hiện, là thời gian quan trọng với nhiều người yêu phim khi họ được xem những bộ phim hay nhất của mình. Để có được sức cuốn hút như ngày nay, phim ảnh đã trải qua một giai đoạn lịch sử phát triển nhiều thăng trầm.

Nam diễn viên Charlie Chaplin trở thành một hình tượng toàn cầu thông qua nhân vật Tramp (Gã lang thang).

Trước năm 1915, các nhà phát minh và các nhà điện ảnh đã cố gắng đồng bộ hóa hình ảnh và âm thanh. Trong suốt 30 năm, các bộ phim ra đời không hề có tiếng động và chúng thường được gọi là phim câm. Để minh họa cho các bộ phim này, người ta phải sử dụng các dàn nhạc hoặc các nghệ sĩ tạo tiếng động trực tiếp tại nơi chiếu.

Trong những năm đầu của thời kỳ phim câm, tên của các diễn viên không được quảng cáo hay xuất hiện trong phim như hiện nay. Khi điện ảnh ra đời, tên của những diễn viên như Florence Lawrence (ngôi sao điện ảnh đầu tiên) mới bắt đầu được công khai và được cho vào phim, trước đấy cô chỉ được biết đến với tên "Biograph Girl" vì cô làm cho Xưởng phim Biograph.

Cái tên Charlie Chaplin (hay Vua hề Sác-lô) đã là một diễn viên, đạo diễn phim hài người Anh rất nổi tiếng trong kỷ nguyên phim câm. Tuy nhiên, đến năm 1915, khi điện ảnh ra đời, Chaplin trở thành một hình tượng toàn cầu thông qua nhân vật Tramp (Gã lang thang), thường được xem là một trong những nhân vật quan trọng nhất trong lịch sử ngành công nghiệp điện ảnh.

Tên tuổi của hai nam diễn viên Harold Lloyd và Douglas Fairbanks cũng trở nên nổi tiếng khi họ nhận những vai diễn chính đầu tiên vào năm 1915, sau này trở thành hình tượng dẫn đầu các quý ông những năm 1920.

Các diễn viên nữ cũng được nâng cao vai trò hơn khi điện ảnh ra đời, tên tuổi các ngôi sao lớn nhất như Theda Bara của hãng Fox xuất hiện trong một số bộ phim điện ảnh hót nhất.

Góp phần vào sự phát triển của điện ảnh phải nói tới sự ra đời của hàng loạt các rạp chiếu phim. Thời kỳ đầu, các rạp hát được dùng để trình chiếu các bộ phim, sau đó, các rạp chuyên dụng để chiếu phim xuất hiện lần đầu tiên, những nickelodeon (được đặt tên dựa theo tiền vé thông thường của các rạp này là 1 nickel tương đương 5 xu) ra đời. Cho đến năm 1908, đã có tới 10.000 nickelodeon tại Mỹ. Tại Pháp, một loạt công ty điện ảnh lớn như Pathé Frères hay Gaumont được thành lập và nhanh chóng đưa điện ảnh trở thành một lĩnh vực kinh doanh thực sự mang lại lợi nhuận lớn.

Nữ diễn viên Theda Bara trong bộ phim câm “A Fool There Was”.

Thời gian đầu điện ảnh ra đời, Mỹ là quốc gia thống trị lĩnh vực này trên toàn cầu bởi các đối thủ châu Âu đang bị phân tâm bởi cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất. Sự ra mắt của các cụm phòng thu lớn như Universal City, The Triangle Motion Picture đã đặt nền móng cho hệ thống phòng thu nổi tiếng, có tên tuổi của Hollywood.

Hầu hết khán giả phim điện ảnh năm 1915 đều kinh ngạc và thích thú với các bộ phim dài tập, nổi tiếng như “The Birth of a Nation”, một bộ phim sử thi, bộ phim kể về cuộc nội chiến của nước Mỹ và quá trình tái thiết đất nước sau đó. “The Birth of the Nation” đã làm nên một cuộc cách mạng trong kỹ thuật làm phim, những trận chiến lớn kỹ thuật sắp xếp khung hình đã trở thành tiêu chuẩn cho các bộ phim về chiến tranh sau này. Với bộ phim này, Griffith trở thành người đặt nền móng vững chắc trong quá trình biến điện ảnh thành một bộ môn nghệ thuật.

Sau đây là 5 bộ phim được coi là những dấu mốc quan trọng trong quá phát triển của phim ảnh:

1.Bộ phim “The Cheat” của đạo diễn Cecil B. DeMille. Sau khi phát hành, “The Cheat” đạt được thành công quan trọng trong thương mại. Ngân sách của bộ phim là là 17,311 USD, nhưng thu về 96,389 USD thị trường trong nước và 40,975 USD tại thị trường nước ngoài.

2. Phim “The Birth of a Nation” (1915) được đánh giá là bộ phim bom tấn vào thời kỳ đầu của điện ảnh, được coi là dấu mốc lịch sử về kỹ thuật của nền điện ảnh nhưng về mặt xã hội, nó lại không được chào đón. Trong bộ phim này, vấn đề phân biệt chủng tộc được thể hiện công khai, thậm chí nó còn thể hiện thái độ bài xích đối với những người có tư tưởng tiến bộ.

3. Phim “The Tramp” (Gã lang thang) đã đưa tên tuổi vua hề Charlie Chaplin tăng vọt. Nhân vật gã lang thang được tạo ra một cách tình cờ khi Chaplin chuẩn bị vai diễn trong phim ngắn “Mabel’s strange predicament” của đạo diễn Henry Lehrman. Chaplin không thấy thoải mái trong bộ dạng của một phóng viên báo chí ở bộ phim trước đó nên nhà sản xuất Mack Sennett cho phép Chaplin tự xây dựng hình ảnh nhân vật một cách nhanh nhất, miễn trông buồn cười là được. Chaplin bèn nảy ra ý tưởng xây dựng một nhân vật mâu thuẫn hoàn toàn về ngoại hình.

4. Phim “Citizen Kane” (1941) là bộ phim mở ra một hướng đi mới về cách kể chuyện. Yếu tố khác làm nên sự thành công của bộ phim chính là những cảnh quay trong phim được dàn cảnh chiều sâu. Sau này, người ta phát hiện ra rằng đạo diễn Orson Welles đã dùng phương pháp ghép hình để tạo ra những cảnh có độ nét sâu như vậy.

5. The 400 Blows (1959) của đạo diễn Fancois Truffaut. Đây là một trong những phim đầu tiên của phong trào Làn sóng mới kiểu Pháp, một trào lưu nghệ thuật mới được khởi nguồn từ công thức Hollywood. Bộ phim sử dụng các cảnh dài, quét máy quay và đặc biệt là cảnh cuối cùng của phim, cảnh phim đóng băng lại ở gương mặt của nhân vật chính.